Sắp xếp trường lớp: Không cắt giảm cơ học, lấy chất lượng giáo dục làm mục tiêu cao nhất

Tại Hội nghị, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ GDĐT) Thái Văn Tài cho biết, đến năm học 2025-2026, tất cả các đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước đều có trường tiểu học; 93,2% số xã có trường trung học cơ sở. Khoảng 6,8% số xã, chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, biên giới và hải đảo vẫn phải tổ chức trường liên xã hoặc trường phổ thông nhiều cấp học do mật độ dân cư thấp và điều kiện địa lý đặc thù. Hiện cả nước có 11.559 trường tiểu học với 8.882.864 học sinh và 8.403 trường trung học cơ sở với 6.656.888 học sinh.

Mạng lưới trường, lớp học nhìn chung đã được phủ kín, đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo dục. Tuy nhiên, thực tế tồn tại sự chênh lệch rõ nét giữa các vùng. Tại các đô thị lớn và khu công nghiệp, sĩ số học sinh bình quân cao, cấp tiểu học đạt 37,8 học sinh/lớp, cấp trung học cơ sở đạt 44,5 học sinh/lớp; riêng tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, một số lớp có trên 55 học sinh. Ngược lại, ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, nhiều trường có quy mô nhỏ, sĩ số chỉ khoảng 18 học sinh/lớp, thậm chí phải tổ chức dạy học ghép.

Cơ sở vật chất trường học tiếp tục được cải thiện. Ở cấp tiểu học, tỷ lệ phòng học/lớp đạt 1,03; tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 87%; sĩ số bình quân 31,8 học sinh/lớp. Ở cấp trung học cơ sở, tỷ lệ phòng học/lớp đạt 0,89; tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 95,24%; sĩ số bình quân 39,8 học sinh/lớp. Theo Thông tư số 23/2024/TT-BGDĐT, quy mô trường tiểu học được điều chỉnh tối đa lên 40 lớp, tăng 10 lớp so với quy định trước đây.

Việc sắp xếp, tổ chức các cơ sở giáo dục được triển khai trên cơ sở các kết luận, kế hoạch và công văn chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chỉ đạo Trung ương, trong đó nhấn mạnh nguyên tắc giữ nguyên các đơn vị sự nghiệp giáo dục, thực hiện phân cấp quản lý đối với cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở cho chính quyền cấp xã và hoàn thành sắp xếp các cơ sở giáo dục công lập cấp xã trước ngày 31/12/2025.

Sắp xếp mạng lưới trường học không phải là cắt giảm cơ học, không chạy theo số lượng giảm trường, giảm điểm trường. Mục tiêu cao nhất là nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm quyền học tập của học sinh và điều kiện dạy học của giáo viên.

Theo tổng hợp báo cáo của 23/34 tỉnh, thành phố gửi về Bộ GDĐT tính đến 12h00 ngày 18/12/2025, hầu hết địa phương giữ nguyên các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông trong năm 2025 và xây dựng lộ trình sắp xếp sau khi kết thúc năm học 2025-2026. Đối với giáo dục mầm non, 6/23 tỉnh giữ nguyên hiện trạng, 15/23 tỉnh giảm dần từ 1,76% đến dưới 10%, 1 tỉnh đã hoàn thành sáp nhập, giảm 45,83% cơ sở giáo dục. Ở giáo dục phổ thông, 7/23 tỉnh giữ nguyên, 15/23 tỉnh giảm từ 0,2% đến dưới 10%, 1 tỉnh giảm 42,57%. Giáo dục thường xuyên có mức sáp nhập mạnh, nhiều địa phương giảm trên 30%.

Việc sắp xếp bước đầu đã góp phần tinh giản đầu mối, giảm biên chế quản lý, bố trí lại đội ngũ giáo viên, nhân viên, khắc phục tình trạng thiếu, thừa cục bộ. Tuy nhiên, một số địa phương còn sáp nhập theo hướng cơ học, quy mô lớn trong thời gian ngắn, tiềm ẩn nguy cơ quá tải cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến mô hình trường dân tộc nội trú, bán trú và quyền tiếp cận giáo dục của học sinh vùng khó khăn.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Bộ GDĐT Phạm Ngọc Thưởng khẳng định, việc rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục là nhiệm vụ thường xuyên, đã được triển khai từ khi thực hiện Nghị quyết số 18 của Trung ương, và càng trở nên cấp bách trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, sắp xếp địa giới hành chính theo các nghị quyết, kết luận của Trung ương.

Về phía Bộ GDĐT, các đơn vị chuyên môn cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát việc hoàn thiện các quy chuẩn về trường lớp, đội ngũ giáo viên, sĩ số học sinh theo điều kiện mới; đồng thời tổng hợp nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất của các địa phương, làm cơ sở tham mưu bố trí nguồn lực từ kế hoạch đầu tư công trung hạn và các chương trình mục tiêu quốc gia.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh ba yêu cầu xuyên suốt trong rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục là đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên, nhưng phải đủ một cách hợp lý, phù hợp điều kiện thực tiễn từng địa phương. Việc sắp xếp phải đáp ứng các mục tiêu phổ cập giáo dục, nhất là phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi, giáo dục bắt buộc ở tiểu học và trung học cơ sở. Cùng với đó, việc tổ chức trường lớp phải tuân thủ các nguyên lý của giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng dạy học.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm các quy định hiện hành về tiêu chuẩn trường lớp, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên.

Đối với tổ chức thực hiện, Thứ trưởng đề nghị Sở GDĐT giữ vai trò nòng cốt, chủ động hướng dẫn, đôn đốc các xã, phường xây dựng phương án sắp xếp; phối hợp chặt chẽ với Sở Nội vụ, Sở Tài chính và các ngành liên quan, tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh xây dựng lộ trình phù hợp, không làm gián đoạn hoạt động giáo dục. Những nội dung thuộc thẩm quyền của địa phương, địa phương cần chủ động rà soát, đề xuất và chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện./.