Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm toán lĩnh vực tài chính, ngân hàng mang lại kết quả tích cực

Nhiều phát hiện qua kiểm toán hệ thống công nghệ thông tin ngân hàng

Tham luận tại Hội nghị Triển khai chương trình công tác năm 2021 của KTNN, Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành VII Vũ Văn Cường cho biết, năm 2020, trước tình hình diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, KTNN chuyên ngành VII đã thống nhất chỉ đạo quyết liệt để khắc phục mọi khó khăn nhằm mục tiêu kép: vừa hoàn thành nhiệm vụ phòng, chống dịch vừa thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm toán. Kết quả kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC), các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước năm 2019 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và 4 tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và 2 chuyên đề kiểm toán tại Ngân hàng Chính sách xã hội đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, với tổng số kiến nghị xử lý tài chính là hơn 244,6 tỷ đồng, trong đó: tăng nộp NSNN gần 215,4 tỷ đồng; kiến nghị khác 27,2 tỷ đồng.

Qua kiểm toán, KTNN cũng đã có nhiều kiến nghị chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại các đơn vị được kiểm toán; kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm, rút kinh nghiệm đối với tập thể, cá nhân có liên quan trong việc chấp hành các quy định của Nhà nước, đơn vị; kiến nghị điều chỉnh số liệu lớn trên BCTC tại một số đơn vị được kiểm toán; kiến nghị các cơ quan có liên quan xem xét, nghiên cứu và sửa đổi bổ sung đối với 27 quy định, quy chế; 3 quyết định; 3 thông tư hướng dẫn, 1 luật chưa phù hợp với thực tế.

Đặc biệt, kết quả kiểm toán hệ thống CNTT liên quan đến lập BCTC tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội có nhiều kết quả và đưa ra những kiến nghị quan trọng. Trong đó, KTNN chỉ rõ, hệ thống corebanking chưa kiểm soát tự động và có báo cáo nhắc nhở để ngăn ngừa việc cài đặt lãi suất không đúng quy định (lãi suất âm hoặc bằng 0%) cho các khoản vay; việc cài đặt tham số ngày đáo hạn của tài khoản tiết kiệm trực tuyến (online) của khách hàng chưa đảm bảo thuận lợi và quyền lợi của khách hàng theo Luật Tổ chức tín dụng; ứng dụng phân hệ thẻ tín dụng chưa tích hợp tự động chi tiêu lãi dự thu, lãi chưa thu với hệ thống corebanking; hệ thống CNTT chưa hỗ trợ rà soát tự động hoặc bán thủ công đối với một số trường hợp chưa thống nhất giữa chỉ tiêu trên BCTC và chỉ tiêu chấm điểm xếp hạng tín dụng liên quan, việc quản lý chi phí mua sắm CNTT còn chưa chặt chẽ…

Chủ động đi đầu ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động kiểm toán

Theo Kiểm toán trưởng Vũ Văn Cường, để đạt được kết quả trên, KTNN chuyên ngành VII đã triển khai thực hiện nhiều giải pháp. Trong đó, đơn vị đã chủ động đổi mới xây dựng và tổ chức thực hiện phương án tổ chức thực hiện kiểm toán, chú trọng chất lượng giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán. Trên cơ sở hướng dẫn của Tổng Kiểm toán Nhà nước về xây dựng phương án tổ chức kiểm toán năm 2020, tập thể cấp ủy và lãnh đạo đơn vị đã trao đổi, thống nhất lựa chọn nhân sự các trưởng đoàn kiểm toán, KTV tham gia đoàn kiểm toán ngay từ đầu năm trên cơ sở cân đối nhân sự hiện có đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm toán và các nhiệm vụ khác. Năm 2020, mặc dù phải dừng thực hiện kiểm toán 1 tháng do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 song đến ngày 30/10/2020, tất cả các cuộc kiểm toán đã kết thúc kiểm toán tại đơn vị, đảm bảo về tiến độ, thời gian, nội dung phạm vi trọng tâm của cuộc kiểm toán theo quy định.

Đơn vị cũng đã đổi mới phương pháp khảo sát thu thập thông tin theo hướng giao trực tiếp cho các phòng chuyên quản tổ chức thu thập thông tin ngay từ đầu năm để đánh giá, phân tích lập kế hoạch kiểm toán. “Trên cơ sở các thông tin thu thập để lập kế hoạch, nếu cần làm rõ nội dung nào hoặc yêu cầu cung cấp thêm tài liệu thì tổ chức đoàn khảo sát/lập kế hoạch để trực tiếp đến đơn vị khảo sát làm rõ thêm, tránh ảnh hưởng nhiều đến hoạt động của đơn vị được kiểm toán. Việc đổi mới này cho thấy các kế hoạch kiểm toán của các đoàn kiểm toán được đánh giá có chất lượng và đầy đủ thông tin, giảm thời gian hoàn thiện, chỉnh sửa nhiều sau khi xét duyệt” - Kiểm toán trưởng Vũ Văn Cường chia sẻ.

Bên cạnh đó, đơn vị chú trọng việc tuân thủ nghiêm túc, chặt chẽ, đầy đủ các quy trình, quy định quản lý và chuyên môn của KTNN. Năm 2020 là năm đầu tiên KTNN áp dụng việc đổi mới phương pháp kiểm toán dựa trên cơ sở xác định trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán, do đó, KTNN chuyên ngành VII đã tổ chức cho các KTV học tập, trao đổi và nghiên cứu nghiêm túc các phương pháp mới trong kiểm toán để áp dụng đầy đủ, hiệu quả; phối hợp với Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán trao đổi, hướng dẫn các nội dung để thống nhất trước khi thực hiện kiểm toán. Song song đó, đơn vị luôn thực hiện tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, công chức, KTV trong đơn vị, nhất là văn hóa ứng xử, đạo đức nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm, nêu gương và lòng tự trọng nghề nghiệp cho đội ngũ KTV; chấp hành, tuân thủ tuyệt đối quy định về Quy tắc ứng xử của KTV nhà nước, không để xảy ra vi phạm các quy định của KTNN và chấp hành đúng quy định của pháp luật về đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp của KTV. Trong thực hiện nhiệm vụ kiểm toán, KTNN chuyên ngành VII luôn bám sát và triển khai thực hiện nghiêm, kịp thời các chỉ đạo, chỉ thị của Tổng Kiểm toán Nhà nước.

Ý thức rõ tầm quan trọng của việc ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm toán, KTNN chuyên ngành VII đã chủ động triển khai ứng dụng CNTT cùng kiểm toán CNTT trong nhiều năm qua và đã đạt được nhiều kết quả ban đầu rất tích cực. Với đặc thù là đơn vị duy nhất trong Ngành được giao chức năng kiểm toán CNTT, KTNN chuyên ngành VII đã phát huy tối đa năng lực, trình độ của các KTV về kiểm toán CNTT trong tất cả các khâu của hoạt động kiểm toán, là đơn vị đi đầu về ứng dụng CNTT trong công tác lập kế hoạch kiểm toán, mang lại hiệu quả tốt và có tính đột phá. Các đoàn kiểm toán trong năm 2020 đều áp dụng và ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm toán. Bên cạnh đó, đơn vị cũng phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Tin học trong việc cung cấp hồ sơ của các đoàn kiểm toán để thực hiện số hóa dữ liệu; phối hợp chặt chẽ, có trách nhiệm với Ban Quản lý dự án CNTT của KTNN triển khai việc xây dựng các phần mềm hỗ trợ kỹ thuật kiểm toán trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng; coi trọng phát triển các ứng dụng CNTT trong mọi hoạt động của KTNN.