Theo mô hình mới, xe chở hàng xuất khẩu sang Trung Quốc sau khi giao hàng có thể nhận hàng nhập khẩu và quay đầu về Việt Nam ngay trên chính phương tiện đó, thay vì phải đổi xe hoặc thực hiện nhiều bước sang dỡ như trước đây. Lực lượng hải quan và biên phòng bố trí cán bộ hướng dẫn, hỗ trợ DN tiếp cận quy trình mới, bảo đảm việc thông quan diễn ra trật tự, an toàn.
Đại diện Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn cho biết, DN muốn tham gia thí điểm phải khai báo trước với lực lượng chức năng; phương tiện vận chuyển hai chiều chỉ được phép lưu lại bến bãi phía Trung Quốc tối đa 36 giờ. Quy định này nhằm kiểm soát lưu lượng phương tiện, đồng thời bảo đảm tính minh bạch trong giao nhận hàng hóa.
Đối với hàng hóa tham gia thí điểm, quy định cũng được siết chặt để thuận lợi cho kiểm soát. Mỗi phương tiện chỉ được giao nhận hàng cho một DN ở từng chiều; xe chở nông sản chỉ được vận chuyển một loại hàng; còn linh kiện điện tử và các mặt hàng khác phải vận chuyển bằng container tiêu chuẩn. Xe ghép hàng chưa được áp dụng trong giai đoạn thí điểm để tránh phức tạp phát sinh trong giám sát.
Với phương tiện không người lái, hàng nhập khẩu có thể lựa chọn của nhiều DN khác nhau, trong khi hàng xuất khẩu tập trung vào hai nhóm là hoa quả và linh kiện điện tử, những mặt hàng dễ kiểm tra, nhanh thông quan. Khi mô hình đi vào ổn định, cơ cấu hàng có thể được mở rộng tùy nhu cầu và năng lực kiểm soát của hai bên.
Từ ngày 10/12/2025 đến 9/12/2026, thí điểm vận chuyển hàng hóa hai chiều được triển khai đồng bộ tại ba khu vực: mốc 1119-1120 (Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan), mốc 1088/2-1089 (Tân Thanh - Pò Chài) và mốc 1104-1105 (Cốc Nam - Lũng Nghịu). Đây là bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa quản lý cửa khẩu, tạo thuận lợi thương mại và giảm tải cho hệ thống bến bãi, đặc biệt vào thời điểm cao điểm xuất nhập khẩu nông sản.
Để đảm bảo vận hành suôn sẻ, Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn yêu cầu các lực lượng hải quan, biên phòng, kiểm dịch… phối hợp chặt chẽ trong hướng dẫn DN, điều tiết phương tiện, sắp xếp khu vực sang tải, bốc xếp. Trung tâm Quản lý cửa khẩu đóng vai trò đầu mối hỗ trợ DN hai bên trao đổi thông tin phương tiện và hàng hóa. Ở giai đoạn đầu, các bước xác nhận thông tin vẫn được thực hiện thông qua cơ quan quản lý cửa khẩu của thị Bằng Tường (Trung Quốc); sau khi ổn định, DN hai bên có thể tự phối hợp trực tiếp và đăng ký với lực lượng chức năng.
Cùng với việc hoàn thiện quy trình, hạ tầng số cũng được yêu cầu nâng cấp. Viễn thông Lạng Sơn đang nghiên cứu tích hợp chức năng khai báo nhu cầu vận chuyển hai chiều vào nền tảng cửa khẩu số, giúp lực lượng chức năng theo dõi, giám sát phương tiện một cách đồng bộ, tự động và minh bạch hơn.
Trong ngày đầu thực hiện, mọi khâu vận hành diễn ra trơn tru, không xảy ra ùn ứ hay ách tắc. DN đánh giá mô hình mới giúp rút ngắn thời gian giao nhận, tiết kiệm chi phí vận tải và tăng tính chủ động trong sắp xếp logistics. Nhiều DN kỳ vọng nếu được triển khai rộng rãi, phương thức vận chuyển hai chiều sẽ giúp nâng cao năng lực thông quan, thúc đẩy kim ngạch xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu của Lạng Sơn và tạo lợi thế cho hoạt động thương mại Việt Nam - Trung Quốc trong thời gian tới./.
