Đây cũng là nội dung được các đại biểu tập trung thảo luận tại Hội thảo quốc tế về nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam trong tình hình mới do Tổng cục GDNN (Bộ Lao động –Thương binh và Xã hội - LĐ-TB&XH) tổ chức ngày 04/10.
Kỹ năng lao động còn thiếu hụt nhiều
Thông tin về thực trạng thiếu hụt kỹ năng lao động hiện nay, ông Nguyễn Chí Trường - Vụ trưởng Vụ Kỹ năng nghề, Tổng cục GDNN cho hay, tính đến quý II/2021, lực lượng lao động Việt Nam từ 15 tuổi trở lên của cả nước là 51,1 triệu người, trong đó lực lượng lao động qua đào tạo có văn bằng, chứng chỉ chiếm 26,1%. Như vậy, số lao động chưa qua đào tạo có văn bằng chứng chỉ chưa được công nhận trình độ kỹ năng (kỹ năng, đào tạo) là 73,9%. Đồng thời, thiếu sự kết nối giữa giáo dục đào tạo với DN, xã hội.
"Phải thừa nhận kỹ năng lao động còn thiếu hụt nhiều. Đa phần đều là lao động phổ thông chưa qua đào tạo hoặc đào tạo thì chưa đáp ứng được nhu cầu DN và sự phát triển" - ông Trường nói.
 |
| Kỹ năng nghề của NLĐ đóng vai trò quyết định đến tăng năng suất lao động. Ảnh: N.LỘC |
Bà Nguyễn Hồng Hà - Đại diện lâm thời Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đánh giá, phát triển kỹ năng cho NLĐ luôn là ưu tiên hàng đầu trên thế giới. Đối với Việt Nam, nguồn nhân lực chất lượng cao chính là con đường để tiến đến chinh phục các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo của Việt Nam hiện rất thấp, con số này cho thấy nhu cầu đào tạo lại, nâng cao kỹ năng cho NLĐ rất lớn.
"Thực trạng này đã làm giảm sức hút của lao động Việt Nam với các nhà đầu tư, cũng như ảnh hưởng đến sự phát triển của các DN, khi DN phải bỏ ra một khoản chi phí để đào tạo lại" - bà Hà cho biết.
Trong khi đó, nhiều đại biểu cũng thẳng thắn nhìn nhận, bên cạnh yếu tố tâm lý khiến người học chưa thể thay đổi suy nghĩ với học nghề, một số trường nghề hiện nay cũng chưa thực sự bứt phá, có điểm nhấn trong đào tạo, chất lượng đào tạo chưa cao, chưa thu thu hút được người học. Bên cạnh đó, nhiều trường nghề còn có tâm lý ỷ lại, trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước mà chưa chủ động đổi mới trong công tác tuyển sinh, đào tạo. Đây là những hạn chế nội tại cần được các trường sớm chấn chỉnh, từ đó tạo bước chuyển trong nâng cao kỹ năng nghề cho NLĐ.
Doanh nghiệp cần tham gia đào tạo kỹ năng cho người lao động
Bà Abla Sair - Chuyên gia kinh tế cao cấp của Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng, DN cần tham gia chủ động trong các hoạt động đào tạo kỹ năng cho NLĐ, vì lợi ích của chính DN.
Tuy vậy, thực trạng vừa qua cho thấy, sự tham gia của DN trong phát triển kỹ năng còn hạn chế. Kết quả khảo sát của WB cho thấy, 46% DN không có hợp tác với cơ sở GDNN Việt Nam trong việc nâng cao kỹ năng nghề.
"WB thấy rằng cần thiết có sự tham gia của DN để phát triển kỹ năng cho NLĐ. Các cơ sở GDNN cũng mong muốn phối hợp với DN nhưng cũng gặp phải nhiều rào cản trong việc kết nối như nhân sự, tài chính, thiếu chính sách hỗ trợ..." - bà Abla Sair cho biết.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, đối với mỗi NLĐ, cũng như DN, kỹ năng nghề là nhân tố quan trọng, quyết định năng suất lao động, sản xuất. Đề cập đến vấn đề DN tham gia cùng các trường nghề để đào tạo kỹ năng cho NLĐ, ông Phòng thừa nhận nhiều DN chưa thực sự mặn mà. Một phần là do thiếu cơ chế, chính sách hỗ trợ DN, hoặc các chính sách không đủ mạnh, không dễ triển khai trong thực tế.
 |
| Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Tổng cục GDNN |
Nhấn mạnh tới sự kết nối với nhà tuyển dụng, ông Paul Comyn (ILO) đánh giá, có nhiều dư địa để nhà tuyển dụng phối hợp đơn vị đào tạo, xu hướng hợp tác với nhà tuyển dụng đang diễn ra mạnh mẽ ở cấp độ từng ngành. Vì vậy, Chính phủ cần đưa ra chính sách để DN dẫn dắt, đóng góp vào trong quá trình đào tạo từng ngành cụ thể ở Việt Nam.
Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Thị Hà cho biết, thời gian qua, Bộ LĐ-TB&XH đã cùng các Bộ, ngành, địa phương, DN và các cơ sở GDNN triển khai các chương trình, hoạt động về phát triển kỹ năng nhằm đáp ứng yêu cầu thị trường lao động thích ứng với bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế.
Về cơ chế chính sách, Bộ LĐ-TB&XH đã và đang tiếp tục bổ sung văn bản hướng dẫn Luật GDNN, Bộ Luật Lao động, Luật Việc làm; đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho NLĐ, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19...
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, Bộ LĐ-TB&XH đã ban hành và triển khai kế hoạch truyền thông GDNN giai đoạn 2011-2025; đẩy mạnh tuyển sinh, đào tạo theo hình thức trực tuyến, kể cả đối với những lớp đặt hàng của Nhà nước, DN, từ đó nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho NLĐ. Tuy nhiên, thực tế vừa qua cho thấy công tác thu hút người học, đào tạo nghề vẫn gặp nhiều khó khăn, nhất là từ khi xuất hiện dịch bệnh. “Để giải quyết được những khó khăn này, không còn cách nào khác là cần có sự chung tay của các DN” – bà Hà nói.
NGUYỄN LỘC
