Giá sách giáo khoa tăng gấp 2-4 lần
Chiều 14/8, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 25, UBTVQH tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”.
Trình bày tóm tắt kết quả giám sát tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh - Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát cho biết, thực hiện chủ trương đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông (GDPT), hệ thống SGK, tài liệu giáo dục được tổ chức biên soạn, thẩm định, phê duyệt, in và phát hành cơ bản theo đúng tiến độ đáp ứng nhu cầu dạy và học.
Nội dung SGK bám sát yêu cầu cần đạt của Chương trình GDPT mới, phù hợp yêu cầu phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh.
Đã có có 06 nhà xuất bản tham gia biên soạn, phát hành SGK môn học/hoạt động giáo dục các khối lớp; 06 tổ chức biên soạn SGK. Từ năm 2020 đến năm 2022, đã có 381 đầu SGK mới được xuất bản; 194 triệu bản SGK mới được Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam và Công ty cổ phần đầu tư xuất bản - thiết bị giáo dục Việt Nam (VEPIC) phát hành.
Tuy nhiên, kết quả giám sát cho thấy, việc biên soạn, thực nghiệm, thẩm định SGK còn nhiều bất cập. Bộ Giáo dục và Đào tạo không tổ chức biên soạn được một bộ sách giáo khoa theo quy định của Nghị quyết số 88/2014/QH13, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm của Nhà nước, nhất là việc quản lý, phát triển chương trình, nội dung GDPT; quản lý, điều tiết giá SGK; thực hiện chính sách xã hội với học sinh dân tộc thiểu số, học sinh khuyết tập, học sinh ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, miền núi, biên giới, hải đảo.
Ông Nguyễn Đắc Vinh cũng chỉ rõ, việc cung ứng, phát hành SGK còn nhiều bất cập, qua nhiều khâu trung gian; có tình trạng khan hiếm, thiếu sách cục bộ đối với một số đầu sách trước thềm năm học mới; việc mua SGK ngoài thị trường gặp khó khăn.
Tình trạng in sách lậu, phát hành SGK giả diễn ra phức tạp. SGK mới phát hành chậm, giáo viên có ít thời gian nghiên cứu, chuẩn bị bài giảng, ảnh hưởng tới chất lượng dạy học. Đặc biệt, tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã xảy ra sai phạm trong in ấn, xuất bản SGK; một số tổ chức, cá nhân bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Kết quả giám sát cũng cho thấy, giá bộ sách SGK theo Chương trình GDPT 2018 tăng gấp 2-4 lần giá bộ tăng gấp 2-4 lần theo Chương trình GDPT 2006. Bên cạnh đó, số đầu SGK tăng và tình trạng bán SGK kèm sách bài tập, sách tham khảo dẫn đến tăng chi phí mua sách. Đồng thời, chi phí phát hành SGK cao, chưa hợp lý đối với loại hình sách phát hành số lượng lớn, người học bắt buộc phải mua.
“Mức chi phí phát hành (chiết khấu) tối đa đối với SGK phục vụ năm học 2020-2021, 2021-2022 của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là 29% giá bìa, sách bài tập là 33%, sách giáo viên là 15%; năm học 2022-2023, đối với SGK là 28,5% giá bìa, sách bài tập là 35%, sách giáo viên là 15%.” - ông Nguyễn Đắc Vinh dẫn kết quả giám sát.
Thanh tra toàn diện chi phí phát hành sách giáo khoa
Từ thực tế giám sát, Đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ cần khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn về phương pháp định giá SGK, định giá tối đa SGK, bảo đảm kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất, tiết giảm chi phí trung gian, giảm tỷ lệ chiết khấu để giảm giá SGK.
Đoàn giám sát cũng kiến nghị việc xem xét chuyển cơ quan chức năng thanh tra toàn diện việc xác định, sử dụng chi phí phát hành (chiết khấu) SGK theo Chương trình GDPT mới.
Đồng tình với đánh giá của Đoàn giám sát, phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến cho rằng, đổi mới chương trình, SGK GDPT là một việc rất hệ trọng, nhận được sự quan tâm rất lớn của cử tri và các tầng lớp nhân dân.
Ông Chiến kiến nghị, việc cần làm ngay là nhất thiết phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ từ khâu biên soạn, in ấn, phát hành và phải giảm giá SGK phù hợp đối với thu nhập của người dân hiện nay. “Với những người khó khăn thì cho chữ là lâu bền nhất, cho 50.000-70.000 đồng có thể tiêu hết” - ông Đỗ Văn Chiến nêu quan điểm.
Phát biểu tại phiên họp, liên quan đến vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, chi phí phát hành SGK cao, từ 29-29,5% đối với SGK, 35% đối với sách bài tập là chưa thật hợp lý so với mặt hàng thiết yếu có số lượng phát hành lớn và ổn định.
“Sách hàng triệu bản mà tính chất gần như là bắt buộc ai cũng phải mua, phát hành một lần với số lượng lớn mà chiết khấu như thế thì chúng ta xem đã hợp lý chưa? Tôi có yêu cầu Đoàn giám sát là làm rõ chi phí chiết khấu này có cấu thành nên giá bán của sách không, thì kết luận là không những cấu thành mà là yếu tố tác động nhiều nhất đến giá SGK, kể cả sách tham khảo” - Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ và đề nghị Chính phủ nghiên cứu giảm tỷ lệ chiết khấu đến mức hợp lý để giảm giá SGK theo yêu cầu của Luật Giá (sửa đổi).
Giải trình, làm rõ thêm vấn đề này, tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng cho biết, theo quy định của Luật Giá, Luật Xuất bản, Luật Giáo dục, đến thời điểm hiện tại thì SGK không thuộc danh mục mặt hàng do Nhà nước định giá, bình ổn giá. Tuy nhiên, theo Luật Giá mới có hiệu lực từ 01/7/2024 thì giá SGK sẽ được Nhà nước quy định giá tối đa.
Vì quy định như vậy nên các doanh nghiệp và nhà xuất bản tự quy định giá. Thời gian qua, căn cứ vào đăng ký giá của các nhà xuất bản, hiện tại có 2 nhà xuất bản in SGK là Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam và Công ty cổ phần Đầu tư xuất bản thiết bị giáo dục Việt Nam.
Qua theo dõi của Bộ Tài chính cho thấy, tỷ lệ chiết khấu của các nhà xuất bản này giảm dần theo thời gian từ năm 2020 cho đến năm 2023. Đến năm 2022 và 2023 thì tỷ lệ chiết khấu của cả 2 nhà xuất bản này từ mức 21-22,5% chi phí.
Tại phiên họp, 100% thành viên UBTVQH có mặt đã biểu quyết nhất trí với các nội dung cơ bản trong Dự thảo Nghị quyết kết quả giám sát chuyên đề. UBTVQH giao Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục và Tổng Thư ký Quốc hội phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết để trình ban hành Nghị quyết giám sát chuyên đề theo quy định.
