Chú ý phát hiện sai phạm, dấu hiệu sai phạm
Cục Thuế (trước đây là Tổng cục Thuế) là đơn vị dự toán cấp 2 trực thuộc Bộ Tài chính, vì vậy, KTNN có thực hiện kiểm toán báo cáo quyết toán kinh phí của Cục Thuế hoặc khi kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công hoặc kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách Bộ Tài chính (với tư cách là đơn vị dự toán).
Đối với kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước, KTNN kiểm tra xác nhận báo cáo quyết toán thu ngân sách do Cục Thuế lập (thu nội địa) có đối chiếu với báo cáo quyết toán thu ngân sách nhà nước do Bộ Tài chính và Kho bạc Nhà nước lập khi kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước hằng năm.
Theo quy định của Luật KTNN, KTNN thực hiện kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước các cấp thực hiện trước khi Quốc hội, Hội đồng nhân dân phê chuẩn quyết toán ngân sách, và cơ quan thuế là đơn vị thuộc đơn vị được kiểm toán của KTNN. Tuy nhiên, căn cứ yêu cầu, định hướng cụ thể hằng năm, KTNN xác định kế hoạch kiểm toán có hoặc không kiểm toán đối với Cơ quan Thuế.
Về nguyên tắc, khi xây dựng Kế hoạch kiểm toán trung hạn, Kế hoạch kiểm toán năm, KTNN phải bám sát các định hướng lớn của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của các đại biểu Quốc hội; tập trung kiểm toán các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực và các vấn đề được dư luận xã hội quan tâm. Do đó, KTNN sẽ tập trung vào những dấu hiệu sai phạm hoặc quản lý yếu kém ngay từ khâu xây dựng kế hoạch kiểm toán.
Hơn nữa, việc kiểm toán căn cứ vào mục tiêu của cuộc kiểm toán, không hẳn là tập trung vào sai phạm, trừ trường hợp sai phạm có tính chất hệ thống hoặc sai phạm lớn, nghiêm trọng thì sẽ tập trung kiểm toán, làm rõ (vì sai phạm thường của một người nộp thuế cụ thể, trong khi cơ quan thuế quản lý hàng vạn người nộp thuế). Nếu không quan trọng, KTNN sẽ nêu vấn đề để cơ quan Thuế tự tổ chức thanh tra, kiểm tra chấn chỉnh sai sót.
Trường hợp trong quá trình tiến hành kiểm toán phát hiện những dấu hiệu sai phạm thì kiểm toán viên của KTNN sẽ thực hiện các thủ tục theo quy định tại Chuẩn mực KTNN để thu thập bằng chứng (như: CMKTNN 2240 - Trách nhiệm của kiểm toán viên nhà nước liên quan đến gian lận trong cuộc kiểm toán tài chính; CMKTNN 2250 - Đánh giá tính tuân thủ pháp luật và các quy định trong kiểm toán tài chính; CMKTNN 2315 - Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu trong kiểm toán tài chính...) hoặc tiến hành đối chiếu với bên thứ ba có liên quan để làm rõ.
Ngoài ra, nếu phát hiện các bằng chứng kiểm toán nghi ngờ dấu hiệu tham nhũng, tội phạm, phải thực hiện theo quy trình kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng ban hành kèm theo Quyết định 07/2023/QĐ-KTNN ngày 16/5/2023 của KTNN.
Nhiều phát hiện và kiến nghị kiểm toán quan trọng
Thực tế những năm qua, KTNN đã có nhiều phát hiện kiểm toán đáng chú ý liên quan đến Cơ quan Thuế và đưa ra những kiến nghị xử lý quan trọng.
Trong đó, KTNN có kiến nghị truy thu thuế đối với các doanh nghiệp được kiểm toán trực tiếp hoặc đối chiếu thuế tại Cơ quan Thuế. Kiến nghị Cơ quan Thuế tiến hành thanh tra, kiểm tra đối với các vấn đề mà KTNN không có điều kiện kiểm tra làm rõ do hạn chế về thời gian; nguồn hồ sơ, tài liệu tiếp cận chưa đầy đủ; hoặc giới hạn về đầu mối kiểm toán theo danh mục do Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành từ đầu năm.
Đồng thời, kiến nghị chấn chỉnh, rút kinh nghiệm liên quan đến công tác quản lý thu của Cơ quan Thuế (công tác quản lý nợ; hoàn thuế; thanh tra, kiểm tra thuế…). KTNN cũng kiến nghị Cơ quan Thuế tham mưu cho Bộ Tài chính về cơ chế, chính sách phù hợp với tình hình hiện tại, nhằm khắc phục các vướng mắc tại địa phương.
Đáng chú ý như tại Báo cáo kiểm toán năm 2023, KTNN đã kiến nghị Bộ Tài chính sớm hoàn thiện và ban hành Thông tư sửa đổi, bổ sung điểm 2.34 khoản 2 Điều 6 Thông tư số 78/2014/TT-BTC ngày 18/6/2014 để khắc phục những tồn tại, bất cập liên quan đến chi phí tiền cấp quyền khai thác khoáng sản mà Tổng cục Thuế đã nêu và xin ý kiến các địa phương, đơn vị tại Công văn số 2571/TCTCS ngày 20/7/2022.
Hoặc như KTNN đã kiến nghị Bộ Tài chính xem xét, nghiên cứu sửa đổi quy định tại Khoản 3 Điều 10 Thông tư số 96/2015/TT-BTC ngày 22/6/2015 quy định về điều kiện hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho phù hợp với quy định tại Điều 17 và Điều 37 Luật Đầu tư năm 2020; sửa đổi quy định tại khoản 4 Điều 19 Thông tư số 78/2014/TT-BTC, khoản 1 Điều 11 Thông tư số 96/2015/TT-BTC cho phù hợp với quy định tại Nghị định số 31/2021/NĐ-CP.
.jpg)
Theo quy định của Luật KTNN, KTNN có trách nhiệm gửi Báo cáo kiểm toán hoặc thông báo kết quả kiểm toán (bằng văn bản) để gửi cho Cơ quan Thuế; đồng thời Cơ quan Thuế có trách nhiệm phản hồi đối với những kết luận và kiến nghị của KTNN.
KTNN xác nhận, các báo cáo của KTNN liên quan đến kết quả kiểm toán và kiến nghị đối với Tổng cục Thuế (trước đây) đã được công khai theo đúng quy định của pháp luật.
Thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, KTNN đã tổ chức công khai Báo cáo kiểm toán theo quy định; đồng thời, tổng hợp danh sách tổ chức, cá nhân chưa thực hiện kiến nghị kiểm toán và công bố công khai trên Cổng thông tin điện tử của KTNN; thực hiện Hệ thống công khai Báo cáo kiểm toán của KTNN để cung cấp đến Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban Kiểm tra Trung ương khai thác, sử dụng.
Ngoài ra, KTNN còn cung cấp nhiều hồ sơ, tài liệu liên quan đến kết quả kiểm toán cho các cơ quan của Quốc hội và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phục vụ công tác kiểm tra, điều tra, giám sát; kịp thời cung cấp thông tin phục vụ các phiên họp của Chính phủ, Quốc hội và các cơ quan chức năng có liên quan.
Cùng với việc công khai kết quả kiểm toán của Cơ quan Thuế, KTNN cũng tiếp nhận và xử lý các phản hồi của Cơ quan Thuế đối với kết luận và kiến nghị nêu trong báo cáo kiểm toán theo đúng quy định của pháp luật./.
