Kiểm tra liên tục, xử phạt nghiêm từ livestream tới sàn TMĐT
Theo thông báo từ Chi cục Quản lý thị trường TP Hà Nội, lực lượng chức năng, đặc biệt là Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 1 đã thiết lập đề án kiểm soát chặt hoạt động kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử (TMĐT) và mạng Internet.
Theo thống kê, từ năm 2022 tới nay, đơn vị liên tục phát hiện và xử lý hàng nghìn vụ vi phạm. Riêng năm 2022, đội kiểm tra 387 vụ với phạt hơn 6,3 tỷ đồng; năm 2023 là 317 vụ (hơn 6,2 tỷ đồng), năm 2024 là 267 vụ (hơn 7 tỷ đồng).
Việc livestream bán hàng qua mạng xã hội – nơi đối tượng buôn bán hàng giả, nhái thường lợi dụng bị đặt dưới “vòng giám sát đặc biệt”. Điển hình, vào cuối tháng 10/2025, Đội QLTT số 1 đã thu giữ hơn 7.000 sản phẩm nhãn hiệu mang tên ZARA nghi giả tại một cơ sở kinh doanh tại Hà Nội.
Đáng chú ý, trong số các vụ xử lý gần đây có cả mỹ phẩm, phụ kiện thời trang, đồ gia dụng. Đây là nhóm hàng tiêu dùng phổ biến, dễ tiếp cận người dùng và thường bị làm giả.
Sai phạm đa dạng: từ hàng giả, hàng nhập lậu tới thuốc, mỹ phẩm không rõ nguồn gốc
Bên cạnh hàng giả, hàng nhái, cơ quan chức năng còn ghi nhận nhiều vi phạm nghiêm trọng khác trên các sàn TMĐT. Theo ông Dương Mạnh Hùng - Phó Chi cục trưởng Chi cục QLTT Hà Nội, các vi phạm phổ biến hiện nay gồm: buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; bán hàng nhập lậu hoặc không rõ nguồn gốc; vi phạm ghi nhãn, tiêu chuẩn chất lượng; quảng cáo sai sự thật.
Không ít người bán sử dụng tài khoản ảo, thông tin gian dối, hoặc mượn danh doanh nghiệp để trốn tránh kiểm soát. Họ lợi dụng các kênh trực tuyến như sàn TMĐT, mạng xã hội, livestream để quảng cáo phóng đại công dụng sản phẩm, đặc biệt là với mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ điện tử, quần áo, giày dép... khiến việc kiểm soát trở nên phức tạp hơn.
Một hậu quả khác từ việc buôn bán không rõ nguồn gốc, hàng lậu, hàng giả là thất thu thuế. Các đối tượng thường xuyên sử dụng nhiều tài khoản khác nhau, chia nhỏ doanh thu, lập sổ sách kế toán riêng để che giấu thu nhập. Để ứng phó, cơ quan thuế Hà Nội đã phối hợp với quản lý thị trường nhằm rà soát dữ liệu, mời các cá nhân, hộ kinh doanh có phát sinh doanh thu từ TMĐT lên làm việc, hướng dẫn thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định.
Cần phối hợp để bảo vệ người tiêu dùng
Mặc dù các biện pháp kiểm tra, xử phạt đang được đẩy mạnh, công tác chống hàng giả và gian lận trên TMĐT vẫn đối mặt nhiều khó khăn. Trong một số vụ, đối tượng vi phạm dựng kho hàng ẩn, sử dụng phòng kín, che dấu để né kiểm tra; có vụ lực lượng QLTT phải phối hợp chặt chẽ với chủ thể quyền sở hữu trí tuệ để xác minh nguồn gốc hàng hóa.
Bản thân việc lập khung pháp lý cho quản lý TMĐT tại Việt Nam vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, khiến nhiều hành vi tinh vi như livestream bán hàng, dùng tài khoản ảo, trốn thuế...dễ trượt khỏi tầm kiểm soát.
Chuyên gia nhận định rằng muốn bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính, cần một hệ thống quản lý đồng bộ: minh bạch thông tin người bán, áp dụng công nghệ kiểm duyệt tự động, phối hợp giữa lực lượng quản lý thị trường – thuế – sàn TMĐT, đồng thời tăng cường xử lý hình sự đối với vi phạm nghiêm trọng.
Trong bối cảnh TMĐT phát triển mạnh và việc mua sắm online trở nên phổ biến, người tiêu dùng càng dễ tiếp cận hàng loạt mặt hàng với giá rẻ, quảng cáo hấp dẫn. Thế nhưng, cũng chính vì vậy mà họ dễ là đối tượng bị ảnh hưởng nặng bởi hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.
Việc kiểm soát, xử lý vi phạm dù đang được thực thi quyết liệt, tuy nhiên vẫn không thể triệt tiêu hết mọi rủi ro nếu người tiêu dùng thiếu cảnh giác. Người mua nên tìm hiểu kỹ thông tin người bán, yêu cầu chứng minh nguồn gốc hàng hóa, tham khảo ý kiến chuyên gia nếu cần, và ưu tiên lựa chọn đơn vị bán hàng uy tín đặc biệt với mặt hàng dễ làm giả như mỹ phẩm, quần áo, phụ kiện, thực phẩm chức năng.
