Phát huy vai trò của đội ngũ trí thức để phát triển đất nước trong giai đoạn mới

Truyền đạt Chuyên đề này tại Hội nghị toàn quốc nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Hội nghị lần thứ Tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương đã nêu khái quát về các quan điểm của Đảng, Nhà nước về vai trò, vị trí, sứ mệnh của đội ngũ trí thức; quá trình xây dựng và sự cần thiết ban hành Nghị quyết số 45-NQ/TW Hội nghị lần thứ Tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII về “Tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới”; những nội dung cơ bản của Nghị quyết số 45-NQ/TW.

Đội ngũ trí thức ngày càng khẳng định vai trò quan trọng

Sau 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về đội ngũ trí thức, nhận thức trong Đảng, hệ thống chính trị và xã hội về vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức ngày càng đầy đủ, toàn diện và sâu sắc hơn. Việc thể chế hóa Nghị quyết được quan tâm; đội ngũ trí thức Việt Nam có bước phát triển cả về số lượng và chất lượng; nhiều công trình, sản phẩm khoa học, công nghệ, văn hóa, tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị cao; một bộ phận trí thức có năng lực, trình độ tiệm cận với các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới; các tổ chức của trí thức được củng cố, kiện toàn, đổi mới…

Tuy vậy, việc phát huy vai trò của đội ngũ trí thức còn bất cập, hạn chế, nguyên nhân chủ yếu do nhận thức của một số cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức chưa đầy đủ, sâu sắc; việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước chưa đồng bộ, hiệu quả; một bộ phận trí thức chưa đầy đủ vai trò đối với phát triển đất nước…

Vì vậy, tại Hội nghị lần thứ Tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 45-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Trong đó nêu rõ, đội ngũ trí thức là lực lượng lao động trí óc, có trình độ học vấn cao, chuyên môn sâu về một lĩnh vực, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo; giàu lòng yêu nước, có đạo đức và lý tưởng cách mạng, gắn bó với Đảng, Nhà nước và dân tộc; là lực lượng có vai trò quan trọng trong liên minh giai cấp công nhân, giao cấp nông dân dưới sự lãnh đạo của Đảng; là nhân tố quan trọng trong nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng tầm trí tuệ và sức mạnh dân tộc, đóng góp to lớn cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc…

Nghị quyết cũng xác định nhiệm vụ xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh, toàn diện là đầu tư cho xây dựng, bồi đắp “nguyên khí quốc gia” và phát triển bền vững.

Chú trọng phát triển đội ngũ trí thức Việt Nam cả trong và ngoài nước, có cơ chế chính sách đột phá thu hút, trọng dụng trí thức. Tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng, học thuật, thực hành dân chủ trong hoạt động nghiên cứu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của trí thức vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Động viên đội ngũ trí thức Việt Nam nêu cao lòng tự hào, vinh dự và trách nhiệm đối với Tổ quốc và dân tộc, không ngừng phấn đấu nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, trình độ đóng góp cho sự phát triển của đất nước.

Phát triển đội ngũ nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực then chốt, trọng yếu, lĩnh vực mới

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết, Nghị quyết số 45-NQ/TW đặt mục tiêu đến năm 2030 phát triển đội ngũ trí thức về số lượng và chất lượng, nhất là đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực then chốt, trọng yếu, lĩnh vực mới, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Hoàn thiện cơ chế, chính sách bảo đảm khả thi, đồng bộ, tạo cơ hội, điều kiện, động lực cho đội ngũ trí thức phát triển toàn diện, nâng cao năng lực, trình độ và cống hiến cho đất nước. Phát triển một số cơ sở nghiên cứu, cơ sở giáo dục đại học đạt trình độ tiên tiến, thuộc nhóm hàng đầu châu Á, trong đó Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh được xếp hạng trong nhóm 500 đại học hàng đầu thế giới.

Tăng số lượng phát minh, sáng chế, công trình khoa học trong bảng xếp hạng của khu vực và thế giới; sản phẩm khoa học, công nghệ, tác phẩm văn học, nghệ thuật đỉnh cao; công trình công bố trên các tạp chí uy tín trong nước và quốc tế. Nâng chất lượng tạp chí khoa học của Việt Nam đạt trình độ khu vực và quốc tế.

Nghị quyết số 45-NQ/TW nêu mục tiêu đến năm 2045 đội ngũ trí thức Việt Nam lớn mạnh, có chất lượng cao, cơ cấu hợp lý, thuộc tốp đầu khu vực và tiệm cận với các nước phát triển; nhiều nhà khoa học có ảnh hưởng trên thế giới, đạt các giải thưởng quốc tế trên các lĩnh vực; nhiều tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục và đào tạo đạt chuẩn quốc tế, đáp ứng yêu cầu của quốc gia phát triển.

Để thực hiện mục tiêu đề ra, Nghị quyết số 45-NQ/TW đã nêu rõ những nhóm nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu: tiếp tục nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức; đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, trọng dụng nhân tài; tăng cường quản lý nhà nước, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách đối với đội ngũ trí thức; tăng cường nguồn lực xây dựng đội ngũ trí thức chủ động, tích cực hội nhập quốc tế; phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức.