Chăm lo đời sống cho đồng bào dân tộc thiểu số
Thực hiện Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 phê duyệt Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719).
Theo đánh giá của Ủy ban Dân tộc, qua 3 năm thực hiện, Chương trình MTQG 1719 đã góp phần không nhỏ trong việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.
Các nguồn lực, chính sách của Chương trình đã và đang tập trung đầu tư phát triển các công trình hạ tầng thiết yếu phục vụ dân sinh, tập trung vào địa bàn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Trong đó, hoạt động đào tạo nghề góp phần giải quyết việc làm ổn định cho một lực lượng lao động rất lớn trên địa bàn. Thông qua đầu tư, hỗ trợ phát triển sản xuất và sinh kế, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc được quan tâm. Công tác chăm sóc sức khoẻ, giáo dục, đào tạo có những chuyển biến tích cực.
Đến thời điểm 31/5/2023, 19 tỉnh khu vực miền núi phía Bắc đã giải ngân số vốn gần 5.700 tỷ đồng, đạt 21,46%. Dự kiến, đến ngày 31/12/2023 sẽ hoàn thành các mục tiêu kế hoạch được giao.
Một số chỉ tiêu ước đạt đến 31/12/2023 hoàn thành, vượt mục tiêu kế hoạch được giao như: tỷ lệ giảm nghèo (cụ thể, tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào DTTS của 19 tỉnh khu vực phía Bắc bình quân đạt 3,61%, cao hơn so với mức trên 3% của mục tiêu kế hoạch giao; trong đó, một số địa phương đã vượt mục tiêu như Lai Châu, Thái Nguyên, Tuyên Quang…); tỷ lệ thôn có đường ô tô đến trung tâm được cứng hóa; tỷ lệ đồng bào DTTS được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh; tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề; tỷ lệ học sinh trong độ tuổi được đến trường...
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc triển khai Chương trình vẫn còn những khó khăn, hạn chế. Trong đó, nổi cộm là tình trạng phân bổ vốn tại các địa phương còn chậm, ảnh hưởng đến công tác thực hiện và giải ngân năm 2022, nhất là đối với các dự án quy mô lớn.
Việc xây dựng Kế hoạch thực hiện Chương trình của một số địa phương, đơn vị, nhất là một số huyện, xã thời gian đầu ban hành còn chung chung, chưa sát với yêu cầu phát triển của địa phương hoặc do nhiệm vụ và giải pháp chưa gắn với thực tiễn nên phải điều chỉnh, bổ sung.
Nhiều địa phương còn chậm thực hiện báo cáo việc giao kế hoạch vốn, tiến độ ban hành kế hoạch, khối lượng nhiệm vụ triển khai và tiến độ giải ngân thực hiện…
Tập trung tháo gỡ vướng mắc, khơi thông nguồn lực đến địa phương
Theo ông Chẩu Văn Lâm - Bí thư Tỉnh ủy Tuyên Quang, đây là Chương trình mới, quy mô lớn, với nhiều nội dung dự án thành phần, liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực và tác động sâu rộng trong thực tiễn nên quá trình triển khai thực hiện đã phát sinh nhiều khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân chủ yếu do nhiều nội dung mới; văn bản hướng dẫn chưa kịp thời, đồng bộ; bộ máy quản lý, triển khai chương trình ở cơ sở chưa có kinh nghiệm, có việc chưa đáp ứng được yêu cầu.
Cùng với đó, việc phân bổ vốn, lồng ghép các nguồn vốn tại địa phương và triển khai các nội dung, nhiệm vụ có những khó khăn, hạn chế nhất định, gây ảnh hưởng đến công tác lập, xây dựng kế hoạch như: việc xác định địa bàn, đối tượng thực hiện cụ thể; công tác nắm thông tin phục vụ chỉ đạo, điều hành, đánh giá tình hình triển khai thực hiện; công tác phối hợp giữa các Sở, ban, ngành…
Trước những vấn đề được chỉ ra, nhiều ý kiến đề nghị Ủy ban Dân tộc, các Bộ, ngành sớm ban hành tiêu chí xác định thôn có dân tộc khó khăn đặc thù sinh sống thành cộng đồng để được đầu tư cơ sở hạ tầng làm cơ sở cho địa phương triển khai thực hiện; ban hành quy định, hướng dẫn cơ chế thực hiện hỗ trợ phát triển sản xuất đối với nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn; quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND các cấp (tỉnh, huyện, xã) trong việc phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công của Chương trình...
Chương trình MTQG 1719 nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế của các địa phương trong vùng đồng bào DTTS và miền núi; đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội; giảm nghèo nhanh, bền vững, thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập bình quân của vùng so với bình quân chung của cả nước; củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào các dân tộc đối với Đảng và Nhà nước…
Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh, các tỉnh, thành phố đã tích cực triển khai các nội dung, dự án của Chương trình MTQG. Tuy nhiên, so với yêu cầu, việc triển khai chưa đáp ứng được mục tiêu của Chương trình đề ra.
Thời gian qua, Quốc hội đã triển khai công tác giám sát việc thực hiện Chương trình MTQG ở các Bộ, ngành, địa phương để làm căn cứ rà soát lại toàn bộ mục tiêu, nguyên nhân, góp phần đề xuất điều chỉnh, sửa đổi, đơn giản hóa để Chương trình triển khai nhanh và hiệu quả.
Cùng với đó, Chính phủ đã tập trung tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để các Chương trình MTQG, trong đó có Chương trình MTQG 1719 đảm bảo triển khai hiệu quả nhất, đáp ứng kỳ vọng của bà con nhân dân.
Chủ nhiệm Hầu A Lềnh nhấn mạnh, thời gian tới, Ban Dân tộc các tỉnh cần nghiên cứu kỹ văn bản để tham mưu cho UBND tỉnh có chỉ đạo, hướng dẫn cấp cơ sở thực hiện đúng tiến độ và phát huy hiệu quả Chương trình.
Bên cạnh đó, Ủy ban Dân tộc cần tổng hợp các khó khăn, vướng mắc làm việc với các cơ quan liên quan để có giải pháp hướng dẫn cho các địa phương trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình đạt hiệu quả cao nhất./.
