KTNN đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả PCTN, lãng phí. Ảnh tư liệu
Sau khi địa vị pháp lý của KTNN được quy định tại Hiến pháp năm 2013, hệ thống pháp luật về KTNN đã cơ bản hoàn thiện, tạo thuận lợi để KTNN phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong PCTN, lãng phí.
Trách nhiệm phát hiện và phối hợp xử lý tham nhũng
Luật PCTN năm 2018 đã xác định KTNN là một trong những cơ quan trực tiếp có trách nhiệm phát hiện và phối hợp xử lý tham nhũng, đồng thời, bổ sung quy định thẩm quyền và trách nhiệm của KTNN trong kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng (Điều 61, Điều 62). Không chỉ vậy, Điều 64 của Luật này còn quy định việc xử lý vi phạm trong hoạt động thanh tra, kiểm toán quy định mức độ xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp sau khi kết thúc thanh tra, kiểm toán mà cơ quan thẩm quyền khác phát hiện có vụ việc tham nhũng xảy ra tại cơ quan, tổ chức, đơn vị đã tiến hành thanh tra, kiểm toán về cùng một nội dung để nhằm tăng cường hơn nữa trách nhiệm của cơ quan thanh tra và KTNN trong PCTN, lãng phí.
Khoản 5, Điều 5 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng quy định: “Cơ quan thanh tra, KTNN có trách nhiệm phối hợp với cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong việc phát hiện và xử lý tội phạm. Khi phát hiện vụ việc có dấu hiệu tội phạm thì phải chuyển ngay các tài liệu, đồ vật có liên quan và kiến nghị cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát xem xét, khởi tố vụ án hình sự”.
Điều 10, Luật KTNN năm 2015 quy định KTNN có trách nhiệm chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát nhân dân và các cơ quan khác của Nhà nước để xem xét, xử lý những vụ việc có dấu hiệu phạm tội, vi phạm pháp luật được phát hiện thông qua hoạt động kiểm toán.
Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN đã bổ sung một số nhiệm vụ về PCTN của KTNN như: Thực hiện nhiệm vụ PCTN theo quy định của Luật PCTN (điểm b, khoản 2, Điều 1); Tổng Kiểm toán nhà nước có trách nhiệm ban hành Quy trình kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng để quy định trình tự, thủ tục tiến hành kiểm toán, việc xác minh, làm rõ vụ việc tham nhũng, việc công khai báo cáo kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng (khoản 4, Điều 1)…
Từ năm 2016 đến nay, hằng năm, KTNN đều rà soát và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, quản lý nội bộ để triển khai Hiến pháp, Luật KTNN nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực kiểm toán, phát huy vai trò của KTNN trong PCTN, lãng phí. Ngoài ra, để nâng cao chất lượng kiểm toán, Tổng Kiểm toán nhà nước đã ban hành nhiều văn bản về công tác kiểm soát chất lượng, thanh tra, báo cáo, kế hoạch kiểm toán.
Bên cạnh đó, để đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ giữa pháp luật KTNN với các luật khác, KTNN đã tích cực góp ý, đề xuất sửa đổi, bổ sung đối với các dự án luật quan trọng có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của KTNN như: Luật Thanh tra, Luật PCTN, Luật Quản lý thuế, Luật Đầu tư công, Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Bảo vệ bí mật nhà nước… Các ý kiến của KTNN đã được các đơn vị soạn thảo xem xét và tiếp thu bổ sung trong các luật chuyên ngành này.
Các định hướng hoàn thiện pháp luật Kiểm toán nhà nước
Tuy nhiên, trong bối cảnh hệ thống pháp luật của Việt Nam vẫn còn những khoảng trống, thiếu đồng bộ, pháp luật KTNN vẫn cần tiếp tục được hoàn thiện nhằm đảm bảo đúng định hướng của Đảng, tuân thủ các quy định chung của Nhà nước và tăng cường pháp chế trong hoạt động của KTNN.
Theo đó, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả PCTN, lãng phí, KTNN cần tiếp tục hoàn thiện Luật KTNN theo hướng bảo đảm bao quát nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát mọi nguồn lực tài sản công; xem xét bổ sung quy định về mối quan hệ phối hợp giữa KTNN với Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong hoạt động kiểm toán. Đặc biệt, KTNN cần xem xét, bổ sung thẩm quyền của kiểm toán viên áp dụng các biện pháp ngăn chặn việc tẩu tán tài sản khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm tham nhũng kinh tế.
Cùng với đó, KTNN cần xây dựng và hoàn thiện các văn bản để cụ thể hóa Luật KTNN và phối hợp với các cơ quan có liên quan hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật KTNN. Cụ thể như: Hoàn thiện việc xây dựng pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KTNN; xây dựng Thông tư liên tịch trong việc trao đổi, cung cấp thông tin về PCTN, Thông tư liên tịch trong việc chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra đối với các vụ việc phát hiện thông qua hoạt động kiểm toán và phối hợp khi tham gia tố tụng.
KTNN cần nghiên cứu, ban hành cơ sở pháp lý để phù hợp với vai trò và trách nhiệm của KTNN trong PCTN và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí như: Ban hành quy định về PCTN trong hoạt động KTNN theo quy định của Luật PCTN và Luật KTNN; quy định đầy đủ về kiểm tra, đối chiếu các hoạt động có liên quan đến quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công của đơn vị được kiểm toán; xây dựng quy định thực hiện nhiệm vụ trình ý kiến của KTNN để Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia, dự án trọng điểm quốc gia. Rà soát, bổ sung quy định hướng dẫn (hoặc quy chế phối hợp) về chuẩn bị ý kiến của KTNN đối với dự toán ngân sách và phương án phân bổ ngân sách trung ương…
Tùy thuộc vào lộ trình sửa đổi các luật, văn bản quy phạm pháp luật liên quan, KTNN phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, kiến nghị sửa đổi các luật, các văn bản quy phạm pháp luật về tổ chức và hoạt động của KTNN để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật và yêu cầu thực tiễn.
Để chủ động hơn nữa trong công tác PCTN, KTNN cần ban hành Quy trình kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng; xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu lực, hiệu quả PCTN, lãng phí trong hoạt động kiểm toán; nghiên cứu các vấn đề pháp lý có liên quan trong hoạt động tố tụng để bảo vệ lợi ích hợp pháp của KTNN khi có yêu cầu./.
| Giai đoạn 2016-2021, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính hơn 353.700 tỷ đồng; chuyển 20 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật được phát hiện thông qua hoạt động kiểm toán sang cơ quan Cảnh sát điều tra để điều tra làm rõ và xử lý theo quy định; 2 vụ việc báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an điều tra xử lý; cung cấp 498 hồ sơ, báo cáo kiểm toán và các tài liệu liên quan cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phục vụ công tác điều tra, kiểm tra, giám sát; kiến nghị sửa đổi, bổ sung, thay thế 786 văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quản lý sai quy định hoặc không phù hợp với thực tiễn… |
TS. VŨ THANH HẢI - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, KTNN
