Trình Quốc hội chủ trương đầu tư dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành

Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỷ đồng

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước), Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, theo quy hoạch, đường cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Tây. Đây là trục giao thông quan trọng, kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, vùng Tây Nam Bộ và TP. Hồ Chí Minh.

Việc đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, tạo không gian mới, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Tại Nghị quyết số 23-NQ/TW và Nghị quyết số 24-NQ/TW, Bộ Chính trị đã định hướng đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành trước năm 2030.

Việc triển khai đầu tư Dự án phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 được Đại hội lần thứ XIII của Đảng thông qua, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 được Quốc hội thông qua; phù hợp với Quy hoạch tổng thể quốc gia, Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, Quy hoạch mạng lưới đường bộ, quy hoạch khác có liên quan, kế hoạch và chỉ tiêu sử dụng đất của địa phương.

Về phạm vi đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, đầu tư khoảng 128,8km, trong đó tuyến đi qua địa phận tỉnh Đắk Nông 27,8km; qua địa phận tỉnh Bình Phước 101km (bao gồm 2km kết nối với đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành - Đức Hòa). Theo quy hoạch, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có quy mô 6 làn xe.

Để phát huy hiệu quả đầu tư, hiệu quả tài chính, phù hợp với khả năng cân đối các nguồn vốn, giai đoạn 1 phân kỳ đầu tư quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh theo đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn; giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy mô quy hoạch (6 làn xe).

Về hình thức đầu tư, phân chia thành 5 dự án thành phần, trong đó: Dự án thành phần 1 (đường cao tốc) đầu tư theo phương thức PPP (loại hợp đồng BOT); các dự án thành phần 2, 3, 4, 5 thực hiện giải phóng mặt bằng, xây dựng đường gom và cầu vượt ngang qua địa phận tỉnh Đắk Nông, tỉnh Bình Phước triển khai theo hình thức đầu tư công.

Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỷ đồng. Trong đó, vốn nhà nước tham gia 12.770 tỷ đồng, gồm: ngân sách trung ương 10.536,5 tỷ đồng (1.766,5 tỷ đồng bố trí từ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và 8.770 tỷ đồng bố trí từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2022); ngân sách địa phương 2.233,5 tỷ đồng. Vốn nhà đầu tư thu xếp 12.770 tỷ đồng.

Về tiến độ, Dự án phấn đấu hoàn thành trong năm 2026.

Làm rõ việc giảm chiều dài của Dự án so với quy hoạch

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Dự án đáp ứng các tiêu chí thuộc thẩm quyền của Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư theo quy định tại Điều 12 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, hồ sơ Dự án cơ bản đáp ứng yêu cầu tại Điều 16 của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Việc đầu tư Dự án sẽ từng bước hoàn thành mạng lưới cao tốc theo quy hoạch, mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương và tăng cường liên kết vùng nói chung và liên kết nội vùng nói riêng, tạo động lực, sức lan tỏa, thuận lợi kết nối với Cảng Hàng không quốc tế Long Thành và cảng Cái Mép - Thị Vải, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, giúp tăng cường việc bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Liên quan đến phạm vi đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ, theo Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành có chiều dài 140km. Tuy nhiên Dự án có tổng chiều dài tuyến khoảng 128,8km. Do đó, có ý kiến đề nghị làm rõ hơn việc đề xuất đầu tư thay đổi điểm đầu, điểm cuổi, giảm chiều dài của Dự án so với quy hoạch.

Với quy mô đầu tư của Dự án, một số ý kiến trong cơ quan thẩm tra đề nghị, cân nhắc mở rộng đầu tư đoạn kết nối 2km của Dự án theo quy mô 4 làn xe tiêu chuẩn TCVN 5729:2012, để bảo đảm kết nối đồng bộ nhằm phát huy hiệu quả đầu tư đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Chơn Thành đang triển khai đầu tư.

Về phương thức đầu tư, Chính phủ kiến nghị đầu tư Dự án theo phương thức đối tác công tư. Tuy nhiên, thực tế triển khai các dự án thời gian qua cho thấy, việc thu hút các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng tham gia đầu tư các dự án gặp nhiều khó khăn. Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị bổ sung các cơ sở để bảo đảm tính khả thi cho Dự án, tránh trường hợp phải chuyển đổi sang hình thức đầu tư công.

Về sơ bộ tổng mức đầu tư, cơ quan thẩm tra đề nghị phân tích rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt chi phí liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng và đất lúa của Dự án.

Theo Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, việc bố trí 1.500 tỷ đồng cho Dự án từ nguồn dự phòng của Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 là không khả thi. Theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, số vốn Kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021-2025 chỉ được thực hiện đến ngày 31/01/2026. Dự án dự kiến đến hết năm 2026 mới hoàn thành, vì vậy, đề nghị Chính phủ giải trình làm rõ việc bố trí nguồn vốn để thực hiện Dự án trong năm 2026.

Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị Chính phủ cần có cơ chế giao cho các cơ quan đầu mối của các dự án rà soát, điều hòa, cân đối và thống nhất điều chỉnh tăng hoặc giảm tổng mức đầu tư giữa các dự án thành phần của dự án đó, bảo đảm không vượt sơ bộ tổng mức đầu tư của toàn bộ dự án đã được Quốc hội quyết định. Ngoài ra, cần làm rõ năng lực quản lý Dự án của các địa phương được giao làm cơ quan chủ quản, cơ quan có thẩm quyền…