Khơi thông nguồn lực để chống lãng phí

Đất nông, lâm trường còn để hoang hóa sau thanh tra, kiểm toán

Năm 2024, công tác THTK, CLP được đánh giá là có nhiều chuyển biến và đạt kết quả quan trọng, tích cực trên các lĩnh vực, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Các bất cập, hạn chế các năm trước dần được khắc phục; ý thức trách nhiệm về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí được nâng lên một bước.

Điển hình như, công tác điều hành chi ngân sách nhà nước (NSNN) được thực hiện chủ động, chặt chẽ theo dự toán, đảm bảo triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, cắt giảm những nhiệm vụ chi chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai. Tổng số tiết kiệm kinh phí, vốn nhà nước năm 2024 là 64.014 tỷ đồng. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều năm 2024 còn 1,93%, giảm 1% so với năm 2023. Kết quả sắp xếp tổ chức bộ máy đã giảm hàng nghìn đơn vị…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng như các ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 44 vừa qua còn trăn trở với không ít bất cập, hạn chế dẫn đến lãng phí nguồn lực.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh chỉ rõ, công tác dự báo kết quả thu NSNN năm 2024 phục vụ việc lập dự toán NSNN năm 2025 và nhiều năm gần đây chưa thực sự sát thực tiễn; còn tình trạng một số Bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp chưa quan tâm, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất.

Việc xây dựng, vận hành cơ sở dữ liệu đất đai không đạt tiến độ, chưa đáp ứng được yêu cầu. Tình trạng lãng phí, vi phạm trong quản lý, sử dụng tài nguyên đất còn diễn ra ở nhiều nơi khi đất đai của các dự án chậm đưa vào sử dụng; đất của các nông, lâm trường để hoang hóa sau thanh tra, kiểm tra, kiểm toán… - ông Lê Quang Mạnh nêu.

Cơ quan thẩm tra cũng chỉ ra, việc rà soát, sắp xếp lại các doanh nghiệp nhà nước, tạo lập cơ chế phù hợp để doanh nghiệp nhà nước hoạt động có hiệu quả chậm được hoàn thiện. Tình hình cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp chưa chuyển biến tích cực. Công tác sắp xếp đổi mới các công ty nông, lâm nghiệp còn nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn trong khi các doanh nghiệp này đang quản lý diện tích rừng lớn, hoạt động không hiệu quả, gây lãng phí nguồn lực của Nhà nước.

Đồng tình đánh giá của cơ quan thẩm tra, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, còn lãng phí, vi phạm trong quản lý tài nguyên đất, nhất là các dự án chậm đưa vào sử dụng. “Đất của các nông, lâm trường mặc dù đã có thanh tra, kiểm tra, kiểm toán nhưng hiện nay vẫn còn tồn rất lớn. Ủy ban Dân nguyện và Giám sát và Quốc hội nhận rất nhiều đơn thư về đất nông, lâm trường” - Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết.

Khai thác, sử dụng hiệu quả tài sản, trụ sở sau sắp xếp

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng đánh giá, những hạn chế, khuyết điểm về THTK, CLP trong Báo cáo của Chính phủ còn sơ sài, cần bổ sung để từ đó hiểu rõ nguyên nhân. “Nếu chúng ta không chỉ rõ khuyết điểm thì các giải pháp phía sau là hô khẩu hiệu, vì có thấy khuyết điểm, hạn chế gì đâu” - Phó Chủ tịch Quốc hội nói.

Nhắc lại năm 2022, Quốc hội đã tiến hành giám sát tối cao về THTK, CLP và chỉ ra rất nhiều vấn đề, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính với vai trò cơ quan giúp việc cho Chính phủ phải rà soát công việc trên 7 lĩnh vực trọng tâm của THTK, CLP; phải chỉ rõ các hạn chế, tồn tại, từ đó phân tích các nguyên nhân khách quan, chủ quan, vướng điểm nào trong luật hay do khâu tổ chức thực hiện chưa tốt.

Đồng quan điểm, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đề nghị làm rõ những tồn tại, hạn chế trong bối cảnh THTK được gắn với CLP đang được Đảng, Nhà nước quan tâm, chỉ đạo. Vừa qua Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã yêu cầu các cơ quan báo cáo rà soát pháp luật, các dự án, công trình và có chỉ đạo cụ thể, do đó Báo cáo cần cập nhật.

Dẫn ví dụ một số dự án có dấu hiệu lãng phí như Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Việt Đức cơ sở 2, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát lại tất cả các dự án chậm triển khai để tháo gỡ, đây vừa là THTK vừa là CLP. Trong đó, phải tháo gỡ dự án đã có, dự án đang triển khai dở dang nhưng bị vướng để đưa vào sử dụng. Đó cũng là một cách để khơi thông nguồn lực, để chống lãng phí.

“Các dự án đăng ký đất để đó nhưng trong bao nhiêu năm mà không làm thì thống kê, thu hồi, lấy đất đó đấu giá, đấu thầu đem lại nguồn lực rất lớn. Đặc biệt, cần rà soát các tài sản công sử dụng không hiệu quả, ở các địa phương có rất nhiều, cái nào sử dụng không hiệu quả thì cho đấu giá, đấu thầu lấy tiền làm trường học, bệnh viện, các công trình công cộng...” - Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đặc biệt lưu ý, năm 2025 và bước sang năm 2026 chúng ta thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của cả hệ thống chính trị. Trong bối cảnh đó, vấn đề đặt ra là phải quản lý tài chính, tài sản làm sao chống thất thoát lúc sáp nhập, chuyển đổi trụ sở, tài sản công dôi dư, chống lãng phí, chống tiêu cực, đưa vào sử dụng hiệu quả.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng kiến nghị, Chính phủ cần có kế hoạch tổng thể về quản lý, sử dụng hiệu quả trụ sở làm việc sau tinh gọn tổ chức bộ máy để bố trí cho các công trình phúc lợi công cộng, cơ sở khám, chữa bệnh, trạm y tế xã, phường tại một số địa phương hoặc có phương án khai thác, sử dụng hiệu quả, kịp thời.

Cần sớm sửa đổi, bổ sung Luật THTK, CLP để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, đưa công tác THTK, CLP sang giai đoạn mới, thực chất, hiệu quả hơn và cụ thể hóa hơn, gắn liền với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải

Bên cạnh đó, Chính phủ cần đẩy mạnh công tác sắp xếp lại cơ sở nhà, đất; rà soát, chuyển giao các cơ sở nhà, đất kém hiệu quả do các cơ quan trung ương quản lý về cho địa phương phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; quản lý chặt chẽ, có phương án xử lý tình trạng để hoang hóa, lãng phí nhà ở công vụ, công trình phúc lợi công cộng. Đồng thời, đẩy mạnh xử lý tình trạng lãng phí tài nguyên đất đai của các dự án chậm đưa vào sử dụng, để hoang hóa, đất của các nông lâm trường, các dự án bị dừng thực hiện sau thanh tra, kiểm tra, kiểm toán.

Các ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách về định mức, tiêu chuẩn chế độ còn thiếu hoặc bất cập, khắc phục tình trạng dự toán chưa chính xác, phân bổ dự toán chậm, chuyển nguồn cao; công tác chuẩn bị đầu tư hạn chế, giải ngân vốn đầu tư công đạt thấp…/.