Phát triển tài sản số cần chiến lược lớn hơn, bài bản hơn

Top 3 sở hữu tài sản số nhưng thiếu khuôn khổ pháp lý

Tại Tọa đàm “Chính sách thuế - tài sản số và trách nhiệm của doanh nghiệp”, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam - ông Phan Đức Trung - cho biết, theo báo cáo của tổ chức Chainalysis chuyên về phân tích thị trường, năm 2022, dòng tài sản số hay tài sản mã hóa vào thị trường Việt Nam khoảng 100 tỷ USD. Con số này tăng trưởng đến năm 2023 là 120 tỷ USD. Giai đoạn 2021-2022, Việt Nam luôn nằm trong top 3 toàn cầu về người dân sở hữu tài sản số (nghĩa là 21% dân số Việt Nam sở hữu) chỉ sau UAE và Hoa Kỳ.

“Rất nhiều quốc gia trong khu vực ban hành luật lệ, chính sách để thúc đẩy tạo ra hành lang pháp lý cho những dòng tài sản này đóng góp vào nền kinh tế mang giá trị tích cực” - ông Trung chỉ rõ.

Tại Việt Nam, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - ông Đậu Anh Tuấn - cho hay, mặc dù tài sản số hay tiền ảo trên thực tiễn đã rất phát triển nhưng về mặt pháp lý dường như chúng ta chưa theo kịp, chúng ta chưa có một khung khổ pháp lý cho loại tài sản này. Do đó, một trong những điểm mới và nổi bật trong Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số là lần đầu tiên đưa ra khái niệm về tài sản số.

“Vì chưa có khung khổ pháp lý chính thức, cho nên thời gian qua có những hoạt động đầu tư kinh doanh buộc phải rời bỏ Việt Nam. Đơn cử, Tập đoàn Sky Mavis - một tập đoàn kỳ lân công nghệ của Việt Nam có hệ sinh thái game, là doanh nghiệp thuần Việt Nam nhưng do chưa có khung khổ pháp lý cho tài sản trong game và hoạt động dựa trên cơ sở nội dung số, tài sản số rất lớn, nên cuối cùng họ chọn Singapore làm nơi đóng trụ sở” - ông Đậu Anh Tuấn dẫn chứng.

Từ thực tiễn doanh nghiệp, CEO Công ty AlphaTrue - ông Trần Huyền Dinh - chia sẻ, thời gian qua, doanh nghiệp đã nhận được khá nhiều sự quan tâm từ Chính phủ thông qua các chính sách thúc đẩy chuyển đổi số cũng như phát triển kinh tế số. Đơn cử, Quyết định số 194/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm giúp Việt Nam ra khỏi danh sách xám, Dự thảo Nghị định cơ chế thử nghiệm có kiểm soát - Sandbox cho ngành Fintech tại Việt Nam và đặc biệt là Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn đáng kể trong lĩnh vực tài sản số.

Theo ông Dinh, hiện nay, hành lang pháp lý về tài sản số chưa được hoàn thiện, cho nên dẫn đến tình trạng thiếu rõ ràng trong việc xác lập quyền sở hữu và trách nhiệm thuế của doanh nghiệp. Rất nhiều trường hợp doanh nghiệp để phát triển dễ dàng hơn buộc phải qua các địa bàn lân cận như Singapore, Hong Kong. Điều này không chỉ tạo ra thách thức cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ pháp luật mà còn gây khó khăn trong việc thu hút vốn, đặc biệt vốn đầu tư nước ngoài.

Xây dựng chính sách đồng bộ, nhất quán

Theo Trưởng ban Pháp chế VCCI, với sự phát triển khoa học công nghệ mạnh mẽ như hiện tại, Việt Nam cần phải là điểm đến của các nhà đầu tư công nghệ số, cần từng bước xây dựng khung khổ pháp lý. Khi đó, công nghiệp công nghệ số dần được hình thành, phát triển mạnh mẽ, quyền và lợi ích của những người tham gia trong lĩnh vực này được bảo vệ.

“Chúng tôi cho rằng, nhu cầu có khung khổ pháp lý cho tài sản số, cho các giao dịch liên quan tới tài sản số là điều Việt Nam cần cân nhắc và nhanh chóng thúc đẩy” - ông Đậu Anh Tuấn đề xuất.

Đáng chú ý, ông Đậu Anh Tuấn  bày tỏ kỳ vọng bên cạnh Luật Công nghiệp công nghệ số, cần có chiến lược lớn hơn, bài bản hơn, quy định rõ hơn về việc xây dựng chính sách đồng bộ, nhất quán để hiệu ứng tốt hơn.

“Phải có chính sách phối hợp như chính sách về phòng chống rửa tiền, về ngân hàng, về an ninh, chính sách về bảo mật. Những chính sách này phải đồng bộ bên cạnh chính sách về thu thuế. Bên cạnh đó, sự bài bản về chiến lược còn là phân công trách nhiệm, nghĩa vụ… các bộ, ban, ngành cần phải làm chứ không riêng Bộ Tài chính” - ông Đậu Anh Tuấn khuyến nghị.

Đồng quan điểm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) - ông Trương Bá Tuấn - nhấn mạnh, thời gian qua, chúng ta không có khung pháp lý liên quan đến tài sản số nhưng các giao dịch về tài sản số vẫn diễn ra thông qua sàn giao dịch nước ngoài và cá nhân.

“Vì vậy, cần thiết phải có khung pháp lý liên quan đến tài sản số. Trong đó, phải xác định và làm rõ định nghĩa tài sản số là gì cũng như vị trí pháp lý của tài sản số. Nếu thừa nhận và quản lý tài sản số như tài sản thì đòi hỏi không chỉ sự tham gia của Bộ Tài chính mà của rất nhiều bộ, ngành có liên quan” - ông Trương Bá Tuấn chỉ rõ.

Đại diện Bộ Tài chính cũng khẳng định, trường hợp Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua, trong phạm vi và chức năng của mình, Bộ Tài chính sẽ triển khai thực hiện các vấn đề liên quan, bao gồm cả hoàn thiện chính sách về thuế.

Ông Tuấn cũng đề xuất cần có khái niệm “tài sản số” thống nhất để phân loại đúng, vì mỗi tài sản số có thể phục vụ cho mục tiêu khác nhau, từ đó mới có căn cứ thực hiện việc thu thuế. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện các pháp luật có liên quan để bao quát được các hoạt động về tài sản số.

Đối với Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số và các luật liên quan đến tài sản số sắp tới, đại diện AlphaTrue kỳ vọng các quy định này sẽ mang lại sự minh bạch, cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong lĩnh vực này, đồng thời hạn chế sự chảy máu chất xám cũng như thu hút nhiều dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam. Doanh nghiệp mong muốn thúc đẩy nhanh hơn nữa quá trình cho các doanh nghiệp thử nghiệm cũng như ứng dụng công nghệ mới có sự kiểm soát nhất định.

“Chúng tôi tin tưởng rằng, khi các quy định về tài sản số được luật hóa cụ thể, minh bạch hơn thì doanh nghiệp sẽ có thêm động lực, niềm tin để tiếp tục đầu tư, phát triển, góp phần vào sự phát triển của ngành công nghiệp số tại Việt Nam” - ông Trần Huyền Dinh bày tỏ./.