Ngành thuế cải cách, chuyển đổi số và đồng hành cùng doanh nghiệp

Chuyển đổi số và hóa đơn điện tử: giảm chi phí, tăng minh bạch

Theo ông Nguyễn Việt Dũng- Chủ tịch HĐQT Công ty CP Okini Food Việt Nam - trong nền kinh tế thị trường, vai trò của ngành thuế không chỉ dừng lại ở chức năng thu ngân sách mà còn là nền tảng để xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi. Chính hành lang pháp lý do ngành thuế tạo ra đã góp phần quan trọng giúp các doanh nghiệp yên tâm tham gia vào hoạt động kinh tế và phát triển sản xuất kinh doanh - ông nhấn mạnh.

Một trong những minh chứng rõ nét cho nỗ lực cải cách là chuyển đổi từ hóa đơn giấy sang hóa đơn điện tử. Trước đây, việc viết tay hóa đơn không chỉ tốn nhiều thời gian, chi phí mà còn gây ra lãng phí xã hội. Nhờ chuyển đổi số mạnh mẽ, hệ thống hóa đơn điện tử đã được triển khai rộng rãi trên toàn quốc, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành, quản lý dễ dàng và giảm thiểu thủ tục hành chính.

Hệ thống hóa đơn điện tử không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn cung cấp nguồn dữ liệu quan trọng, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc phân tích, xây dựng kế hoạch kinh doanh hiệu quả hơn. Đồng thời, việc quản lý dòng tiền trở nên minh bạch, dễ dàng và chính xác nhờ khả năng truy xuất dữ liệu theo thời gian thực.

Ông Dũng khẳng định, những bước chuyển mình này cho thấy nỗ lực rất lớn của ngành thuế trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.

Hoàn thuế GTGT: công cụ hỗ trợ xuất khẩu và quản trị dòng tiền

Phó Cục trưởng Cục Thuế, ông Đặng Ngọc Minh, cho biết việc hoàn thuế GTGT là biện pháp đặc biệt giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng xuất khẩu. Nhờ chính sách này, Việt Nam đạt kim ngạch xuất nhập khẩu 800-900 tỷ USD mỗi năm, trong đó nhiều thị trường lớn như Hoa Kỳ có thặng dư xuất khẩu.

Công tác hoàn thuế GTGT diễn ra trôi chảy. Năm 2024, ngành thuế hoàn thuế cho doanh nghiệp với tổng số tiền trên 150.000 tỷ đồng. Lũy kế đến hết tháng 9/2025, toàn quốc ban hành 12.735 quyết định hoàn thuế với số tiền lên tới 102.353 tỷ đồng, tăng 4% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tháng 8 và 9/2025, 2.702 quyết định hoàn thuế được ban hành với số tiền 21.898 tỷ đồng, tăng 9% so với cùng kỳ.

Ông Minh nhấn mạnh, những vướng mắc về hoàn thuế chỉ là vấn đề của một bộ phận nhỏ doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp làm ăn phi pháp. Cụ thể, cơ quan thuế phối hợp với công an phát hiện một số doanh nghiệp mua bán hóa đơn GTGT tại Phú Thọ, TP. Hồ Chí Minh và Tây Nguyên, dẫn đến việc không đủ điều kiện hoàn thuế.

Để nâng cao hiệu quả công tác hoàn thuế, ngành thuế đã nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ người nộp thuế kiểm tra thông tin người bán đã kê khai, nộp thuế trước khi gửi hồ sơ hoàn thuế. Đồng thời, ứng dụng này hỗ trợ cơ quan thuế phân tích dữ liệu, phát hiện dấu hiệu gian lận, đồng thời tự động hóa việc giải quyết hồ sơ.

Ngành thuế cũng xây dựng cơ sở dữ liệu liên kết thông tin thanh tra, kiểm tra và dữ liệu từ bên thứ ba, áp dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) để đánh giá rủi ro và kiểm soát hoàn thuế. Qua đó, hồ sơ rủi ro cao sẽ được thông báo chưa giải quyết, giúp kiểm soát chặt chẽ dòng tiền nhà nước, tạo sân chơi công bằng cho doanh nghiệp.

Trong thời gian tới, cơ quan thuế sẽ đẩy mạnh ứng dụng, chuyển đổi số, tăng cường tuân thủ pháp luật và thiết lập cơ chế ưu tiên cho các doanh nghiệp chấp hành tốt chính sách. Ngay từ khâu kê khai và lập hồ sơ, doanh nghiệp sẽ được hướng dẫn và hỗ trợ, phân loại hồ sơ theo nhóm đối tượng, mặt hàng, đặc biệt là các mặt hàng xuất khẩu chủ lực, rút ngắn thời gian xử lý, đảm bảo minh bạch và chính xác.

Đồng hành với doanh nghiệp từ đào tạo đến ưu tiên chính sách

Theo ông Nguyễn Việt Dũng, việc thúc đẩy các hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp vẫn là thách thức lớn, cần chiến lược đồng bộ từ ngành thuế để tất cả các chủ thể tham gia thị trường cần được hoạt động trong môi trường kinh doanh minh bạch như nhau.

Để hỗ trợ doanh nghiệp, ông Dũng đề xuất xây dựng chương trình AEO (Doanh nghiệp ưu tiên) theo các cấp độ phù hợp, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa thử nghiệm, nâng dần năng lực và từng bước tiếp cận các ưu đãi về thuế và thủ tục hải quan. Ngoài ra, cơ quan quản lý nên thiết kế module đào tạo chuẩn, giúp doanh nghiệp dần đáp ứng các yêu cầu pháp luật và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký VCCI - đánh giá cải cách của ngành thuế là một hành trình dài, với những bước chuyển mạnh mẽ, đặc biệt là trong việc triển khai kê khai thuế online, hóa đơn điện tử và hệ thống VNACCS/VCIS. Những cải cách này mang tính hệ thống, tác động tới tất cả doanh nghiệp và người dân, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp nước ngoài ấn tượng với môi trường kinh doanh tại Việt Nam.

Ngành thuế hiện có 218 thủ tục hành chính (TTHC), trong đó 134 dịch vụ công trực tuyến toàn trình, 83 dịch vụ cung cấp thông tin trực tuyến. Tổng số hồ sơ, kết quả giải quyết TTHC số hóa đã cập nhật lên Cổng Dịch vụ Công quốc gia là gần 15,2 triệu hồ sơ. Việc số hóa và chuyển đổi số đã giúp giảm thời gian, tăng minh bạch và thuận tiện cho doanh nghiệp, đồng thời hỗ trợ cơ quan thuế quản lý hiệu quả.

Cải cách ngành thuế không chỉ là việc triển khai công nghệ mà còn là xây dựng văn hóa đối thoại với doanh nghiệp. Qua các diễn đàn, tọa đàm, cơ quan thuế lắng nghe, trao đổi và hướng dẫn doanh nghiệp kịp thời, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vận hành hiệu quả, từng bước nâng cao tuân thủ pháp luật và năng lực cạnh tranh.

Nhìn chung, cải cách của ngành thuế, từ chuyển đổi số hóa đơn, hoàn thuế GTGT đến đối thoại và đào tạo doanh nghiệp, đã tạo ra những thay đổi mang tính hệ thống. Doanh nghiệp được hỗ trợ từ khâu kê khai, lập hồ sơ, quản lý dòng tiền đến nâng cao năng lực tuân thủ. Những nỗ lực này góp phần hình thành môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi, đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển bền vững và đóng góp ngày càng lớn cho ngân sách nhà nước./.