Can thiệp mạnh mẽ, kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh
Ngày 05/10, Sở Y tế Hà Nội phối hợp với UBND phường Long Biên tổ chức Hội nghị biểu dương trẻ em gái chăm ngoan, học giỏi trong các gia đình tiêu biểu thực hiện tốt chính sách dân số, nhân Ngày Quốc tế trẻ em gái (11/10). Đây là một trong những hoạt động trọng điểm của TP. Hà Nội nhằm kêu gọi cộng đồng chung tay hành động vì bình đẳng giới và chấm dứt tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.
Năm nay, chủ đề Ngày Quốc tế trẻ em gái (11/10) được Liên hợp quốc lựa chọn là “Đầu tư cho trẻ em gái vì hạnh phúc gia đình, vì tương lai đất nước”. Đây không chỉ là một thông điệp truyền thông mà còn là định hướng hành động để xây dựng một xã hội tiến bộ, văn minh, nơi trẻ em gái được trao quyền, được học tập, phát triển và góp phần vào sự thịnh vượng chung của đất nước.
Phát biểu tại Hội nghị, ông Vũ Duy Hưng - Chi cục trưởng Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng, chống tệ nạn xã hội Hà Nội nhấn mạnh, TP. Hà Nội luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với công tác dân số. Hiện nay, Thành phố đã đạt được mức sinh thay thế, công tác dân số - kế hoạch hoá gia đình chuyển hướng sang dân số và phát triển.
Tuy nhiên, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Hà Nội vẫn đang ở mức cao. Thống kê từ Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng chống tệ nạn xã hội Hà Nội cho thấy, năm 2008, tỷ số giới tính khi sinh của Thành phố ở mức báo động là 117,6 trẻ trai/100 trẻ gái. Nhờ các can thiệp chính sách và truyền thông hiệu quả, con số này đã giảm dần qua từng năm, đến năm 2022 còn 110,8 trẻ trai/100 trẻ gái và trong 7 tháng đầu năm 2025 là 110,5 trẻ trai/100 trẻ gái. Tỷ lệ này dù giảm nhưng vẫn đáng lo ngại, cao hơn nhiều so với ngưỡng giới hạn cho phép (từ 103 đến 107 trẻ trai/100 trẻ gái).
“Nếu không có các can thiệp mạnh mẽ và kịp thời như hiện nay, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng như thừa nam, thiếu nữ trong độ tuổi kết hôn, gia tăng tội phạm buôn bán người, bất ổn xã hội và ảnh hưởng đến cấu trúc gia đình và tới chất lượng dân số trong tương lai”- ông Vũ Duy Hưng cảnh báo.
Từ góc độ địa phương, bà Phạm Thị Bích Hằng - Phó Chủ tịch UBND phường Long Biên, Trưởng Ban Chỉ đạo công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu và các chương trình y tế phường cho biết, những năm qua, công tác dân số và phát triển của phường đã có nhiều chuyển biến tích cực. Trong đó, Phường đặc biệt chú trọng công tác kiểm tra, giám sát các cơ sở hành nghề y dược ngoài công lập có dịch vụ siêu âm, sản khoa, bảo đảm thực hiện đúng quy định không công bố giới tính thai nhi và không thực hiện các dịch vụ dẫn tới lựa chọn giới tính. Theo bà Hằng, đây là một trong những giải pháp cốt lõi nhằm ngăn chặn từ gốc nguyên nhân dẫn đến mất cân bằng giới tính khi sinh.
Xác định tầm quan trọng của việc kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh, ngay từ đầu năm, Sở Y tế Hà Nội đã ban hành kế hoạch 862/KH-SYT triển khai các hoạt động kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh trên địa bàn Thành phố năm 2025, nhằm từng bước khống chế tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh, tiến tới đưa tỷ số giới tính khi sinh của Thành phố trở lại theo quy luật tự nhiên, góp phần ổn định cơ cấu dân số hợp lý, nâng cao chất lượng dân số Thủ đô.
Toàn Thành phố phấn đấu khống chế tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh năm 2025 xuống dưới mức 111 trẻ trai/100 trẻ gái; đồng thời, tập trung giảm tỷ số giới tính khi sinh tại các quận, huyện, thị xã có tỷ số giới tính khi sinh năm 2024 cao trên 112 trẻ trai/100 trẻ gái.
Nâng cao chất lượng dân số
Cùng với triển khai các giải pháp nhằm kiểm soát tỷ số giới tính khi sinh, thời gian qua, TP. Hà Nội đã ban hành nhiều chương trình, đề án, kế hoạch nhằm triển khai đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm công tác dân số trong tình hình mới như: Chỉ thị số 11/CT-UBND ngày 22/10/2024 nhằm tăng cường công tác dân số trên địa bàn Thành phố trong bối cảnh mới; Đề án "Mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2030; Đề án Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; Kế hoạch Phát triển thể lực, tầm vóc người Hà Nội đến năm 2030..., góp phần phát triển Thủ đô nhanh, bền vững.
Đặc biệt, Thành phố đã triển khai hiệu quả nhiều mô hình nâng cao chất lượng dân số, nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của người dân như: Mô hình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng; Mô hình tư vấn và khám sức khỏe trước kết hôn; Mô hình chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên; Phối hợp với các Bệnh viện Trung ương, đơn vị y tế trên địa bàn tổ chức triển khai các hoạt động kỹ thuật về sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Mở rộng, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động chuyên môn kỹ thuật tại Trung tâm chẩn đoán trước sinh và sàng lọc sơ sinh - Bệnh viện Phụ sản Hà Nội…
Kết quả, tỷ lệ sàng lọc trước sinh đủ 4 bệnh đạt 84% (năm 2024), dự kiến năm 2025 đạt 85%; năm 2024 tỷ lệ sàng lọc sơ sinh đủ 5 bệnh đạt 89%, dự kiến hết năm 2025 đạt 90% (tăng 03 mặt bệnh so với giai đoạn trước). Các hoạt động tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân được mở rộng, năm 2024 đạt 65% và dự kiến tăng lên 85% trong năm 2025.
Thành phố thực hiện khám sàng lọc, tư vấn về bệnh tan máu bẩm sinh Thalassemia cho học sinh tại các trường trung học phổ thông tại địa bàn có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, mỗi năm thực hiện khám cho khoảng 5.000 người; khám sàng lọc khiếm thính cho hơn 30.000 trẻ em tiền tiểu học tại các trường mầm non mỗi năm.
Chiều cao trung bình người Hà Nội 18 tuổi đến năm 2024 đối với nam đạt 167,5cm, nữ đạt 156,5 cm. Mục tiêu đến năm 2030, chiều cao trung bình người Hà Nội 18 tuổi đối với nam đạt 169 cm, nữ đạt 158 cm. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi thể nhẹ cân đạt 6,6 %, thể thấp còi 9,8%, kiểm soát tỷ lệ béo phì ở trẻ dưới 5 tuổi đạt 1,1% đạt chỉ tiêu so với kế hoạch đề ra. Tuổi thọ bình quân năm 2024 đạt 76,3 tuổi, dự kiến năm 2025 đạt 76,5 tuổi.
Theo ông Vũ Duy Hưng, để tạo chuyển biến rõ nét hơn trong công tác dân số, thời gian tới, Sở Y tế sẽ tiếp tục tham mưu Thành ủy, UBND Thành phố triển khai các nhiệm vụ và giải pháp, nhằm phấn đấu hoàn thành đạt và vượt các mục tiêu cụ thể đã đề ra đến năm 2030; đưa các chỉ tiêu của công tác dân số vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ, chi bộ các cấp; phổ biến, quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các chỉ thị, nghị quyết về công tác dân số đến từng cán bộ, đảng viên.
Đồng thời, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng và chính quyền các cấp về công tác dân số; đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về bình đẳng giới, khuyến khích sinh đủ hai con, kết hôn và sinh con đúng độ tuổi; tiếp tục triển khai có hiệu quả các đề án của Thành phố đã ban hành, tăng cường đầu tư dịch vụ y tế, mở rộng dịch vụ dân số đến tận cơ sở, bảo đảm quyền tiếp cận cho mọi người dân, bảo vệ quyền sinh sản của mỗi người./.
