Doanh nghiệp kỳ vọng mở rộng cơ chế AEO để tăng sức cạnh tranh
Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Việt Dũng – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Okini Food Việt Nam – đánh giá cao những nỗ lực cải cách mạnh mẽ của ngành thuế và hải quan thời gian qua. Ông cho rằng các cơ quan quản lý không chỉ thực hiện vai trò kiểm soát mà đã trở thành lực lượng kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư và mở rộng sản xuất kinh doanh.
Theo ông Dũng, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, việc hiện đại hóa thủ tục hành chính và hoàn thiện hành lang pháp lý vững vàng không chỉ là biện pháp giảm thời gian kê khai hay thông quan, mà còn là yếu tố củng cố niềm tin giữa Nhà nước và doanh nghiệp – nền tảng cho phát triển kinh tế bền vững.
Tuy nhiên, ông Dũng cho rằng, hiện Việt Nam có gần 2 triệu hộ kinh doanh cá thể nhưng số doanh nghiệp chính thức mới đạt khoảng 940.000. Việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp vẫn là thách thức lớn, cần sự hỗ trợ đồng bộ từ các cơ quan quản lý. Ngành thuế và hải quan nên có chính sách khuyến khích và hướng dẫn cụ thể để giúp các hộ kinh doanh từng bước chuyển đổi, mở rộng quy mô, minh bạch hoạt động và đóng góp nhiều hơn cho ngân sách nhà nước.
Một trong những giải pháp được cộng đồng doanh nghiệp đặc biệt quan tâm là mở rộng cơ chế doanh nghiệp ưu tiên (AEO). Theo ông Dũng, chương trình này hiện mới tập trung vào các doanh nghiệp lớn. Nếu được mở rộng, có thể phân thành nhiều cấp độ phù hợp với quy mô, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa từng bước tiếp cận, học hỏi quy trình quản trị hiện đại, đáp ứng tiêu chí để trở thành AEO thực thụ.
Đại diện cho lĩnh vực chuyển phát nhanh, bà Đỗ Thu Thủy – đại diện DHL - VNPT Express – cũng bày tỏ mong muốn cơ quan hải quan sớm nghiên cứu áp dụng cơ chế AEO cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực chuyển phát nhanh và đại lý làm thủ tục hải quan. Theo bà Thủy, đây là nhóm doanh nghiệp có vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng, nếu được tham gia AEO sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, thúc đẩy thương mại điện tử và hoạt động xuất nhập khẩu phát triển nhanh hơn.
Hải quan nghiên cứu, hoàn thiện chính sách, khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ
Chia sẻ tại tọa đàm, ông Trần Đức Hùng – Phó Cục trưởng Cục Hải quan – cho biết, hiện có 73 doanh nghiệp được công nhận là AEO. Tuy nhiên, việc mở rộng cơ chế này sang các đối tượng khác, như doanh nghiệp nhỏ và vừa hoặc đại lý làm thủ tục hải quan, cần đi kèm với cơ chế trách nhiệm rõ ràng. Khi được trao quyền ưu tiên, doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm cao hơn trong việc đảm bảo tuân thủ và kiểm soát rủi ro.
Theo ông Hùng, quy định về AEO đã được đề cập trong Nghị định số 08/2015/NĐ-CP và Thông tư số 72/2015/TT-BTC, trong đó có nêu rõ các điều kiện về kim ngạch, tuân thủ pháp luật và an ninh chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, sau gần 10 năm triển khai, vẫn chưa có đại lý làm thủ tục hải quan nào đủ điều kiện tham gia. Lý do chủ yếu là số lượng tờ khai còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu tối thiểu 20.000 tờ khai/năm.
Cơ quan hải quan đã từng đề xuất sửa đổi quy định về việc công nhận AEO đối với đại lý làm thủ tục hải quan trong các văn bản trước đây, nhưng nội dung này chưa được thông qua trong các vòng thẩm định. Dù vậy, ngành hải quan khẳng định luôn lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, ghi nhận và nghiên cứu để điều chỉnh khi có cơ sở phù hợp. Mục tiêu là bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu quản lý rủi ro và tạo thuận lợi thương mại, đồng thời xem xét khả năng ban hành quy định riêng cho nhóm doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đại lý và chuyển phát nhanh.
Song song với đó, để khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, cơ quan hải quan đang triển khai Chương trình khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm giảm tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa, tiết kiệm thời gian thông quan, đồng thời thiết lập mối quan hệ đối tác tin cậy giữa cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp.
Chương trình đặt mục tiêu hơn 80% doanh nghiệp tham gia được tăng hoặc giữ vững mức độ tuân thủ ở cấp độ cao, trên 80% doanh nghiệp hài lòng với biện pháp hỗ trợ của hải quan. Trong 5 năm tới, ngành hải quan phấn đấu nâng tỷ lệ doanh nghiệp đạt mức tuân thủ tốt (mức 2 và mức 3) lên trên 20% tổng số doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu.
Để đạt được mục tiêu này, Chương trình sẽ được triển khai đồng bộ trên toàn ngành, từ cấp Cục đến Chi cục, nhằm bảo đảm thống nhất trong hỗ trợ doanh nghiệp. Cơ quan hải quan sẽ xây dựng kế hoạch hành động cụ thể cho từng doanh nghiệp tham gia, thông báo định kỳ tình hình hoạt động xuất nhập khẩu, đồng thời đưa ra khuyến nghị giúp doanh nghiệp cải thiện mức độ tuân thủ.
Thông qua việc tham gia Chương trình, doanh nghiệp sẽ được cập nhật sớm các văn bản chính sách mới, tiếp cận thông tin về các vụ việc vi phạm điển hình và được hỗ trợ giải đáp vướng mắc trong quá trình xuất nhập khẩu. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn góp phần nâng cao chất lượng quản trị, hướng đến môi trường kinh doanh minh bạch và phát triển bền vững.
Mở rộng cơ chế ưu tiên và khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ là hai giải pháp được kỳ vọng sẽ tạo động lực mới cho cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời góp phần hiện thực hóa mục tiêu của ngành hải quan trong việc xây dựng nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp, lấy doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ./.
