Vòng xoáy "đa khủng hoảng" của năm 2022
Năm 2022 được kỳ vọng chứng kiến nền kinh tế thế giới phục hồi sau đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, trái với kỳ vọng, năm 2022 lại đánh dấu bằng một cuộc xung đột mới, lạm phát cao kỷ lục và các thảm họa liên quan đến khí hậu. Đó là một năm "đa khủng hoảng," theo cách gọi của một số chuyên gia.
Sau cuộc khủng hoảng kinh tế do COVID-19 gây ra vào năm 2020, giá tiêu dùng bắt đầu tăng vào năm 2021 khi các quốc gia dỡ bỏ phong tỏa và các biện pháp hạn chế khác.
Các ngân hàng trung ương dự đoán tình trạng lạm phát cao sẽ chỉ là tạm thời khi các nền kinh tế hoạt động bình thường trở lại. Tuy nhiên, cuộc xung đột tại Ukraine xảy ra vào cuối tháng Hai đã khiến giá năng lượng và lương thực tăng vọt. Nhiều quốc gia hiện đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt do tiền lương không theo kịp lạm phát, buộc các hộ gia đình phải siết chặt chi tiêu.
Để ứng phó với lạm phát, các ngân hàng trung ương bắt đầu tăng lãi suất, nguy cơ đẩy các quốc gia vào suy thoái nghiêm trọng vì lãi suất cao hơn đồng nghĩa hoạt động kinh tế chậm lại.
Tổ chức tư vấn Bruegel cho biết, từ đầu năm đến nay, Liên minh châu Âu (EU) gồm 27 quốc gia đã chi tổng cộng 674 tỷ euro (704 tỷ USD) để hỗ trợ người tiêu dùng chi trả hóa đơn năng lượng tăng cao.
Đức - nền kinh tế lớn nhất châu Âu và phụ thuộc nhiều nhất vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga, chi tới 264 tỷ euro. Kết quả một khảo sát của công ty tư vấn EY cho thấy cứ 2 người Đức thì có 1 người phải thắt chặt hầu bao và chỉ chi tiêu cho những mặt hàng thiết yếu.
Lãi suất tăng rõ ràng ảnh hưởng đến người tiêu dùng và doanh nghiệp. Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) bắt đầu giảm tốc độ tăng lãi suất vào tháng 12, nhưng để ngỏ khả năng phải tăng lãi suất cao hơn để kiểm soát lạm phát.
Tuy nhiên, đối với Giáo sư Kinh tế vĩ mô tại Đại học Amsterdam (Hà Lan), ông Roel Beetsma, biến đổi khí hậu mới là cuộc khủng hoảng lớn nhất trong năm 2022.
Theo công ty tái bảo hiểm hàng đầu thế giới Swiss Re của Thụy Sĩ, từ đầu năm đến nay, các thảm họa tự nhiên và thảm họa do con người đã gây tổn thất kinh tế 268 tỷ USD. Chỉ riêng cơn bão Ian đã gây thiệt hại ước tính 50-65 tỷ USD cho người được bảo hiểm, trong khi lũ lụt ở Pakistan gây thiệt hại 30 tỷ USD.
Tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 27 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP27) ở Ai Cập vào tháng 11 vừa qua, các chính phủ đã nhất trí thành lập một quỹ đặc biệt để bù đắp những tổn thất và thiệt hại mà các quốc gia dễ bị tổn thương phải gánh chịu do tác động của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, hội nghị kết thúc mà không có các cam kết mới nhằm loại bỏ dần việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, bất chấp nhu cầu cắt giảm khí thải nhà kính và làm chậm quá trình nóng lên toàn cầu.
Giáo sư Beetsma cảnh báo biến đổi khí hậu là một cuộc khủng hoảng trong dài hạn. Ông nhấn mạnh nếu không hành động đủ mạnh mẽ, thế giới sẽ đối mặt với những tác động lớn "chưa từng có."
Chuyên gia này đánh giá các cuộc khủng hoảng đã gia tăng kể từ đầu thế kỷ 21, nhưng thế giới chưa bao giờ chứng kiến khủng hoảng phức tạp như vậy kể từ cuộc Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Kinh tế thế giới sẽ gặp nhiều khó khăn trong năm 2023
Tổng giám đốc IMF Kristalina Georgieva ngày 1/1 nhận định, kinh tế thế giới trong năm 2023 sẽ đối mặt với nhiều khó khăn khi các động lực chính của tăng trưởng toàn cầu đều trải qua giai đoạn suy yếu.
Phát biểu trên đài truyền hình CBS, bà Kristalina Georgieva dự đoán năm 2023 sẽ còn “khó khăn” hơn so với năm 2022, do các nền kinh tế lớn là Mỹ, châu Âu và Trung Quốc đều đang trong giai đoạn giảm tốc.
Theo bà Georgieva, lần đầu tiên sau 40 năm, tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc trong năm 2022 có thể sẽ bằng hoặc thấp hơn tốc độ tăng trưởng toàn cầu.
Hơn nữa, sự bùng phát các ca nhiễm COVID-19 theo như dự báo ở nước này trong những tháng tới nhiều khả năng sẽ tác động hơn nữa đến nền kinh tế Trung Quốc trong năm nay và khiến tốc độ tăng trưởng của khu vực và thế giới chậm lại.
Bà Georgieva cho rằng nền kinh tế Mỹ là kiên cường nhất, có thể tránh được suy thoái, trong khi đó một nửa các quốc gia thuộc EU sẽ suy thoái trong năm sau.
Theo bà Georgieva, triển vọng của các thị trường mới nổi thậm trí còn tồi tệ hơn vì mức nợ và việc đồng USD mạnh. IMF dự đoán một phần ba nền kinh tế toàn cầu sẽ suy thoái trong năm 2023.
Trước đó hồi tháng 10/2022, IMF đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023 trong bối cảnh các nước đang chịu tác động từ cuộc xung đột ở Ukraine, giá năng lượng và thực phẩm tăng, lạm phát leo thang và lãi suất tăng mạnh.
Theo IMF, kinh tế thế giới năm 2023 sẽ chỉ tăng trưởng 2,7%, thấp hơn mức dự báo 2,9% IMF đưa ra hồi tháng 7/2022.
