EU bất đồng về kế hoạch chi tiêu chung để ứng phó dịch COVID-19

Trong khi Mỹ, Trung Quốc và các nền kinh tế lớn khác đã tung ra các kế hoạch tài chính “khổng lồ” để ứng phó khủng hoảng kinh tế do dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19, châu Âu dường như “đứng ngoài cuộc” do sự bất đồng quan điểm trong nội bộ của liên minh này.

Hiện tại, 27 quốc gia thành viên EU đang ứng phó dịch COVID-19 với các kế hoạch chi tiêu riêng, trong đó các nước giàu như Đức và Hà Lan có thể thực hiện các gói chi tiêu lớn, song những nước có gánh nợ lớn như Tây Ban Nha và Italy lại đang bị ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch COVID-19 và không có đủ nguồn lực tài chính.

Để chia sẻ “gánh nặng” trên tốt hơn, các nước EU đang đưa ra một số đề xuất, song sự bất đồng xảy ra khi một vài quốc gia ở khu vực phía Bắc Âu không ủng hộ lời kêu gọi xây dựng ngân sách chung và đi vay để giúp tái thiết nền kinh tế.

Trong các đề xuất được đưa ra trước thềm cuộc họp ứng phó khủng hoảng của các bộ trưởng tài chính EU, dự kiến diễn ra vào ngày 7/4 tới, Italy và Tây Ban Nha, với sự ủng hộ của Pháp và một vài nước khác, đang kêu gọi kiến tạo một công cụ tài chính thông qua một khoản vay chung của tất cả 19 quốc gia thành viên Khu vực sử dụng đồng euro (Eurozone).

Những công cụ này - đôi khi được gọi là "trái phiếu Corona" - sẽ gom lại các khoản vay của các nước thành viên Eurozone để khắc phục các khó khăn kinh tế do dịch COVID-19 và trong một khoảng thời gian được giới hạn.

Sự tương hỗ về nợ của các nước châu Âu từ lâu đã là mục tiêu của các quốc gia “nặng nợ” ở khu vực Nam Âu như Italy, song không nhận được sự tán thành của các nước ở phía Bắc Âu.

Các quốc gia thành viên EU có mức nợ được coi là an toàn nhất, dẫn đầu là Đức, luôn từ chối hỗ trợ các quốc gia được coi là “thiếu kỷ luật” về vấn đề tài chính.

Bất chấp những đề xuất của Italy và Tây Ban Nha, quan điểm này của Đức rất khó thay đổi.
Trong khi đó, như một sự nhân nhượng, Đức sẵn sàng chuyển sang sử dụng Cơ chế Bình ổn châu Âu (ESM), được tạo ra vào năm 2012 trong cuộc khủng hoảng nợ ở Eurozone để giúp các quốc gia thành viên gặp khó khăn về tài chính.

Bộ trưởng Tài chính Đức Olaf Scholz Scholz ngày 3/4 cho hay đề xuất của ông là “sử dụng các công cụ hiện có một cách nhanh chóng và hiệu quả" với một kế hoạch gồm ba giai đoạn dựa trên ESM, Ngân hàng Đầu tư châu Âu và tái bảo hiểm thất nghiệp ở quy mô EU.

Với nguồn vốn khoảng 420 tỷ euro, ESM cung cấp tín dụng cho các quốc gia gặp khó khăn tài chính song đổi lại họ phải thực hiện các biện pháp thắt chặt chi tiêu và cải cách - như trường hợp của Hy Lạp.

Tại một hội nghị thượng đỉnh cách đây khoảng 2 tuần trước, Italy và Tây Ban Nha đã từ chối đề xuất này vì không đồng tình với điều kiện kèm theo là phải chấp nhận sự giám sát chính sách đối ngoại, nhất là trong một cuộc khủng hoảng y tế không phải do họ gây ra.

Tuy vậy, ông Scholz ngày 3/4 nhấn mạnh rằng sẽ không có bất kỳ điều kiện “không cần thiết” nào kèm theo các khoản tín dụng của ESM như trước đây.