"Quả ngọt" từ nguồn vốn tín dụng chính sách

Gần 1,1 triệu đối tượng chính sách được tiếp cận tín dụng

Chính phủ vừa có Tờ trình báo cáo Quốc hội về việc xử lý nguồn thu hồi nợ của các chương trình tín dụng chính sách do ngân sách nhà nước (NSNN) cấp đã hết thời gian thực hiện tại Ngân hàng Chính sách xã hội.

Theo tờ trình của Chính phủ, từ năm 2008 đến năm 2017, NSNN đã cấp cho Ngân hàng Chính sách xã hội tổng số tiền là 6.068,961 tỷ đồng để thực hiện cho vay 3 nhóm chương trình tín dụng chính sách, gồm: cho vay hộ đồng bào dân tộc thiểu số; cho vay nhà ở; cho vay hỗ trợ các huyện nghèo đẩy mạnh xuất khẩu lao động.

Việc triển khai thực hiện các chương trình tín dụng chính sách nêu trên đã giúp gần 1,1 triệu hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng chính sách khác tiếp cận được nguồn vốn; gần 400 nghìn lượt đồng bào dân tộc thiểu số được vay vốn để cải thiện cuộc sống; hơn 11 nghìn người được vay vốn đi xuất khẩu lao động; gần 700 nghìn lượt khách hàng được vay vốn chương 3 trình nhà ở xã hội với trên 700 nghìn căn nhà được xây dựng... Qua đó, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội của Nhà nước.

Đánh giá cao hiệu quả, ý nghĩa của chương trình tín dụng chính sách, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh) cho biết, với nỗ lực hơn 20 hoạt động, Ngân hàng Chính sách xã hội đã hỗ trợ được nhiều người có hoàn cảnh khó khăn, những người yếu thế được vay vốn để tạo công ăn việc làm và đảm bảo an sinh xã hội.

Đặc biệt, chương trình tín dụng chính sách triển khai từ năm 2008 đến năm 2017 với số vốn hơn 6.068 tỷ đồng đã góp phần thực hiện 3 nhóm chương trình mang ý nghĩa an sinh xã hội, đặc biệt là hỗ trợ cho vay đối với đồng bào dân tộc, miền núi để sản xuất kinh doanh cũng như giải quyết vấn đề về nhà ở. Với ý nghĩa đó, “Ngân hàng chính sách xã hội rất cần sự quan tâm và sự hỗ trợ nhiều hơn từ nguồn vốn ngân sách nhà nước” - đại biểu Trần Hoàng Ngân nói.

Đồng tình quan điểm trên, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp cũng cho rằng, chương trình chính sách tín dụng là chính sách hết sức nhân văn. Chính sách này đã hỗ trợ cho đồng bào dân tộc miền núi khó khăn phát triển sản xuất kinh doanh; phát triển xây dựng nhà ở xã hội cho những người có thu nhập thấp; đặc biệt là đã hỗ trợ cho các đối tượng trong diện chính sách hộ nghèo, hộ cận nghèo đi xuất khẩu lao động.

“Mặc dù nguồn tiền hơn 6.000 tỷ đồng không phải là lớn, song 3 chương trình chính sách tín dụng Ngân hàng Chính sách xã hội triển khai cho vay trong thời gian qua đã mang lại hiệu quả hết sức thiết thực; giúp tạo công ăn việc làm, tạo sinh kế và ổn định cuộc sống” - đại biểu Phạm Văn Hòa đánh giá.

Luôn đảm bảo khả năng thu hồi nguồn vốn

Theo báo cáo của Ngân hàng Chính sách xã hội, đến 30/4/2025, Ngân hàng đã thu hồi được 3.144,499 tỷ đồng và dư nợ tín dụng chính sách còn lại tiếp tục phải thu hồi theo hợp đồng tín dụng đã ký với khách hàng vay vốn là 2.924,462 tỷ đồng. Dự kiến thời điểm thu hồi khoản vay cuối cùng là năm 2035, không bao gồm thời gian gia hạn nợ theo quy định.

Dự kiến, nhu cầu vốn vay của các chương trình tín dụng chính sách đến hết năm 2025 là tương đối lớn, khoảng 31.727 tỷ đồng. Trong đó, nhu cầu về vốn NSNN cần thiết bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay các chương trình tín dụng chính sách khoảng 16.727 tỷ đồng.

Do đó, Ngân hàng Chính sách xã hội kiến nghị được phép sử dụng nguồn vốn đã thu hồi và tiếp tục thu hồi trong thời gian tới của các chương trình tín dụng chính sách do NSNN cấp đã hết thời gian thực hiện để thực hiện cho vay chương trình nhà ở xã hội theo quy định tại Nghị định số 100/2024/NĐ-CP.

Trên cơ sở hiệu quả thực hiện các chương trình tín dụng chính sách và nhu cầu về nguồn vốn đến hết năm 2025 của Ngân hàng Chính sách xã hội, căn cứ quy định tại Luật NSNN, Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét ban hành Nghị quyết của Quốc hội về cho phép Ngân hàng Chính sách xã hội tiếp tục sử dụng toàn bộ số tiền ngân sách nhà nước đã cấp cho 10 chương trình tín dụng chính sách (6.068,961 tỷ đồng). Trong đó bao gồm số tiền đã thu hồi nợ đến ngày 30/4/2025 là 3.144,499 tỷ đồng và số tiền tiếp tục thu hồi còn lại là 2.924,462 tỷ đồng để cho vay các chương trình tín dụng tại Ngân hàng Chính sách xã hội. 

Qua thảo luận, các ĐBQH bày tỏ nhất trí về việc xử lý nguồn thu hồi nợ của các chương trình tín dụng chính sách do NSNN cấp đã hết thời gian thực hiện tại Ngân hàng Chính sách xã hội như đề xuất của Chính phủ để bổ sung nguồn cho Ngân hàng này thực hiện các chương trình tín dụng chính sách.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng tham gia ý kiến về giải pháp, tổ chức thực hiện, biện pháp để quản lý chặt chẽ, hiệu quả các nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội, không để xảy ra trục lợi chính sách, thất thoát, lãng phí; đồng thời theo dõi, thu hồi các khoản nợ để bố trí cho các chương trình mới phù hợp với tình hình mới.

Hiện nay, dư nợ quá hạn của Ngân hàng Chính sách Xã hội là dưới 1%, mức cực kỳ thấp so với các ngân hàng thương mại. Thực tế hiện nay, khi Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay ở các địa phương đều được thực hiện rất chặt chẽ, có sự phối hợp của chính quyền địa phương và các tổ chức như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ để đảm bảo hiệu quả vốn vay. Người dân cũng rất có ý thức trách nhiệm trong việc sử dụng nguồn vốn.

Các chương trình cho vay đều có những mô hình sản xuất, kinh doanh, nuôi trồng cụ thể. Các mô hình này đều có sự giám sát chặt chẽ của các hội, chính quyền địa phương và Ngân hàng Chính sách xã hội. Do đó, hầu hết các địa bàn đều được kiểm soát rất chặt chẽ về nợ xấu.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Giải trình vấn đề ĐBQH quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, toàn bộ khoản vốn gốc được đảm bảo thu hồi 100%, “không thất thoát một đồng vốn ngân sách nào”.

Bộ trưởng nêu rõ, tỷ lệ nợ xấu hiện tại của các chương trình tín dụng này là 2,68% trên tổng dư nợ. Đây là một tỷ lệ “chấp nhận được” với hệ thống ngân hàng (dưới 3%). Quan trọng hơn nữa là toàn bộ phần nợ xấu đã được trích lập dự phòng rủi ro đầy đủ, nghĩa là cho dù không thu hồi được phần nợ xấu thì khoản vốn hơn 6.000 tỷ đồng vẫn được bảo toàn.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng nêu rõ, nguồn vốn cấp phát cho Ngân hàng Chính sách xã hội có thể theo hai phương thức: bổ sung vốn điều lệ hoặc cấp vốn gắn với các chương trình an sinh xã hội cụ thể. Phương thức thứ hai mang lại hiệu quả xã hội và chính trị lớn hơn vì “nguồn đó ngay lập tức đi vào những chương trình hết sức cụ thể trong từng thời kỳ”.

Từ thực tiễn này, Bộ trưởng bày tỏ mong muốn Quốc hội ủng hộ việc tiếp tục cho Ngân hàng Chính sách xã hội sử dụng nguồn vốn, tạo điều kiện để nguồn lực sớm được đưa vào cuộc sống, góp phần triển khai hiệu quả các chương trình an sinh xã hội.

Tiếp tục xây dựng các chương trình ý nghĩa hơn

Liên quan đến ý kiến của đại biểu về việc tiếp tục gia hạn chương trình, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, cả ba chương trình tín dụng chính sách đã triển khai đều rất có ý nghĩa về mặt xã hội. Tuy nhiên, do những thay đổi trong mô hình tổ chức hành chính và định hướng chính sách, việc dừng các chương trình này là cần thiết để xây dựng các chương trình mới, phù hợp với bối cảnh mới.

Cụ thể, ba chương trình hiện đang thực hiện gồm: cho vay hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số, cho vay nhà ở và cho vay hỗ trợ các huyện nghèo để đẩy mạnh xuất khẩu lao động. Tuy nhiên, khi cả nước đang triển khai mô hình chính quyền hai cấp và sáp nhập địa giới hành chính, thì chương trình cho vay hỗ trợ các huyện nghèo không còn phù hợp, bởi không còn cấp huyện.

Với chương trình nhà ở, chúng ta phấn đấu đến tháng 10 tới là 100% hộ nghèo, cận nghèo đã có nhà ở”, do đó chương trình cũng cần tạm dừng lại và thu hồi để tiếp tục xây dựng các chương trình khác có ý nghĩa hơn.

Theo Bộ trưởng, sau khi sáp nhập địa giới hành chính, sẽ phải xác định lại địa bàn nào là đặc biệt khó khăn, địa bàn nào là khó khăn, từ đó xây dựng chính sách sát thực tiễn hơn.

“Sau khi mô hình chính quyền địa phương với 34 tỉnh, thành và hai cấp hoạt động ổn định, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục tham mưu cho Chính phủ, trình Quốc hội triển khai, xây dựng các chương trình an sinh xã hội, nhất là liên quan đến hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.