Nguyên nhân do đồng yen mất giá
Ước tính mới nhất do IMF công bố mới đây cho thấy, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) danh nghĩa của Nhật Bản dự kiến sẽ bị Ấn Độ vượt qua vào năm 2026, đẩy nước này xuống vị trí nền kinh tế lớn thứ năm thế giới. Nguyên nhân chủ yếu là do xu hướng đồng yen mất giá, khiến GDP tính theo USD bị sụt giảm đáng kể.
IMF dự báo GDP của Nhật Bản trong năm 2026 sẽ đạt khoảng 4.463 tỷ USD, nhường lại vị trí thứ tư cho Ấn Độ - với dự báo GDP sẽ đạt khoảng 4.505 tỷ USD.
GDP của Nhật Bản trong năm 2024 đạt 4.019 tỷ USD, đứng thứ tư thế giới sau Mỹ, Trung Quốc và Đức. Trước đó, vào năm 2023, Nhật Bản đã bị Đức vượt qua và rơi từ vị trí thứ ba xuống thứ tư thế giới.
Theo dự báo mới nhất của IMF, GDP của Nhật Bản năm 2025 sẽ đạt khoảng 4.280 tỷ USD và thời điểm Ấn Độ vượt Nhật Bản được dự đoán sẽ chậm hơn một năm so với ước tính trước đây, tức là lùi sang năm 2026.
Nền kinh tế Ấn Độ, vốn duy trì tốc độ tăng trưởng cao, được dự báo sẽ đạt 4.505 tỷ USD vào năm 2026, vượt qua Nhật Bản và đến năm 2029, Ấn Độ sẽ vươn lên vị trí thứ ba thế giới. Năm 2022, doanh số bán ô tô trong nước của Ấn Độ đã vượt Nhật Bản, trở thành thị trường lớn thứ ba thế giới sau Trung Quốc và Mỹ. Dân số tăng nhanh và sự mở rộng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu đang góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ.
Xét về tốc độ tăng trưởng, GDP của Nhật Bản dự kiến đạt mức 1,1% vào năm 2025 nhờ sự gia tăng tiền lương thực tế hỗ trợ tiêu dùng cá nhân. Tuy nhiên, năm 2026, do xuất khẩu yếu kém, tăng trưởng GDP của Nhật Bản sẽ chậm lại còn 0,6%. Trong khi đó, GDP của Ấn Độ được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh với 6,6% vào năm 2025 và 6,2% vào năm 2026.
Đến năm 2030, GDP của Nhật Bản dự kiến tăng lên 5.120 tỷ USD, nhưng vẫn sẽ bị Vương quốc Anh vượt qua với GDP dự kiến đạt 5.199 tỷ USD. Như vậy, Nhật Bản tiếp tục tụt xuống vị trí nền kinh tế lớn thứ sáu thế giới.
Thách thức cho bộ máy chính phủ mới
Ngày 21/10 vừa qua, Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP) Sanae Takaichi đã được Quốc hội Nhật Bản bầu làm thủ tướng vào , làm nên lịch sử khi trở thành nữ lãnh đạo đầu tiên của đất nước.
Cùng ngày, truyền thông Nhật Bản đưa tin bà Takaichi đã hoàn tất kế hoạch bổ nhiệm bà Satsuki Katayama vào ghế Bộ trưởng Bộ Tài chính. Như vậy, nước Nhật vừa có nữ Thủ tướng đầu tiên, vừa có nữ Bộ trưởng Bộ Tài chính đầu tiên trong lịch sử.
Cũng trong phiên giao dịch ngày 21/10, tại thị trường Mỹ, tỷ giá đồng yên giảm khoảng 0,8%, còn xấp xỉ 151,9 yên đổi 1 USD. Trước đó, tỷ giá đồng yên giảm xuống mức thấp nhất kể từ hôm 14/10, đánh dấu phiên giảm mạnh nhất trong 2 tuần. Không chỉ giảm giá so với USD, yên còn trượt giá so với một số đồng tiền chủ chốt khác như euro và bảng Anh.
Thời gian qua, đồng yên yếu đã khiến giá hàng hóa nhập khẩu ở Nhật Bản tăng, góp phần đẩy cao chi phí sinh hoạt ở nước này, khiến tỷ lệ ủng hộ đảng cầm quyền giảm sút. Do lạm phát đã vượt mục tiêu 2% trong khoảng 3 năm trở lại đây, BOJ vào năm ngoái đã chấm dứt chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo duy trì cả thập kỷ, đưa lãi suất tham chiếu về trạng thái dương và sau đó tiếp tục nâng lãi suất này lên mức 0,5% hiện tại.
Việc ngăn chặn đà giảm giá của đồng yên đang trở thành nhiệm vụ cấp bách đối với bộ máy chính phủ mới. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn báo chí hồi tháng 3, bà Katayama đã thể hiện quan điểm ủng hộ đồng yên mạnh lên. Bởi vậy, việc bà được bổ nhiệm vào vị trí đứng đầu Bộ Tài chính Nhật Bản có thể khiến thị trường cho rằng đồng yên khó giảm giá sâu hơn nữa.
Tuy nhiên, một số chuyên gia nhận định nếu Thủ tướng Takaichi chủ trương theo đuổi kích thích kinh tế bằng chính sách tài khóa và nới lỏng chính sách tiền tệ khiến nhà đầu tư lo lắng về rủi ro mất giá đối với đồng yên và làm phức tạp triển vọng lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ).
