Kiểm toán Nhà nước có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giải ngân vốn đầu tư công

                

Quang cảnh Hội thảo

Báo Kiểm toán xin lược trích một số ý kiến tham luận, thảo luận tiêu biểu tại Hội thảo.

Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc

Vấn đề giải ngân vốn đầu tư công phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố thể chế, chính sách, pháp luật. Trên thực tế, các văn bản pháp luật về cơ bản đã đáp ứng yêu cầu, song nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn có sự mâu thuẫn.

Trong Luật Đầu tư công năm 2019 đã quy định nhiều điểm mới, đó là tách phần chuẩn bị đầu tư, tách giải phóng mặt bằng dự án nhóm A thành phần riêng; nhưng nhóm B lại không được tách, điều này gây khó khăn cho việc phân bổ nguồn vốn, giải ngân. Đây là một nút thắt cần được tháo gỡ. Trong Luật Đầu tư công, Luật xây dựng hiện hành có nhiều điểm vênh. Để triển khai một dự án đầu tư, tối thiểu từ lúc lập kế hoạch đầu tư đến lúc đấu thầu, thời gian tốn vài tháng, thậm chí là 1 năm, từ đó dẫn đến sự chậm trễ trong giải ngân, làm giảm hiệu quả đầu tư.
                

Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc

Bên cạnh đó, cơ chế giao, lập, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn qua nhiều cấp báo cáo, gây khó khăn cho các ngành, địa phương. Vấn đề nợ đọng xây dựng cơ bản chưa được giải quyết triệt để. Một số đơn giá, định mức đặc thù chưa được ban hành nên không thể quyết toán khi dự án hoàn thành. Vấn đề điều chỉnh dự toán cũng phải trình cấp có thẩm quyền phê duyệt gây khó khăn cho quá trình thực hiện dự án cũng như giải ngân vốn.

KTNN không chỉ giúp chỉ rõ đúng sai, làm minh bạch nền tài chính công, tài sản công, mà còn là cơ quan tư vấn, do đó, KTNN luôn sẵn sàng hỗ trợ các cơ quan, đơn vị, địa phương trong việc tham gia vào kiểm toán sớm, ngay từ quá trình chuẩn bị thực hiện dự án. Bởi nhiều vi phạm có thể nảy sinh ngay từ quá trình chuẩn bị dự án, việc phát hiện sớm vi phạm sẽ giúp cho việc triển khai dự án sau này được thuận lợi, theo đúng quy định pháp luật.

Ông Lê Hồng Vinh - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nghệ An

Chúng tôi cho rằng hoạt động của KTNN đóng vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về quản lý và sử dụng ngân sách nói chung và vốn đầu tư công nói riêng. KTNN cung cấp thông tin xác thực, toàn diện tình hình quản lý tài chính và điều hành ngân sách của địa phương, giúp tỉnh kịp thời quán triệt và có những biện pháp chấn chỉnh những bất cập, hạn chế.
                

Ông Lê Hồng Vinh - Phó Chủ tịch Thường trực UBDN tỉnh Nghệ An

Ngoài việc phát hiện các hành vi vi phạm và kiến nghị xử lý thu hồi vốn, tài sản về NSNN; các kết luận và kiến nghị của KTNN giúp các đơn vị rút kinh nghiệm, có biện pháp khắc phục, sử dụng vốn ngân sách đúng mục đích, đúng quy định; ngăn ngừa được những tiêu cực, lãng phí, thất thoát tiền, tài sản; góp phần làm cho nguồn lực NSNN được sử dụng hiệu quả.

Đối với công tác giải ngân vốn đầu tư công, KTNN đã giúp các chủ đầu tư hoàn thiện hồ sơ, thủ tục đúng quy định, qua đó, góp phần đẩy nhanh thủ tục giải ngân, quyết toán. KTNN cũng đã xác định được những bất cập của chính sách pháp luật đối với công tác lập, phân bổ giao kế hoạch, quản lý và sử dụng vốn đầu tư công để kiến nghị cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện các văn bản pháp luật.

Ông Mai Xuân Liêm - Phó Chủ tịch tỉnh Thanh Hóa

Để phát huy hơn nữa chức năng, vai trò là một công cụ hữu hiệu của Nhà nước trong kiểm tra, giám sát việc quản lý và sử dụng tài chính, tài sản công, góp phần tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nâng cao chất lượng, hiệu quả và hiệu lực của việc sử dụng tài chính, tài sản công, tỉnh Thanh Hóa đề nghị, trong thời gian tới, ngoài kiểm toán tài chính và kiểm toán tuân thủ, KTNN chuyển trọng tâm sang kiểm toán hoạt động; tăng cường kiểm toán trước đối với các dự án đầu tư, tập trung phân tích tính đúng đắn của chủ trương đầu tư, sự phù hợp của hồ sơ thiết kế để đưa ra những kiến nghị xử lý phù hợp nhằm ngăn chặn những sai sót trước khi quyết định đầu tư dự án, thi công công trình và tránh lãng phí nguồn lực.
                

Ông Mai Xuân Liêm - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa

Đồng thời, tăng cường công tác hậu kiểm, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị của KTNN; ban hành hoặc đề nghị ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định rõ trách nhiệm đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân trong việc không thực hiện kết luận, kiến nghị của KTNN.

Ông Ngô Tân Phượng - Giám đốc Sở Tài chính Bắc Ninh

Thông qua công tác kiểm toán hằng năm, đối với lĩnh vực đầu tư, KTNN đã đưa ra các ý kiến độc lập về việc tuân thủ thực hiện các chính sách pháp luật về lĩnh vực đầu tư công; việc thực hiện các văn bản chỉ đạo, đôn đốc của Chính phủ, của các cơ quan Trung ương và việc ban hành các văn bản, chỉ đạo điều hành của địa phương.
                

Ông Ngô Tân Phượng - Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Bắc Ninh

Từ các kết quả đánh giá các ưu điểm, hạn chế trong việc triển khai thực hiện các chính sách, pháp luật về lĩnh vực đầu tư công, các cơ quan quản lý nhà nước cũng như các chủ đầu tư có thể thấy rõ những kết quả, thế mạnh của đơn vị mình trong công tác quản lý vốn đầu tư, công tác quản lý dự án, việc triển khai thực hiện các văn bản chỉ đạo điều hành trong từng thời gian cụ thể và những hạn chế của đơn vị.

Đây có thể coi là một trong những tài liệu rất quan trọng giúp các cơ quan, đơn vị rút kinh nghiệm trong công tác này là một trong tiền đề thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công trong những năm tiếp theo.

Ông Nguyễn Hùng Tiến - Liên minh Hợp tác xã Việt Nam

Giải ngân vốn đầu tư công đang được xem là chìa khóa để kích cầu hiệu quả khi Nhà nước đóng vai trò chi tiêu, thúc đẩy nền kinh tế sau đại dịch… KTNN đóng vai trò quan trọng trong việc cân đối nguồn vốn đầu tư, tránh tình trạng đầu tư dàn trải, xác định đối tượng được ưu tiên bố trí vốn đầu tư công trung hạn theo định hướng phát triển kinh tế xã hội của Quốc hội, Chính phủ.
                

Ông NguyễnHùng Tiến- Liên minh Hợp tác xã Việt Nam

Đồng thời, qua kinh nghiệm trong quá trình kiểm toán, KTNN sẽ có đánh giá về tính khả thi trong triển khai của các dự án đầu tư để Quốc hội xem xét phê duyệt. Từ đó, hạn chế các dự án bị ngừng trệ do các khó khăn phát sinh trong quá trình triển khai dẫn đến không giải ngân được.

Ông Hoàng Phú Thọ - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành IV

Qua kết quả kiểm toán từ năm 2018 đến nay, KTNN đã chỉ ra tồn tại, hạn chế làm ảnh hưởng đến việc giải ngân vốn đầu tư công tại một số dự án đầu tư, chương trình mục tiêu của một số Bộ, ngành và địa phương. Cụ thể, phê duyệt chủ trương đầu tư khi chưa xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, xác định cơ cấu nguồn vốn không đúng quy định; phê duyệt chủ trương đầu tư chưa phù hợp.
                

Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành IV Hoàng Phú Thọ

Việc lập và phê duyệt tổng mức đầu tư nhiều dự án chưa chính xác, phải điều chỉnh quy mô, bổ sung hạng mục công trình, điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần; xác định giá trị khoản vay ban đầu chưa chính xác; điều chỉnh dự án có tiêu chí dự án quan trọng quốc gia khi chưa báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo và báo cáo Quốc hội; điều chỉnh dự án chưa chính xác. Giao kế hoạch vốn không sát khả năng thực hiện; giao bổ sung cho dự án không thực hiện hết kế hoạch vốn giao đầu năm. Bố trí vốn cho một số dự án không đúng đối tượng, chưa được phê duyệt chủ trương đầu tư, chưa đảm bảo thứ tự ưu tiên; điều chỉnh, bổ sung danh mục dự án khi chưa xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn; không thực hiện đúng trình tự đấu thầu; phân chia gói thầu không hợp lý, sai quy định; tiến độ thực hiện nhiều dự án chậm…

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Đoàn Xuân Tiên

Việc chậm giải ngân vốn đầu tư công sẽ làm ảnh hưởng bất lợi đến tăng trưởng GDP, đặc biệt trong tình hình hiện nay do tác động bất lợi của đại dịch Covid - 19 tới nền kinh tế. Việc giải ngân kịp thời nguồn vốn đầu tư công là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, cần quan tâm đề ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải ngân và sử dụng trong giai đoạn hiện nay.
                

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Đoàn Xuân Tiên bế mạc Hội thảo

Để nâng cao hiệu quả giải ngân vốn đầu tư công, các đại biểu đã đề xuất, kiến nghị những giải pháp có tính khả thi cao nhằm giúp cho các cơ quan nhà nước hoàn thiện cơ chế quản lý, vận hành các dự án đầu tư công, việc giải ngân để các dự án được triển khai đúng tiến độ, đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời, theo các đại biểu, cần tăng cường hơn nữa vai trò của KTNN trong việc kiểm toán các dự án đầu tư công, qua đó giúp KTNN hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ, đáp ứng sự kỳ vọng của Đảng, Quốc hội và nhân dân./.