Những bất cập trong quản lý và giám sát
KTNN Cộng hòa Moldova vừa công bố Báo cáo kiểm toán đánh giá công tác quản lý hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu toàn bộ hoặc một phần. Cuộc kiểm toán tập trung làm rõ mức độ Nhà nước bảo đảm việc quản lý DNNN theo các nguyên tắc quản trị, trong bối cảnh khu vực này có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế quốc gia, từ cung cấp dịch vụ, sản xuất hàng hóa đến tạo việc làm và khai thác hiệu quả tài sản công.
Dữ liệu từ Cục Thống kê quốc gia cho thấy, bất chấp những thách thức trong lĩnh vực nông nghiệp và bất động sản, nền kinh tế Cộng hòa Moldova vẫn duy trì được xu hướng tăng trưởng, được hỗ trợ bởi hoạt động đầu tư, tiêu dùng hộ gia đình và sự mở rộng xuất khẩu của các DNNN.
Kết quả kiểm toán cho thấy, một trong những hạn chế nổi bật là việc thiếu khung kiểm soát và giám sát thống nhất tại các DNNN. Theo KTNN, có tới 15 DNNN không thuê công ty kiểm toán độc lập để kiểm toán báo cáo tài chính, dù đây là yêu cầu bắt buộc theo quy định. Đáng chú ý, 82 doanh nghiệp, tương đương 35%, không lập và nộp báo cáo tài chính năm 2024.
Báo cáo cũng chỉ ra nhiều bất cập trong việc thành lập và quản lý hội đồng quản trị doanh nghiệp. Theo quy định, các công ty thương mại nhà nước sở hữu đa phần phải có hội đồng quản trị gồm ít nhất 5 người; đối với DNNN, hội đồng quản trị phải có tối thiểu 3 thành viên, bao gồm đại diện bắt buộc từ Bộ Tài chính, Bộ Phát triển Kinh tế và Kỹ thuật số và Cục Quản lý Tài sản công. Tuy nhiên, trên thực tế, cơ cấu hội đồng quản trị tại nhiều doanh nghiệp không dựa trên các tiêu chí rõ ràng, dẫn đến tình trạng không tuân thủ quy định và phát sinh chi phí khoảng 327.800USD mỗi năm.
Không chỉ dừng lại ở cơ cấu tổ chức, việc lãnh đạo nhiều doanh nghiệp kiêm nhiệm các vị trí quan trọng cũng được KTNN lưu ý là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả thực hiện nhiệm vụ.
Báo cáo nhấn mạnh, các quy định liên quan đến trách nhiệm của người sáng lập, các đơn vị quản lý và kiểm soát DNNN hiện còn rời rạc, thiếu sự liên kết cần thiết, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của quá trình ra quyết định cũng như công tác tổ chức thực hiện. Việc thiếu một chiến lược thống nhất để tổ chức lại DNNN và thiết lập các mô hình quản trị phù hợp tiếp tục là thách thức lớn.
Ngoài ra, khung quy định về đánh giá DNNN chưa thiết lập đầy đủ các tiêu chí cần thiết, chưa bảo đảm việc đánh giá các chỉ số hoạt động của doanh nghiệp. Tiêu chí lựa chọn và đánh giá các đơn vị quản lý, kiểm soát chưa gắn với đặc thù hoạt động của từng DNNN; kinh phí dành cho công tác quản lý và kiểm soát chưa phù hợp. Mặc dù hệ thống giám sát hoạt động DNNN đã được triển khai, song việc báo cáo chậm trễ và thiếu thống nhất trong áp dụng phương pháp khiến hiệu quả giám sát bị hạn chế. Đáng lưu ý, kết quả giám sát chưa được sử dụng hiệu quả để củng cố các quyết định chiến lược của hội đồng quản trị doanh nghiệp.
Hướng tới hiệu quả và phát triển bền vững
Cuộc kiểm toán lần này tập trung vào các doanh nghiệp hoạt động trong những lĩnh vực chiến lược như năng lượng, giao thông vận tải, viễn thông, cơ sở hạ tầng và quản lý tài nguyên thiên nhiên - những lĩnh vực mà vai trò của Nhà nước đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP.
Theo các báo cáo, đầu năm 2024, Moldova có 233 doanh nghiệp có vốn nhà nước được đăng ký. Trong số này, 108 doanh nghiệp đang hoạt động, 9 doanh nghiệp đã chuyển đổi thành các tổ chức công hoặc bị giải thể, 61 doanh nghiệp trong quá trình thanh lý hoặc phá sản và 55 doanh nghiệp không còn hoạt động.
Việc kiểm tra, so sánh dữ liệu tài chính giai đoạn 2023-2024 của 136 DNNN cho thấy các chỉ số chính tương đối ổn định. Doanh thu bán hàng giảm từ hơn 2,7 tỷ USD xuống 2,6 tỷ USD, tương đương mức giảm khoảng 118,4 triệu USD, song lợi nhuận lại tăng từ 59 triệu USD lên gần 80 triệu USD; tổng giá trị tài sản tăng từ 3,8 tỷ USD lên hơn 3,9 tỷ USD. Điều đó phản ánh năng lực tích lũy và quy mô tài sản của khu vực DNNN vẫn được duy trì.
Trong bối cảnh đó, nền kinh tế Moldova ghi nhận mức tăng trưởng khiêm tốn song vẫn giữ được sự ổn định nhất định trong quý II/2025. Theo Cục Thống kê quốc gia, GDP tăng 1,1% theo giá trị thực so với cùng kỳ năm trước, được thúc đẩy bởi các lĩnh vực như xây dựng, năng lượng, công nghệ thông tin và thương mại. Trong nửa đầu năm 2025, GDP duy trì ở mức tương đương cùng kỳ năm 2024.
Qua cuộc kiểm toán, KTNN Cộng hòa Moldova khẳng định, dù đã đạt được một số kết quả tích cực, mô hình quản trị DNNN hiện nay vẫn chưa bảo đảm hoạt động bền vững và hiệu quả. Thực trạng này đòi hỏi phải triển khai đồng bộ các biện pháp nhằm củng cố khuôn khổ quy định, chuyên nghiệp hóa các đơn vị quản lý và kiểm soát, áp dụng nhất quán các nguyên tắc minh bạch và trách nhiệm giải trình, đồng thời cải thiện và tối ưu hóa các cơ chế giám sát hiện có.
Trên cơ sở đó, KTNN đã đưa ra các kiến nghị nhằm tăng cường công tác quản trị DNNN, hướng tới quản lý hiệu quả hơn tài sản công. Việc thực hiện đầy đủ và nghiêm túc các kiến nghị này không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN, mà còn là yếu tố quan trọng để củng cố niềm tin của người dân vào công tác quản lý và sử dụng tài sản nhà nước./.
(Theo KTNN Moldova và tổng hợp)
.png "Thụy Điển: Kiến nghị cải thiện năng lực thực thi chính sách khí hậu")
