Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: VPQH
Đã xét xử trực tuyến hơn 5.400 vụ án
Tại phiên chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, sáng 20/3, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm chất vấn về kết quả triển khai thi hành Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Trả lời chất vấn, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết số 33/2021/QH15 ngày 12/11/2021, Tòa án nhân dân tối cao đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan ban hành Thông tư liên tịch số 05/2021/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP-BTP ngày 15/12/2021 về tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Đồng thời đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện việc xét xử trực tuyến; tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai thi hành Nghị quyết với sự tham gia của toàn thể thẩm phán, thư ký, thẩm tra viên Tòa án nhân dân các cấp.
“Chúng tôi đã có phiên tòa mẫu cho tất cả các địa phương tham khảo và trên thực tế những ngày đầu việc triển khai còn lúng túng nhưng giờ anh em đã thuần thục hơn” - Chánh án thông tin.
Kết quả, tính đến hết tháng 02/2023, đã có 647 Tòa án (03 Tòa án nhân dân cấp cao; 63 Tòa án nhân dân cấp tỉnh và 581 Tòa án nhân dân cấp huyện) tổ chức xét xử trực tuyến đối với 5.404 vụ án (hình sự 4.379 vụ, dân sự 220 vụ, hành chính 342 vụ, hôn nhân và gia đình 97 vụ, lao động, kinh doanh thương mại 13 vụ, các loại vụ việc khác 353 vụ).
“Việc tổ chức phiên xét xử trực tuyến có rất nhiều tác dụng, đảm bảo cho công lý được thực thi một cách không chậm trễ; những người ở vùng dịch, ở xa, ở nước ngoài hoặc đang nhiễm bệnh đều có thể tham gia phiên tòa trực tuyến mà không phải đến trực tiếp. Quan trọng hơn, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến giúp tiết kiệm rất lớn cho xã hội, cho cơ quan công an, viện kiểm sát và tòa án, nhất là với các vụ án hình sự phải dẫn giải bị can, bị cáo với quãng đường dài” - Chánh án Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.
Tăng cường đầu tư trang thiết bị phục vụ xét xử trực tuyến
Tuy nhiên, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng cho biết, đúng như phản ánh của các đại biểu Quốc hội, việc triển khai phiên tòa xét xử trực tuyến còn nhiều khó khăn.
Hiện nay, các Tòa án nhân dân chưa được đầu tư, lắp đặt trang thiết bị phục vụ xét xử trực tuyến đồng bộ. Các thiết bị đang sử dụng phục vụ cho xét xử trực tuyến chủ yếu tận dụng các trang thiết bị họp trực tuyến nên chất lượng hình ảnh, âm thanh và phần hiển thị hình ảnh chưa đạt yêu cầu theo quy định; một số Tòa án thuê thiết bị để phục vụ xét xử rất tốn kém, trong khi đó, kinh phí cho nội dung này không được bố trí nguồn.
Bên cạnh đó, tại các cơ sở giam giữ chưa được cơ quan chủ quản trang bị, lắp đặt thiết bị xét xử trực tuyến.
Về giải pháp để tăng cường triển khai đồng bộ các phiên tòa trực tuyến trong thời gian tới, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, để bảo đảm các điều kiện kỹ thuật và cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ cho các Tòa án tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến, Tòa án nhân dân tối cao đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung Dự án Trang bị cơ sở vật chất tổ chức triển khai phiên tòa xét xử trực tuyến bổ sung vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Quốc hội sớm phê duyệt các chương trình liên quan để ngành Tòa án tiếp tục trang bị tốt hơn nữa cho việc tổ chức phiên tòa trực tuyến; trang bị cho các cơ sở giam giữ để tổ chức phiên tòa trực tuyến đối với những tội phạm nguy hiểm.
Đồng thời, ngành tòa án sẽ tăng cường bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng điều hành các phiên tòa trực tuyến cho các thẩm phán.
Liên quan đến ý kiến của đại biểu Quốc hội về việc xây dựng phương thức tố tụng điện tử của tòa án điện tử, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho rằng, Nghị quyết số 33 chỉ giới hạn trong một chừng mực nhất định các vụ án cần đưa ra xét xử trực tuyến, các vụ án xét xử trực tuyến đều phải có đủ điều kiện theo quy định.
Hiện nay, các nước đều có luật riêng về tố tụng điện tử trong đó quy định tất cả các vấn đề cần thiết về tố tụng điện tử, bao gồm cả phương thức tố tụng. Vì vậy, khi chúng ta hình thành hệ thống tố tụng điện tử thì khi đó cần thiết phải có đạo luật. Còn hiện nay việc thực hiện Nghị quyết số 33 mới là bước đi ban đầu, triển khai thận trọng và từng bước phương thức này.
Về vấn đề bảo mật đối với các phiên tòa trực tuyến, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, việc bảo mật phụ thuộc vào hai yếu tố chính.
Thứ nhất là đầu tư trang bị phần cứng, phần mềm đủ khả năng kháng thể với các virus và phải được đầu tư, nâng cấp thường xuyên để đáp ứn nhu cầu. Hiện ngành tòa án đã có phần mềm để chống sự xâm nhập của virus, chống các hành vi phá phiên tòa.
Thứ hai là trách nhiệm của người sử dụng. Tòa án đã ban hành quy định các thẩm phán khi sử dụng các nền tảng số phải tuân thủ các quy định bảo mật, không được cài vào những phần mềm độc, lạ, không được tiết lộ các biến chỉ của mình hoặc trao quyền truy cập của các thẩm phán cho người ngoài./.
