Việt Nam nỗ lực thực hiện mục tiêu phát triển bền vững
Chương trình Nghị sự 2030 của Liên hợp quốc đề ra 17 mục tiêu phát triển bền vững nhằm giải quyết những thách thức phát triển lớn mà thế giới phải đối mặt. Trong đó, Liên hợp quốc kêu gọi hành động toàn cầu nhằm xóa đói giảm nghèo, bảo vệ môi trường và khí hậu trái đất, đảm bảo mọi người ở khắp nơi có thể tận hưởng hòa bình và thịnh vượng.
Việt Nam đã ban hành và tổ chức triển khai Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 gồm 17 mục tiêu phát triển bền vững và 115 mục tiêu cụ thể phù hợp điều kiện và ưu tiên phát triển của quốc gia.
Theo xếp hạng toàn cầu về chỉ số phát triển bền vững công bố năm 2024, Việt Nam đạt điểm số 73,32 và xếp thứ 54/166 quốc gia được xếp hạng. Điểm số và vị trí của Việt Nam có sự cải thiện so với xếp hạng được công bố năm 2023. Trong khu vực Đông và Nam Á, Việt Nam chỉ xếp sau Thái Lan, cho thấy quốc tế đánh giá rất tích cực về thành tựu của nước ta trong thực hiện phát triển bền vững.
Tuy nhiên, bối cảnh trong nước và đặc biệt là quốc tế đang đặt ra nhiều thách thức cho Việt Nam cũng như các nước trong việc thực hiện SDGs. Theo báo cáo của Liên hợp quốc, xung đột toàn cầu đang ở mức cao nhất mọi thời đại, dẫn đến hàng triệu người phải di dời và cản trở tiến độ thực hiện SDGs.
Biến đổi khí hậu cũng là rào cản đáng kể đối với việc đạt được SDGs, đặc biệt là các nước đang phát triển và kém phát triển; góp phần gây ra tình trạng di dời do thiên tai và khan hiếm tài nguyên. Lỗ hổng này tiếp tục cản trở các mục tiêu giảm nghèo, y tế và giáo dục.
Bên cạnh đó, việc thực hiện SDGs vẫn phải đối mặt với một số thách thức khác như khó khăn khi đưa SDGs vào khuôn khổ chính sách, lập kế hoạch và lập ngân sách của mỗi quốc gia, địa phương; thiếu các quy trình giám sát và đánh giá; không nhất quán trong dữ liệu và thông tin do các bên liên quan cung cấp; cam kết và nguồn nhân lực có kỹ năng hạn chế; bộ máy hành chính không hiệu quả; thiếu nguồn tài trợ.
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long - Chủ tịch Hội đồng Quốc gia về phát triển bền vững - cũng cho rằng, tiến độ, chất lượng thực hiện SDGs của Việt Nam còn nhiều thách thức, nhiều mục tiêu của Liên hợp quốc có nguy cơ không đạt được; diễn biến tình hình thế giới và khu vực khó lường...
Từ đó, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành tiếp tục tổ chức thực hiện nghiêm túc, tốt hơn nữa các chương trình, kế hoạch mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành. Từ khía cạnh ngành, lĩnh vực của mình, các bộ, ngành tham mưu cho Hội đồng trong tổ chức thực hiện chủ trương, chiến lược, cơ chế chính sách về phát triển bền vững.
Hoạt động kiểm toán góp phần cải thiện nhiều mục tiêu
Với vai trò cơ quan kiểm tra việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN đã gián tiếp đóng góp vào việc cải thiện nhiều mục tiêu phát triển bền vững mà Chính phủ đề ra.
Trong những năm qua, KTNN đã thực hiện kiểm toán các chuyên đề về lĩnh vực kinh tế - xã hội, môi trường… nhằm đánh giá công tác triển khai nhiều nhiệm vụ quan trọng trong Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình Nghị sự 2030 của các bộ, ngành, thành phố trực thuộc Trung ương.
Hoạt động của KTNN góp phần xây dựng một nền tảng môi trường tài chính ổn định, minh bạch, tạo động lực thực hiện SDGs của Việt Nam. Thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN không chỉ đưa ra các kiến nghị xử lý tài chính mà còn chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập trong các văn bản quản lý điều hành ngân sách, cơ chế quản lý tài chính công, tài sản công và kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền kịp thời hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung, ban hành văn bản quy phạm pháp luật thay thế cho phù hợp với thực tiễn.
5 năm qua, KTNN đã kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới những nội dung trái hoặc không phù hợp với quy định chung của Nhà nước và thực tiễn đối với 938 văn bản quy phạm pháp luật và văn bản quản lý các cấp, tăng 19,3% so với nhiệm kỳ 2016-2021, qua đó tiếp tục khẳng định định hướng đúng đắn của KTNN trong nhiệm kỳ là kiểm toán nhằm phát hiện bất cập, kịp thời khắc phục “lỗ hổng” của cơ chế chính sách để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Qua kiểm toán các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, KTNN đã chỉ ra một số bất cập, hạn chế trong tổ chức thực hiện như: Cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và huy động sự tham gia của các bên chưa thực sự hiệu quả; nguồn lực huy động đáp ứng nhu cầu tài chính còn hạn chế; việc sử dụng kinh phí của nhiều địa phương còn chưa đúng nội dung, đối tượng; công tác phân bổ vốn còn chậm, chưa đảm bảo thứ tự ưu tiên...
Kết quả kiểm toán năm 2024 của KTNN đối với Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững tại 3 bộ, cơ quan trung ương và 4 địa phương cho thấy: Việc giao dự toán chưa phù hợp khả năng thực hiện, dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp, thậm chí có đơn vị không giải ngân hết kinh phí sự nghiệp, phải kéo dài từ năm này sang năm khác.
Đặc biệt, KTNN đã chú trọng kiểm toán môi trường - lĩnh vực kiểm toán có tác động lan tỏa tích cực đến nhiều mục tiêu trong phát triển bền vững. Kết quả kiểm toán cho thấy nhiều vấn đề nổi bật như: Các văn bản hướng dẫn công tác quản lý môi trường thiếu đồng bộ; công tác thẩm định, phê duyệt hồ sơ cấp phép đề án bảo vệ môi trường còn hạn chế; thiếu biện pháp quản lý, giám sát các cơ sở vi phạm; nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh chưa xây dựng, lắp đặt đầy đủ các công trình bảo vệ môi trường đối với nước thải, khí thải...
Từ các phát hiện trên, KTNN đã kiến nghị đối với các cơ quan chức năng tăng cường công tác quản lý, hoàn thiện các quy định và chế tài xử phạt vi phạm về môi trường, góp phần nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, chính quyền và người dân về bảo vệ môi trường, từng bước cải thiện chất lượng sống của người dân.
Phát huy hơn nữa vai trò của Kiểm toán nhà nước
Để tiếp tục đóng góp vào tiến trình phát triển kinh tế - xã hội, hướng tới phát triển bền vững đất nước, các chuyên gia cho rằng, KTNN cần bám sát chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước về phát triển bền vững để xây dựng kế hoạch kiểm toán nhằm hỗ trợ tốt nhất cho Chính phủ, Quốc hội trong các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững theo Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình Nghị sự 2030.
KTNN cần triển khai xây dựng hiệu quả kế hoạch kiểm toán hằng năm và kế hoạch kiểm toán trung hạn bám sát Kế hoạch đầu tư công trung hạn và các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2025-2030...
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, KTNN cần đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động kiểm toán để tăng cường chất lượng và hiệu quả kiểm toán trong lĩnh vực liên quan đến đánh giá việc thực hiện SDGs quốc gia và từng địa phương. Chú trọng phát triển các phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán mới, phù hợp với yêu cầu và mục tiêu kiểm toán việc thực hiện SDGs.
Các hoạt động hợp tác quốc tế song phương và đa phương cần được tăng cường để KTNN có thể tham khảo và học tập kinh nghiệm của các tổ chức quốc tế và các cơ quan kiểm toán tối cao về kiểm toán việc thực hiện SDGs.
KTNN cần tiếp tục đẩy mạnh cơ chế phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức về phát triển kinh tế - xã hội nói chung và phát triển bền vững nói riêng, tạo nền tảng đồng thuận trong các đánh giá và kiến nghị khi kiểm toán SDGs./.
