Xã hội hóa lĩnh vực đăng kiểm: Cần xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ

Cục Đăng kiểm Việt Nam (ĐKVN) cho biết: Việc XHH công tác đăng kiểm xe cơ giới bắt đầu từ năm 2005. Hiện nay, trên cả nước có 94 TTĐK xe cơ giới, trong đó 57 trung tâm thuộc các Sở GTVT, 4 trung tâm thuộc Cục ĐKVN, 33 trung tâm xã hội hóa (XXH) với 232 dây chuyền kiểm định cơ giới hóa đang hoạt động. Ngoài ra, còn 22 trung tâm đang xây dựng, dự kiến đi vào hoạt động trong năm 2015.

Các TTĐK do DN đầu tư khang trang, thiết bị kiểm định, thông tin liên lạc đáp ứng yêu cầu. Đội ngũ đăng kiểm viên (ĐKV) được bổ nhiệm theo quy trình, có ràng buộc với công tác quản lý, xử lý kỷ luật khi vi phạm, chi phí NSNN đầu tư cho hoạt động đăng kiểm giảm đáng kể. Năm tháng đầu năm 2015, các TTĐK đã kiểm định gần 1,9 triệu lượt xe cơ giới. Riêng năm 2014, kiểm định được gần 2,5 triệu lượt xe. Qua hoạt động đăng kiểm đã loại bỏ 109.402 xe cơ giới hết niên hạn sử dụng, có nguy cơ gây mất an toàn giao thông.

Mặc dù Cục ĐKVN đã giám sát chặt chẽ các TTĐK trên toàn quốc, đồng thời xử lý mạnh tay các ĐKV vi phạm, tuy nhiên, thời gian qua vẫn phát hiện nhiều trường hợp vi phạm. Cụ thể, năm 2014, cơ quan này đình chỉ 68 trường hợp ĐKV vi phạm công tác kiểm định; đình chỉ có thời hạn 3 TTĐK, trong đó có hai TTĐK XHH. Đầu tháng 4/2015, lãnh đạo Cục ĐKVN tiến hành phúc tra đột xuất một TTĐK trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc đối với 3 xe ôtô vừa được trung tâm này cấp chứng nhận đủ điều kiện an toàn lưu thông.

Kết quả cho thấy, 1 xe không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật của 3/5 công đoạn kiểm tra; 2 xe không đạt 2/5 công đoạn. Ngay sau đó, 4 nhân viên đã bị tạm đình chỉ, TTĐK trên cũng phải tạm dừng hoạt động cho đến khi có đủ nhân viên theo quy định. Chỉ tính riêng 5 tháng đầu năm 2015 đã có 20 ĐKV bị đình chỉ chức danh do sai phạm trong nghề nghiệp, 1 trung tâm và 4 dây chuyền buộc phải tạm ngừng hoạt động. Trong tháng 5/2015 vừa qua có 12 ĐKV của 6 TTĐK đã bị phát hiện có tiêu cực và bị xử lý. Các hành vi vi phạm của nhân viên đăng kiểm thường thấy là: cố tình bỏ qua công đoạn; nhận “bồi dưỡng” của lái xe để bỏ qua lỗi mất an toàn của phương tiện…

Lãnh đạo Cục ĐKVN cho biết sai phạm được phát hiện đều thông qua hoạt động hậu kiểm, phúc tra ngẫu nhiên kết quả kiểm định tại các đơn vị đăng kiểm. Trong đó, nguyên nhân dẫn đến sai phạm của các ĐKV thường do sự quản lý nội bộ của các TTĐK còn thiếu chặt chẽ.

Đại diện một số Bộ ngành cho rằng: Mặc dù từ năm 2005 đã thực hiện XHH lĩnh vực đăng kiểm, nhưng đến nay Cục ĐKVN vẫn chưa có đánh giá, so sánh hiệu quả và chất lượng hoạt động đăng kiểm giữa các trung tâm XHH và trung tâm đang do Nhà nước quản lý. Vì vậy Bộ GTVT cần làm rõ khả năng đảm bảo cơ chế giám sát, quản lý Nhà nước đối với lĩnh vực đăng kiểm sau khi CPH cũng như những tác động của DN và xã hội sau khi hoàn thành CPH, đặc biệt là mức phí dịch vụ đăng kiểm. Đặc thù hoạt động đăng kiểm đòi hỏi phải kiểm tra nghiêm ngặt về an toàn, bảo vệ môi trường của phương tiện nhằm đảm bảo an toàn tính mạng con người và tài sản khi tham gia giao thông, không vì mục tiêu lợi nhuận, do đó, việc CPH các TTĐK cần phải được cân nhắc và thực hiện thận trọng.

Trước đó, tại buổi làm việc với Cục ĐKVN, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông chỉ đạo đơn vị này đánh giá toàn diện mô hình hệ thống TTĐK xe cơ giới trên toàn quốc nhằm nghiên cứu, lựa chọn cách thức tổ chức mô hình phù hợp với thực tiễn. Ngoài ra, Cục ĐKVN cần có những biện pháp kiểm soát hoạt động, cơ chế trách nhiệm của nhà đầu tư TTĐK theo hình thức XHH để ngăn ngừa xảy ra tham nhũng, tiêu cực. Đồng thời, Cục ĐKVN cần xây dựng cơ chế, định mức đơn giá chung trong lĩnh vực đăng kiểm, tạo công bằng và thuận lợi tối đa cho DN và người dân.