 |
| Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình, làm rõ các nội dung xung quanh đề xuất duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Ảnh: VQPH |
Những ý kiến trái chiều
Trình bày Tờ trình Dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu rõ, Dự thảo Luật bổ sung quy định và đưa thành một điều riêng về bình ổn giá.
Việc quy định như vậy một mặt là để bảo đảm tính khả thi vì theo quy định hiện hành, khi có phát sinh trường hợp hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục cần bình ổn giá mới triển khai lập quỹ, không đáp ứng được tính kịp thời.
Mặt khác, đây là cơ sở pháp lý cho việc tiếp tục áp dụng công cụ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đang được quy định tại Nghị định 83/2014/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 95/2021/NĐ-CP.
Thẩm tra sơ bộ Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách tán thành đề xuất của Chính phủ về duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.
Theo đó, Quỹ Bình ổn là một trong những công cụ điều tiết giá xăng dầu trong nước, là biện pháp kinh tế, không phải là can thiệp hành chính.
Mặt khác, trong bối cảnh hiện nay, khi thị trường xăng dầu của Việt Nam vẫn chưa hoàn toàn vận hành theo quy luật thị trường, còn có sự điều hành của Nhà nước, khi quản lý điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước vẫn thông qua giá cơ sở thì việc bỏ Quỹ hiện tại là chưa phù hợp.
Thực tế thời gian qua cho thấy, khi giá xăng dầu thế giới biến động thì Quỹ Bình ổn đã phát huy vai trò “điều hòa”, góp phần giảm được tần suất và mức điều chỉnh tăng giá bán xăng dầu, giảm biên độ biến động của giá, từ đó đã giảm thiểu các tác động tiêu cực đến sản xuất, kinh doanh, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định đời sống người dân. Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang sử dụng mô hình Quỹ Bình ổn để ổn định giá xăng dầu trong nước trong những tình huống biến động khó dự báo.
Tại thời điểm hiện nay, khi giá xăng dầu thế giới còn biến động khó lường, với điều kiện chống chịu hiện tại của Việt Nam, khi chu kỳ điều chỉnh giá xăng dầu trong nước còn tương đối dài (10 ngày) thì trước mắt vẫn cần thiết phải duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Nhấn mạnh điều này, các ý kiến cũng đề nghị, việc duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu nên có thời hạn và thời điểm.
Đồng thời, việc điều hành Quỹ đòi hỏi linh hoạt hơn nữa. Trong tổ chức thực hiện cần tăng cường trách nhiệm quản lý; tính công khai, minh bạch; có cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng, đúng ý nghĩa thực tế.
Trong khi đó, một số ý kiến đề nghị không tiếp tục duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu vì đây là quỹ tài chính không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước và nguồn hình thành được trích lập thông qua giá mua, do người tiêu dùng chi trả (300 đồng/lít).
Bên cạnh đó, hiện nay, giá xăng dầu trong nước đã liên thông với giá thế giới. Việc lập Quỹ bản chất là sự can thiệp của Nhà nước vào một loại mặt hàng có tính nhạy cảm rất cao với thị trường, khiến giá xăng dầu trong nước và thế giới không đồng nhất, không phản ánh đúng tính chất thị trường của hàng hóa.
Trên thực tế, khi thời điểm giá xăng dầu tăng cao như thời gian vừa qua, trường hợp Quỹ bị âm thì doanh nghiệp vẫn phải chi từ Quỹ, thậm chí là vay ngân hàng bù vào. Còn khi giá xăng dầu thế giới xuống thấp, giá xăng dầu trong nước lại giảm chậm do phải trích lập Quỹ, bù đắp cho phần Quỹ âm trước đó, làm ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng.
Theo các ý kiến này, trường hợp cần điều tiết giá xăng dầu, Nhà nước có thể sử dụng những công cụ khác như thuế, phí hoặc có biện pháp hỗ trợ trực tiếp cho những đối tượng yếu thế chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ giá xăng dầu tăng cao, đó cũng là công cụ điều tiết chủ yếu mà nhiều quốc gia trên thế giới đang áp dụng.
Cần đánh giá tác động khi đề xuất giữ Quỹ bình ổn giá xăng dầu
Thảo luận về vấn đề này tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị, Chính phủ cần đánh giá lại hiệu quả việc sử dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu vừa qua. “Nhiều doanh nghiệp phản ánh việc điều hành chưa linh hoạt, làm giá trong nước chưa bám sát thị trường” - ông Thanh nêu thực tế.
 |
| Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ tổng kết, đánh giá đầy đủ khi đề xuất giữ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Ảnh: VPQH |
Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng cho rằng, cần phải tổng kết kỹ tác động của Quỹ Bình ổn xăng dầu trong các đợt tăng giá xăng dầu thời gian vừa qua, trong đó, tổng kết kỹ về tổ chức, về hoạt động trước khi đề nghị giữ hay bỏ Quỹ.
Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, qua một số lần giám sát cũng có nhiều ý kiến các cơ quan đề nghị bỏ Quỹ này, các cơ quan thanh tra, kiểm tra cũng đề nghị xem xét lại Quỹ. Trong lần sửa này, Chính phủ vẫn đề nghị giữ nhưng chưa thấy tổng kết, đánh giá đầy đủ.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý, Quỹ là một công cụ để bình ổn, nếu chúng ta bỏ đi thì bình ổn bằng cách gì, phải có phương pháp để bình ổn. “Cần phải có phân tích, đánh giá chỗ này, nếu bỏ thì thế nào và nếu giữ thì thế nào, đây là vấn đề lớn còn ý kiến rất khác nhau” - Chủ tịch Quốc hội đề nghị.
Giải trình, làm rõ thêm vấn đề này, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thời gian qua, Quỹ Bình ổn xăng dầu đã cho thấy lợi ích, tác dụng lớn trong ổn định giá xăng dầu trong nước, nhất là trước biến động mạnh của giá thế giới năm 2022, từ đó giá xăng, dầu của chúng ta đã giảm.
Theo ông Phớc, để ổn định giá xăng dầu trong nước, ngoài Quỹ Bình ổn, chúng ta còn công cụ thuế, phí, các công cụ về điều tiết, đa dạng hóa nguồn cung hay là giảm giá thành các chi phí khác. “Tuy nhiên, chúng ta giảm thuế và phí xuống như một biện pháp ngắn hạn thì được, nhưng trong dài hạn thì rất khó khăn, đặc biệt là khi đã giảm rồi thì sau này lên cũng là một vấn đề rất khó” - Bộ trưởng Bộ Tài chính nói và cho rằng việc giữ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu cùng với các biện pháp khác sẽ hỗ trợ cho vấn đề điều chỉnh giá xăng, dầu.
Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội thảo luận lần đầu tại Kỳ họp thứ 4 sắp tới./.
Đ. KHOA
