Theo thống kê, hiện nay có hơn 2.660 công trình có nguy hiểm về cháy, nổ đã đưa vào sử dụng nhưng chưa được thẩm duyệt thiết kế hoặc đã thẩm duyệt nhưng chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy. 110 công trình chung cư, nhà cao tầng đã được chủ đầu tư đưa vào hoạt động nhưng chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy.
 |
| Diễn tập phòng cháy, chữa cháy một chung cư tại quận Ba Đình- Ảnh: Internet |
Thế nhưng thực tế cho thấy, nhiều quy chuẩn, tiêu chuẩn đã được ban hành từ lâu nên có những quy định không còn đáp ứng sự phát triển của khoa học, công nghệ, cũng như sự phát triển kinh tế-xã hội nhưng chậm được các cơ quan quản lý có thẩm quyền rà soát, sửa đổi, bổ sung để bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế, như: Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4317-1986: Nhà kho- Nguyên tắc cơ bản để thiết kế; TCVN 4513-1988: Cấp nước bên trong-Tiêu chuẩn thiết kế...
Một số công trình mới xuất hiện tại Việt Nam có tính chất đặc thù nhưng chưa có quy chuẩn, tiêu chuẩn về phòng cháy, chữa cháy còn phải vận dụng căn cứ vào các tiêu chuẩn nước ngoài như của Mỹ, Nga, Nhật, Hàn Quốc như: Các tòa nhà chung cư cao trên 75m, nhà công năng cao trên 50m, trung tâm thương mại ngầm, nhà máy lọc hóa dầu, công nghiệp khí đốt, kho ngầm bảo quản xăng dầu, cơ sở bảo quản chế biến LPG bằng công nghệ lạnh...Tuy nhiên, việc vận dụng, áp dụng các tiêu chuẩn của nước ngoài cũng làm nảy sinh không ít khó khăn do tính đồng bộ giữa hệ thống cơ sở hạ tầng, khoa học kỹ thuật của Việt Nam và các quốc gia này chưa tương ứng.
Cùng với đó, đối với một số loại hình như: Cơ sở kinh doanh nhà nghỉ, khách sạn, nhà ở kết hợp kinh doanh có quy mô nhỏ; hệ thống kho chứa, hệ thống vận chuyển sản phẩm dầu mỏ, khí đốt, hóa chất nguy hiểm về cháy, nổ và công trình chế biến dầu mỏ, khí đốt, hóa chất nguy hiểm về cháy, nổ phải có hệ thống báo và xử lý nồng độ hơi, khí nguy hiểm dễ cháy, nổ... chưa có văn bản quy định tiêu chuẩn, quy chuẩn hoặc chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung bảo đảm phù hợp.
Bên cạnh đó, nhiều địa phương có nhiều loại hình cơ sở đặc thù nhưng chưa quan tâm xây dựng, ban hành quy chuẩn kỹ thuật địa phương để áp dụng phù hợp với yêu cầu quản lý của địa phương theo quy định của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, cụ thể như nhà ở, công trình trong các khu phố cổ, phố cũ nơi tập trung đông dân cư ở Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh; tàu du lịch trên Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh)...
 |
| Ảnh minh họa |
Trong thời gian 2014-2018, lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy toàn quốc đã xem xét thẩm duyệt thiết kế về phòng cháy và chữa cháy cho 58.504 dự án, công trình; tổ chức nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy cho 29.230 dự án, công trình.
| Giai đoạn từ tháng 7/2014 đến tháng 7/2018, cả nước vẫn xảy ra 13.149 vụ cháy, làm chết 346 người, bị thương 823 người; thiệt hại về tài sản ước tính 6.524,8 tỷ đồng. Địa bàn xảy cháy ở thành thị chiếm 60,11%, ở khu vực nông thôn chiếm 39,89%; cháy tại khu vực nhà dân 5.636 vụ (chiếm 42,86 %), tại cơ sở kinh tế tư nhân 4.861 vụ (chiếm 36,97%). Các vụ cháy có nguyên nhân do sự cố hệ thống, thiết bị điện là 6.458 vụ (chiếm 57,27%), do sơ suất trong sử dụng lửa, xăng dầu và khí đốt là 3.291 vụ (chiếm 29,18%). |
Tính đến tháng 7/2018, cả nước vẫn tồn tại 110 công trình chung cư, nhà cao tầng đã được chủ đầu tư đưa vào hoạt động nhưng chưa được nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy.
Hiện nay, cả nước mới chỉ có 250/811 đô thị có quy hoạch về cấp nước chữa cháy, còn nhiều khu công nghiệp, khu dân cư chưa được quy hoạch về giao thông, cấp nước chữa cháy.
Trong 4 năm, lực lượng Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy đã tham gia và phối hợp với các lực lượng dập tắt được gần 10.000 vụ cháy (chiếm 73,1% số vụ cháy); lực lượng phòng cháy và chữa cháy tại chỗ xử lý được trên 3.000 vụ cháy từ khi phát sinh.
Tuy nhiên, đến nay tỷ lệ thành lập lực lượng phòng cháy và chữa cháy ở cơ sở còn thấp so với quy định (đội dân phòng đạt tỷ lệ 23%; đội phòng cháy và chữa cháy cơ sở đạt tỷ lệ 66%; đội phòng cháy và chữa cháy chuyên ngành đạt tỷ lệ 63%).
Tình trạng vi phạm các quy định về phòng cháy và chữa cháy trong lĩnh vực xây dựng, quy hoạch tại các đô thị lớn còn xảy ra nhiều, một số công trình được đưa vào sử dụng, nhưng chưa được thẩm duyệt, nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy; một số công trình chủ đầu tư tự thay đổi công năng, tự ý chuyển đổi thiết kế xây dựng...
Tình hình cháy nổ vẫn diễn biến phức tạp, ở nhiều địa bàn, cơ sở trọng điểm, nhà cao tầng-siêu cao tầng, chợ, trung tâm thương mại, khu dân cư tập trung, nhà ở kết hợp kinh doanh, phương tiện giao thông thủy, bộ...
Nguyên nhân của tình trạng trên, theo báo cáo của Chính phủ, chủ yếu là do chủ đầu tư tự ý điều chỉnh thiết kế, thi công sai so với thiết kế được duyệt, lựa chọn, lắp đặt các hệ thống, thiết bị phòng cháy và chữa cháy không đồng bộ, kém chất lượng dẫn đến hệ thống không hoạt động theo đúng chức năng nên chưa đủ điều kiện để được nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy.
Công tác phối hợp giữa các cơ quan Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy với các cơ quan chức năng trong thẩm duyệt, nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy hiện nay, dù được đánh giá khá tốt, nhất là trong cấp phép xây dựng đối với các dự án công trình, nhưng thực tế trong công tác quy hoạch, nhất là quy hoạch đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế, rừng, các kho hóa chất... thì sự phối hợp còn chưa tốt.
Về thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong phòng cháy và chữa cháy, còn thiếu sự phối hợp giữa các lực lượng, chưa thực sự quyết liệt, triệt để. Tại các địa phương, lãnh đạo UBND các cấp chưa thể hiện rõ nét vai trò, trách nhiệm trong công tác xử lý vi phạm quy định an toàn phòng cháy và chữa cháy.
Việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy liên quan đến lợi ích doanh nghiệp và quan hệ kinh tế - xã hội phức tạp, có những trường hợp không giải quyết được dứt điểm.
Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng chưa chú trọng việc xử lý trách nhiệm hình sự đối với hành vi vi phạm pháp luật về phòng cháy và chữa cháy “có khả năng thực tế gây thiệt hại” theo quy định tại Điều 313 Bộ luật Hình sự.
Trước những bất cập, tồn tại trong công tác phòng cháy chữa cháy và tại các cao ốc nói riêng, mới đây, sau khi làm việc với Chính phủ cũng như tổ chức các Đoàn công tác tiến hành giám sát, Đoàn giám sát của Quốc hội đã đề xuất Chính phủ có lộ trình giải quyết dứt điểm tình trạng các công trình đưa vào sử dụng khi chưa có thẩm định, nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy, xử lý các công trình, khu chung cư cao tầng vi phạm quy định của pháp luật về phòng cháy chữa cháy, đồng thời với việc xem xét trách nhiệm đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc để xảy ra sai phạm.
Đoàn Giám sát cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo tạo chuyển biến tích cực trong công tác phòng cháy chữa cháy đối với những công trình, hoạt động có nguy cơ cháy nổ cao như chung cư, nhà cao tầng; chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương có đề án, công trình mới mà chưa có tiêu chuẩn, quy chuẩn về phòng cháy chữa cháy cần phối hợp với Bộ Công an xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn về phòng cháy chữa cháy...
Riêng với Bộ Xây dựng, Đoàn Giám sát đã kiến nghị Bộ này tăng cường công tác quản lý nhà nước trong hoạt động xây dựng, nhất là đối với các công trình cao tầng, công trình ngầm, công trình có yêu cầu nghiêm ngặt về phòng cháy chữa cháy; tăng cường phối hợp với Bộ Công an trong công tác thẩm định, nghiệm thu công trình xây dựng gắn với thẩm duyệt, nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy; kiên quyết không cấp phép xây dựng, cấp phép hoạt động đối với công trình chưa được thẩm duyệt, nghiệm thu, kịp thời đình chỉ hoạt động xây dựng khi không thực hiện đúng quy định của pháp luật về phòng cháy chữa cháy.
Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với các công trình xây dựng, kịp thời chấn chỉnh những sơ hở, thiếu sót trong công tác phòng cháy chữa cháy; phối hợp với Bộ Giao thông vận tải, Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố, đặc biệt là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh để bảo đảm tính thống nhất giữa xây dựng, phát triển đô thị, hạ tầng giao thông trong tổng thể quy hoạch đáp ứng yêu cầu phòng cháy chữa cháy.
AN CHI (Tổng hợp)
