Nguồn vốn lớn, áp lực giải ngân cao
Năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã giao 42.200 tỷ đồng vốn ngân sách trung ương để thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG), trong đó vốn đầu tư phát triển gần 24.500 tỷ đồng và vốn sự nghiệp hơn 17.700 tỷ đồng. Tính đến ngày 24/9/2025, giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách trung ương đạt khoảng 13.300 tỷ đồng, bằng 56,7% kế hoạch Thủ tướng giao, cao hơn cùng kỳ năm 2024 (55,31%). Vốn sự nghiệp được giải ngân khoảng 7.300 tỷ đồng, đạt 24%, cũng cao hơn cùng kỳ năm 2024 (13,8%).
Dù tỷ lệ giải ngân tăng nhưng tốc độ vẫn chậm khi chỉ còn một quý cuối cùng của năm. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ thủ tục đầu tư phức tạp, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, thay đổi cơ cấu tổ chức chính quyền địa phương, thiếu nhân lực và sự lúng túng trong điều hành ở cấp cơ sở. Đây là thách thức lớn đặt ra cho việc hoàn thành kế hoạch giải ngân năm 2025, cũng là năm cuối của giai đoạn 2021-2025 triển khai 3 CTMTQG.
Tại Điện Biên, tổng kế hoạch vốn đầu tư CTMTQG năm 2025 là hơn 1.412 tỷ đồng, trong đó vốn kế hoạch năm nay hơn 1.210 tỷ đồng và vốn năm trước kéo dài trên 202 tỷ đồng. Với vốn sự nghiệp, tỉnh được giao gần 1.300 tỷ đồng, gồm 614 tỷ đồng chuyển sang từ năm trước và 680 tỷ đồng kế hoạch năm 2025. Nhờ chỉ đạo sát sao, Điện Biên đạt tỷ lệ giải ngân khá cao, đến tháng 8/2025, địa phương này đã giải ngân hơn 742,3 tỷ đồng, tương đương 68,5% vốn đầu tư công CTMTQG năm 2025.
Ngược lại, Lai Châu đang gặp khó khăn lớn, tỷ lệ giải ngân vốn CTMTQG mới đạt 14,44% tính đến tháng 8/2025, thấp hơn nhiều so với bình quân cả nước. Nguyên nhân chủ yếu do vướng mắc pháp lý trong Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Lãnh đạo địa phương kiến nghị trung ương sớm có hướng dẫn cụ thể và tăng cường tập huấn cho cán bộ cơ sở.
Trong khi đó, TP. Đà Nẵng dù được giao vốn lớn (hơn 2.990 tỷ đồng) nhưng đến cuối tháng 8/2025, tỷ lệ giải ngân cũng chỉ đạt 33% (đầu tư 31%, sự nghiệp 35%). Trước áp lực này, Thành phố yêu cầu kiện toàn lại ban chỉ đạo, bám sát từng xã và nhấn mạnh quan điểm “một đồng vốn đầu tư công có thể dẫn dắt 3 đồng vốn xã hội”, coi giải ngân không chỉ là mục tiêu tài chính mà còn là động lực kích thích phát triển bền vững.
Tính lan tỏa từ các chương trình mục tiêu quốc gia
Các CTMTQG không chỉ mang ý nghĩa đầu tư tài chính mà còn là công cụ thúc đẩy phát triển bền vững. Mỗi đồng vốn giải ngân hiệu quả sẽ cải thiện hạ tầng, nâng cao chất lượng sống, tạo việc làm và tăng cường nội lực địa phương, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Tại Điện Biên, dù gặp khó khăn do thời tiết và thay đổi mô hình chính quyền, địa phương vẫn quyết liệt rà soát, xử lý vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ đối với vốn được kéo dài từ năm trước. Nhờ đó, tỉnh duy trì được tính liên tục trong triển khai CTMTQG, góp phần nâng cao đời sống người dân.
Ở Lâm Đồng, việc triển khai đồng thời 3 CTMTQG: phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới đã đem lại kết quả rõ rệt. Nhờ nguồn vốn hàng nghìn tỷ đồng, hệ thống hạ tầng được cải thiện toàn diện: 100% xã có đường giao thông kiên cố kết nối trung tâm; 98% thôn, bản có đường bê tông hoặc cấp phối; 100% xã có trạm y tế hoạt động; 99,8% hộ dân được sử dụng điện; 96% hộ tiếp cận nước hợp vệ sinh. Tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 2-3% mỗi năm, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo nền tảng phát triển kinh tế bền vững cho vùng khó khăn.
Kết quả trên cho thấy, hiệu quả lan tỏa của các CTMTQG được thể hiện qua việc vốn nhà nước làm đòn bẩy, thu hút vốn xã hội, tạo sức cộng hưởng, đồng thời thúc đẩy các mục tiêu giảm nghèo, bảo vệ tài nguyên và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Tăng tốc trong chặng cuối năm
Chỉ còn một quý để hoàn thành kế hoạch năm, nhiều địa phương đã xác định giải ngân CTMTQG là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách. UBND tỉnh Điện Biên chỉ đạo các sở, ngành đổi mới phương pháp tổ chức thực hiện, giao chỉ tiêu cụ thể cho từng dự án, tăng cường kiểm tra hiện trường và tháo gỡ thủ tục theo hướng “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm”. Lai Châu và Đà Nẵng cũng tập trung vào điều hành linh hoạt, phân công trách nhiệm rõ ràng, ưu tiên các dự án trọng điểm.
Trong bối cảnh tỷ lệ giải ngân của cả nước còn thấp, sự vào cuộc đồng bộ, mạnh mẽ hơn nữa của các cấp, các ngành là yêu cầu tất yếu. Việc đẩy nhanh tiến độ không chỉ đảm bảo hoàn thành kế hoạch tài chính, mà còn trực tiếp gắn liền với mục tiêu phát triển bền vững, ổn định kinh tế - xã hội và cải thiện đời sống người dân, nhất là ở những khu vực còn nhiều khó khăn.
Các CTMTQG trong giai đoạn 2021-2025 đã và đang chứng minh được ý nghĩa chiến lược, khi vừa góp phần thực hiện nhiệm vụ ngân sách, vừa mở ra hướng phát triển bền vững. Nếu đẩy nhanh được tiến độ trong những tháng cuối năm 2025, đây sẽ là bước đệm quan trọng để tạo đà triển khai hiệu quả giai đoạn tiếp theo, đưa nguồn lực ngân sách thực sự trở thành động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội toàn diện và bền vững./.
.jpeg "Xây dựng Chiến lược tiêu chuẩn quốc gia trước 30/4/2026")
