.jpg)
Dấu mốc quan trọng trong sự phát triển của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam
Trải qua 75 ngày thương lượng với 31 phiên họp, cùng với nhiều cuộc gặp gỡ, tiếp xúc song phương và đa phương bên lề Hội nghị Giơnevơ, rạng sáng 21/7/1954, ba Hiệp định đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, Lào và Campuchia lần lượt được ký kết. Hội nghị đã họp phiên bế mạc và thông qua “Tuyên bố cuối cùng” về Hiệp định lập lại hòa bình ở Đông Dương; từ đây đã mở ra một cục diện mới, buộc Pháp phải rút quân về nước, chấm dứt hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp ở Đông Dương, mở ra giai đoạn sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ.
Thắng lợi của Đoàn đàm phán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giành được tại Hội nghị Giơnevơ là kết quả của đường lối cách mạng, đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ, dựa vào sức mình là chính, đường lối đối ngoại đúng đắn dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là một trong những minh chứng hùng hồn nhất về sự thắng lợi của ngọn cờ độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; của ngọn cờ công lý và chính nghĩa mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định đanh thép trong bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập.
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương
Phát huy sức mạnh và ảnh hưởng to lớn của Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, Hiệp định Giơnevơ là đỉnh cao thắng lợi của nền ngoại giao Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược; khẳng định tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và truyền thống hòa hiếu, tinh thần yêu chuộng hoà bình của Nhân dân Việt Nam. Lần đầu tiên trong lịch sử, các nước lớn tham gia Hội nghị Giơnevơ đã công nhận và cam kết tôn trọng các quyền dân tộc cơ bản là: Chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, Lào và Campuchia.
Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và việc ký kết Hiệp định Giơnevơ còn là thắng lợi của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc và yêu chuộng hoà bình trên toàn thế giới. Đây là sự mở đầu cho làn sóng sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ, truyền cảm hứng và niềm tin cho các phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latin, đưa đến sự ra đời của nhiều nhà nước dân chủ nhân dân; tiếp tục trở thành nguồn cổ vũ, động viên to lớn cho cuộc đấu tranh của Nhân dân Việt Nam vì độc lập, thống nhất của đất nước, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đúc kết, với thắng lợi này, lần đầu tiên trong lịch sử, các quyền dân tộc cơ bản của Việt Nam là độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ đã chính thức được khẳng định trong điều ước quốc tế và được các nước, các bên tham dự Hội nghị thừa nhận và tôn trọng. Đồng thời, thắng lợi mở ra cục diện chiến lược mới để Việt Nam tiến tới thực hiện trọn vẹn mục tiêu hòa bình, độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Với nền ngoại giao nước ta, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cho rằng, Hiệp định Giơnevơ là điều ước quốc tế đa phương đầu tiên Việt Nam tham gia đàm phán, ký kết và thực thi, không chỉ khẳng định vị thế quốc gia độc lập và có chủ quyền của Việt Nam trên trường quốc tế, mà còn là một dấu mốc quan trọng trong sự phát triển của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam, để lại nhiều bài học quý báu và tôi luyện nên nhiều nhà ngoại giao ưu tú trong thời đại Hồ Chí Minh.
Ý nghĩa lịch sử, bài học kinh nghiệm của Hiệp định Giơnevơ vẫn còn vẹn nguyên giá trị
Theo GS Cốc Nguyên Dương - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính trị thế giới thuộc Viện Khoa học xã hội Trung Quốc, Hiệp định Giơnevơ là một thắng lợi to lớn của Việt Nam trên mặt trận ngoại giao tiếp sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, là dấu mốc lịch sử trên con đường đấu tranh giành độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc của đất nước và nhân dân Việt Nam anh hùng. Để giành được thắng lợi có ý nghĩa quyết định này, Đảng, Chính phủ và nhân dân Việt Nam đã trải qua quá trình chuẩn bị lâu dài với những sách lược, bước đi bài bản và hiệu quả, trước tiên là 9 năm kháng chiến trường kỳ kết thúc bằng chiến dịch Điện Biên Phủ làm thất bại hoàn toàn Kế hoạch Nava, đập tan âm mưu xâm lược của thực dân Pháp.
“Đây chính là tiền đề quan trọng để các bên thúc đẩy đàm phán, ký kết Hiệp định Giơnevơ về đình chỉ chiến tranh, khôi phục hòa bình ở Đông Dương, bãi bỏ quyền cai trị của người Pháp, công nhận nền độc lập của 3 quốc gia: Việt Nam, Lào và Campuchia, chính thức chấm dứt chế độ thực dân Pháp tại Đông Dương” - GS Cốc Nguyên Dương đánh giá.
Việt Nam đã áp dụng khôn khéo chiến lược kết hợp sức mạnh tổng hợp trên cả mặt trận ngoại giao, đấu tranh chính trị và quân sự. Những chiến thắng trên trận địa đã giúp Việt Nam giành lợi thế trên bàn đàm phán ngoại giao. Đây là một chiến lược được đúc kết qua nhiều thế hệ người Việt trong lịch sử hào hùng chống giặc ngoại xâm, tiếp tục được áp dụng thành công trong giai đoạn chống Mỹ, cứu nước.
Giáo sư Lịch sử đương đại Pierre Journoud tại Đại học Paul-Valéry Montpellier 3 (Pháp)
Những khó khăn, gian nan trên bàn đám phán cũng không kém gì đánh trận trên chiến trường, với nhiều vòng thương lượng, đấu tranh hết sức cam go, phức tạp, có sự tham gia của nhiều bên với chủ trương, quan điểm và lợi ích khác nhau. “Việt Nam đã rất khéo léo tận dụng lợi thế từ Chiến thắng Điện Biên Phủ, duy trì đoàn kết và quyết tâm cao, vừa kiên quyết về nguyên tắc vừa mềm dẻo về biện pháp trong quá trình đàm phán, tranh thủ cao nhất sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước xã hội chủ nghĩa, để đạt được mục tiêu cao nhất là buộc Pháp rút quân khỏi Việt Nam, chấm dứt ách đô hộ thực dân kéo dài hàng chục năm” - GS Cốc Nguyên Dương nhận định.
Theo Tổng Giám đốc Thông tấn xã Pathet Lào Khampheuy Philapha, việc ký kết Hiệp định Giơnevơ là thắng lợi vĩ đại của tinh thần yêu nước, đường lối cách mạng đúng đắn của Đảng Cộng sản Đông Dương. Hiệp định Giơnevơ đã cho thấy rõ đường lối đấu tranh ngoại giao sáng suốt, linh hoạt, tinh thần dám hy sinh và sự đoàn kết trong ngoài của Đảng Cộng sản Đông Dương.
Kể từ lúc Hội nghị Giơnevơ khai mạc, Đoàn đại biểu Việt Nam đã tiến hành các hoạt động ngoại giao quốc tế, song song với việc đấu tranh trên bàn đàm phán. Việt Nam đã phối hợp tích cực với các nước, tổ chức họp báo và gặp gỡ hàng trăm tổ chức xã hội và cộng đồng chính trị của các nước để thể hiện tinh thần hữu nghị và quyết tâm của Việt Nam trong đấu tranh chống kẻ thù xâm lược.
Lập trường của Việt Nam đã nhận được sự đồng thuận của cộng đồng quốc tế, buộc chính phủ thực dân phải thông qua kế hoạch giải quyết toàn diện đối với Việt Nam và Đông Dương. “Hội nghị Giơnevơ đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử, các cường quốc thế giới phải công nhận các quyền cơ bản của người dân Việt Nam, cũng như ba nước Đông Dương, trong đó có chủ quyền quốc gia, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; buộc quân đội thực dân phải rút khỏi Việt Nam” - Tổng Giám đốc Thông tấn xã Pathet Lào Khampheuy Philapha nhấn mạnh.
Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương - cho rằng, 70 năm đã trôi qua nhưng ý nghĩa lịch sử của Hiệp định Giơnevơ về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam vẫn còn vẹn nguyên giá trị với những bài học kinh nghiệm hết sức quý báu, phản ánh sinh động nguyên tắc, phương châm, nghệ thuật đối ngoại, sự trưởng thành và những đóng góp to lớn của nền ngoại giao Việt Nam cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc; toả sáng ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”.
Đó là các bài học về: Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng; phát huy sức mạnh tổng hợp, kết hợp chặt chẽ giữa các mặt trận chính trị, quân sự và ngoại giao; giữ vững độc lập, tự chủ, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc trên hết và trước hết; quán triệt sâu sắc phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”; phát huy sức mạnh của nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giương cao ngọn cờ chính nghĩa, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.
Phát huy truyền thống của dân tộc và những bài học quý báu của cách mạng Việt Nam, ngày nay, Đảng ta tiếp tục khẳng định quan điểm “dân là gốc”, phát huy sức mạnh của nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc; nhấn mạnh: Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với sự nghiệp đổi mới, xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.
