Giải quyết gốc rễ việc thiếu kỹ năng nghề
Góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), đại biểu Lý Anh Thư (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang) đánh giá cao việc Dự thảo Luật bổ sung chế định liên quan đến hệ thống thông tin thị trường lao động. Theo đại biểu, việc bổ sung quy định này rất kịp thời trong thời đại công nghệ số.
"Đây không chỉ là giải pháp hiện đại hóa hành chính công mà còn là một bước đi chiến lược phù hợp với xu hướng quốc tế, góp phần tích cực nâng cao hiệu quả kết nối cung cầu lao động, giải quyết vấn đề việc làm trong bối cảnh thị trường đầy biến động và cạnh tranh, từng bước phát triển thị trường lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững, đảm bảo an sinh xã hội" - đại biểu cho hay.
Cùng với đó, đại biểu đề nghị xem xet, bổ sung chính sách tái đào tạo lao động gắn với ứng dụng công nghệ thông tin trong Luật Việc làm (sửa đổi). Theo đại biểu, trong bối cảnh thị trường lao động thay đổi nhanh chóng do chuyển đổi số, tự động hóa và tái cấu trúc ngành nghề, lực lượng lao động, đặc biệt là nhóm lao động trung niên, lao động giản đơn và người làm việc trong khu vực phi chính thức, đang đối mặt với nguy cơ mất việc làm, tụt hậu kỹ năng.
Mặc dù hiện nay đã có những chính sách BHTN, hỗ trợ tư vấn việc làm, tham gia đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng nghề cho người lao động thất nghiệp song theo đại biểu, những chính sách này vẫn chủ yếu tập trung nhiều vào trợ cấp thất nghiệp.
“Điều này mới đang giải quyết ở một phần ngọn, trong khi chưa có cơ chế khuyến khích người lao động chủ động nâng cao kỹ năng nghề, tái định hướng nghề nghiệp hoặc nâng cao kỹ năng thường xuyên, liên tục để duy trì việc làm mà không phải mất việc làm khi mới học nghề. Điều này dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào BHTN mà không giải quyết được gốc rễ là việc thiếu kỹ năng nghề phù hợp với thị trường lao động, đặc biệt là các kỹ năng về ứng dụng công nghệ thông tin” - đại biểu Lý Anh Thư phân tích.
Nữ đại biểu dẫn chứng, ở một số quốc gia phát triển như Singapore, Đức và Đan Mạch đã có các chính sách chuyển đổi từ trợ cấp bị động sang mô hình đầu tư kỹ năng hỗ trợ người lao động học nghề mới chuyển ngành nghề phù hợp, gắn đào tạo với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, cùng với đó là xây dựng nền tảng công nghệ kết nối với việc làm và học tập liên thông, giúp giảm độ trễ công nghệ thông tin, tăng cơ hội tiếp cận nghề mới.
Ví dụ, Hàn Quốc thực hiện chính sách hỗ trợ học phí 100% cho người lao động cao tuổi hoặc làm việc trong những ngành nghề lỗi thời. Ở Canada, khi người lao động thất nghiệp mới được hỗ trợ thì Nhà nước sẽ cắt một khoản tiền tích lũy hàng năm cho mỗi người lao động ở khoảng 26 đến 65 tuổi để chi trả cho việc học các kỹ năng mới. Trên cơ sở đó, người dân chủ động sử dụng quỹ này để học tập, chuyển đổi nghề, thăng tiến và bắt kịp công nghệ mới, tránh tình trạng trì trệ, tụt hậu. Những chính sách này đều đi theo hướng chủ động liên thông, linh hoạt, ứng dụng công nghệ đầu tư vào kỹ năng của người lao động, tạo ra thế hệ lao động thích ứng mới với thị trường đầy biến động.
Đại biểu Lý Anh Thư cũng đề nghị đầu tư xây dựng chương trình chính sách đào tạo kỹ năng nghề phù hợp với người lao động mất việc làm để nhanh chóng tái hòa nhập thị trường lao động.
Về nguồn ngân sách thực hiện, đại biểu đề xuất có thể xem trích từ nguồn Quỹ BHTN vì Quỹ đang chủ yếu dùng để chi trả BHTN và cũng một phần để hỗ trợ học nghề và tư vấn giới thiệu việc làm.
“Thay vì chi trả cho đào tạo nghề ngắn hạn, cần chú trọng đào tạo các kỹ năng nghề làm việc cho người lao động một cách thường xuyên, liên tục, mang tính lâu dài. Việc mở rộng mục tiêu sử dụng Quỹ BHTN để hỗ trợ, tái đào tạo, chuyển đổi ngành nghề có định hướng thay đổi vì chỉ học nghề ngắn hạn sẽ không làm phát sinh quỹ mới mà chỉ là cơ cấu lại tỷ trọng ngân sách theo hướng chủ động, từ đó góp phần vào thực hiện chính sách hiệu quả, ổn định hơn” – đại biểu Lý Anh Thư nói.
Cùng quan tâm đến vấn đề này, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh) nhấn mạnh, hệ thống phát triển kỹ năng nghề là nền tảng then chốt để tăng năng suất lao động và chất lượng nguồn nhân lực.
Đại biểu đề xuất bổ sung rõ theo hướng Nhà nước khuyến khích và thiết lập cơ chế hợp tác giữa các cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp trong việc xây dựng chương trình đào tạo, tổ chức thực tập, đánh giá kỹ năng nghề. Các doanh nghiệp sử dụng trên 300 lao động có trách nhiệm phối hợp với ít nhất một cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong việc đào tạo nghề theo mô hình kép.
Hỗ trợ đào tạo kỹ năng số, kỹ năng xanh cho người lao động
Góp ý vào Dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng, BHTN là chính sách an sinh xã hội quan trọng, góp phần ổn định đời sống của người lao động, duy trì việc làm và phát triển bền vững thị trường lao động.
Về Quỹ BHTN, Dự thảo Luật quy định quỹ này là quỹ tài chính độc lập có quy định kiểm toán định kỳ 3 năm, yêu cầu công khai, minh bạch trong sử dụng và đầu tư Quỹ. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhận thấy, Dự thảo Luật chưa có quy định cụ thể về cơ chế sử dụng kết dư Quỹ và cũng chưa phân định rõ tỷ lệ chi các mục như chi trợ cấp, chi hỗ trợ đào tạo, chi tổ chức bộ máy dễ dẫn đến nguy cơ lạm dụng chi phí quản lý.
Do đó, đại biểu đề nghị xem xét, bổ sung nguyên tắc sử dụng kết dư Quỹ theo hướng ưu tiên hỗ trợ người lao động đào tạo lại, chuyển đổi nghề, hỗ trợ khẩn cấp khi xảy ra khủng hoảng kinh tế. Đồng thời, Dự thảo Luật cần quy định rõ mức trần chi phí tổ chức hoạt động; yêu cầu công bố hằng năm báo cáo tài chính, tình hình đầu tư Quỹ trên Cổng Thông tin điện tử của Chính phủ và của cơ quan chủ quản.
Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cũng kiến nghị mở rộng đối tượng tham gia BHTN tự nguyện, cho phép lao động tự do kinh tế nền tảng số có thể tham gia, từng bước bao phủ toàn bộ thị trường lao động.
Đồng thời, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung hỗ trợ đào tạo kỹ năng số, kỹ năng xanh vào mục hỗ trợ đào tạo từ Quỹ để người lao động thích ứng với chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, già hóa dân số; cần thiết xây dựng cơ chế cảnh báo sớm mất cân đối Quỹ để bảo vệ bền tính bền vững của Quỹ trước các biến động kinh tế lớn.
Dự kiến, Luật Việc làm (sửa đổi) sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua ngày 11/6, trong ngày làm việc đầu tiên của Đợt 2, Kỳ họp thứ 9.
.jpeg "Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi được điều chỉnh ra sao?")