Trao quyền cảnh báo trực tiếp khi kiểm tra tổ chức tín dụng
Chiều 14/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi).
Tham gia thảo luận, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) - nêu Báo cáo giải trình tiếp thu của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho thấy, hiện Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam chỉ được quyền báo cáo NHNN, chưa được phép đưa ra khuyến nghị trực tiếp cho tổ chức tín dụng mặc dù phát hiện nguy cơ mất an toàn.
Theo đại biểu, thực tế thời gian qua, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đã phát hiện nhiều sai phạm tại các Quỹ tín dụng nhân dân, kiến nghị NHNN xử lý kịp thời. Tuy nhiên, vì không có quyền cảnh báo trực tiếp nên nhiều trường hợp xử lý còn chậm so với diễn biến rủi ro.
“Nếu chỉ dừng ở mức kiểm tra, báo cáo, chúng ta đang bỏ qua nguồn lực 25 năm kinh nghiệm, một định chế tài chính công có mạng lưới rộng, tiếp xúc trực tiếp với các tổ chức tham gia bảo hiểm” - đại biểu Bình nhận định, đồng thời kiến nghị nâng cao mạnh mẽ hơn nữa vai trò kiểm tra, giám sát của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam.
Theo đó, cần bổ sung vào Dự thảo Luật quy định cho phép Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam cảnh báo, khuyến nghị trực tiếp với tổ chức tín dụng khi phát hiện rủi ro trong kiểm tra đồng thời báo cáo NHNN để có biện pháp giám sát phù hợp.
Cùng với đó, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị tăng cường vai trò của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam trong xử lý tổ chức tín dụng yếu kém. Lý do là hầu hết hơn 1.100 quỹ tín dụng nhân dân có quy mô nhỏ, tài sản đơn giản, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đủ năng lực để chủ trì tái cấu trúc song Dự thảo Luật chưa giao thẩm quyền này.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét bổ sung, giao Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam chủ trì xây dựng phương án tái cấu trúc, giải thể hoặc phá sản đối với quỹ tín dụng nhân dân yếu kém, trình NHNN phê duyệt và trực tiếp tổ chức thực hiện. Điều này vừa giảm tải cho NHNN trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, vừa phát huy tối đa năng lực của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, phù hợp với chiến lược phát triển ngành ngân hàng.
Đồng quan điểm, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (Đoàn Phú Thọ) - phân tích, đặc trưng chung của các tổ chức bảo hiểm là cần theo dõi được “sức khỏe” của tổ chức mà mình bảo hiểm, từ đó mới có thể tính toán mức phí bảo hiểm cũng như phát hiện, ngăn ngừa rủi ro dẫn đến nguy cơ phải sử dụng quỹ bảo hiểm để chi trả. Vì vậy, việc cho phép tổ chức bảo hiểm tiền gửi được kiểm tra các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi là hợp lý.
Mặt khác, hiện nay, sau tinh gọn bộ máy, hệ thống NHNN chi nhánh tại các tỉnh, thành phố đã giảm xuống chỉ còn có 15 chi nhánh khu vực. Trong khi đó, đặc thù hoạt động của hệ thống tổ chức tín dụng tại Việt Nam phân tán tại nhiều địa bàn, quy mô hoạt động ngày càng lớn và tính chất hoạt động ngày càng phức tạp.
Vì vậy việc giao cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi chức năng kiểm tra sẽ tận dụng nguồn nhân lực này và hỗ trợ công tác thanh tra của NHNN, đồng thời có góc nhìn đa chiều, toàn diện hơn về hoạt động của tổ chức tín dụng.
Từ đề xuất trên, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ giá trị pháp lý của hoạt động kiểm tra. Trong đó, cần làm rõ việc xử lý kết quả kiểm tra. “Khi kiểm tra, nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm hoặc có nguy cơ mất an toàn thì tổ chức bảo hiểm tiền gửi có quyền khuyến nghị đưa ra cảnh báo đối với tổ chức tín dụng hay không. Đây là yếu tố rất quan trọng để bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả và tính thực chất hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi” – đại biểu nói.
Cùng với đó, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần phân định rõ hoạt động kiểm tra của bảo hiểm tiền gửi và hoạt động thanh tra của NHNN để đảm bảo không bị trùng lặp, không gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Bảo đảm khả năng thanh khoản tức thời và bảo vệ quyền lợi người gửi tiền
Quan tâm đến quy định về hạn mức trả tiền bảo hiểm, đại biểu Tô Ái Vang (Đoàn TP. Cần Thơ) - cho rằng, hạn mức trả tiền bảo hiểm tiền gửi là 125 triệu đồng chưa tương xứng với điều kiện kinh tế nước ta hiện nay. Do đó, việc Thống đốc NHNN quy định hạn mức trả tiền bảo hiểm theo từng thời kỳ là phù hợp vì liên quan trực tiếp đến quyền lợi người gửi tiền và ổn định hệ thống tài chính quốc gia.
Tuy nhiên, theo đại biểu, quyết định về hạn mức trả tiền bảo hiểm có ảnh hưởng tầm vĩ mô nên cần được Chính phủ kiểm soát, nếu không việc tăng hạn mức quá nhanh có thể làm gia tăng nghĩa vụ của Nhà nước, vì Nhà nước là người bảo đảm cuối cùng.
“Đề nghị Chính phủ quy định căn cứ để xác định trường hợp đặc biệt cần chi trả vượt hạn mức, nhất là chi trả bằng toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền, đồng thời cần nghiên cứu quy trình phê duyệt, minh bạch với sự tham gia của các cơ quan có liên quan. Chính phủ quy định về nguyên tắc điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm phù hợp với thu nhập bình quân, tình hình thực tế và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội từng giai đoạn để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền” - đại biểu Tô Ái Vang kiến nghị.
Đại biểu Lương Văn Hùng (Đoàn Quảng Ngãi) cũng đề nghị bổ sung nguyên tắc điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm theo lộ trình phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế, mức thu nhập bình quân của người dân và diễn biến lạm phát trong từng thời kỳ. Quy định này sẽ tạo cơ sở pháp lý linh hoạt cho việc điều chỉnh hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi kịp thời với thực tế, qua đó tăng cường mức độ bảo vệ của người gửi tiền, củng cố niềm tin của người dân đối với hệ thống ngân hàng. Đồng thời, việc quy định nguyên tắc này ngay trong Luật sẽ giúp nâng cao tính chủ động, minh bạch trong chính sách bảo hiểm tiền gửi.
Còn theo đại biểu Nguyễn Thành Nam (Đoàn Phú Thọ), Dự thảo Luật đã bổ sung quy định trong trường hợp quỹ dự phòng nghiệp vụ không đủ để chi trả tổ chức bảo hiểm tiền gửi, NHNN cho vay đặc biệt để chi trả. Việc bổ sung cơ chế đặc biệt này là một giải pháp tài chính hợp lý và thiết yếu, phù hợp với thông lệ quản trị quỹ bảo hiểm tiền gửi quốc tế, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, bảo đảm khả năng thanh khoản tức thời và bảo vệ quyền lợi người gửi tiền. Điều này cũng ngăn chặn rủi ro lan truyền và hiệu ứng domino trong hệ thống.
Tuy nhiên, đại biểu đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát quy định rõ ràng và thống nhất về các trường hợp tổ chức bảo hiểm tiền gửi được vay đặc biệt từ NHNN Việt Nam.
Việc xây dựng Luật và phân quyền phải đi đôi với việc thiết lập cơ chế kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả bằng cách bổ sung, làm rõ một số quy định mang tính nguyên tắc, định hướng và ràng buộc ở Luật; nhằm tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc, bảo đảm khoản vay đặc biệt là một công cụ ổn định hệ thống hiệu quả, không phải là một lối thoát tài chính dễ dãi, thực hiện được mục tiêu kép là bảo vệ người gửi tiền, duy trì kỷ luật thị trường và an toàn hệ thống tín dụng.
Đại biểu Nguyễn Thành Nam
Giải trình tại Phiên thảo luận, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng – cho biết, hạn mức trả tiền bảo hiểm phụ thuộc vào tình hình kinh tế, số dư bình quân của tiền gửi được bảo hiểm cũng như khả năng chi trả của Quỹ bảo hiểm tiền gửi. Các tiêu chí này có thể thay đổi theo từng thời kỳ và Dự thảo Luật giao NHNN quy định hạn mức bảo hiểm tiền gửi để tăng cường tính chủ động, linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế. “Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, NHNN sẽ chỉ đạo tổ chức bảo hiểm tiền gửi rà soát và đề xuất mức bảo hiểm tiền gửi phù hợp” - Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nói.
