Cần tăng tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GDP

Kinh tế số ngày càng đóng vai trò quan trọng

Bà Nguyễn Thị Hương - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê - bình luận, tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GDP của Việt Nam có xu hưởng giảm do ngành sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học giảm do nhu cầu thế giới giảm, trong khi ngành này vốn chiếm tới hơn 30% tổng giá trị tăng thêm của hoạt động kinh tế số. Bên cạnh đó, các ngành dịch vụ có giá trị tăng thêm tạo ra do ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như trong công tác quản lý điều hành có xu hướng tăng lên. Điều này thể hiện sự nỗ lực của Chính phủ trong việc đẩy mạnh phát triển công nghệ thông tin và truyền thông, hoạt động số hóa của các ngành kinh tế ngày càng được tăng cường, đặc biệt là các ngành dịch vụ có xu hướng số hóa ngày càng tăng giúp tỷ trọng đóng góp giá trị tăng thêm của khu vực dịch vụ trong GDP từ 6,53% năm 2020 lên 6,65% năm 2023.

Bên cạnh các ngành kinh tế số lõi (gồm 7 ngành: Sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học; bán buôn máy vi tính, thiết bị ngoại vi và phần mềm; bán buôn thiết bị và linh kiện điện tử, viễn thông; bản phần mềm; lập trình máy vi tính; xử lý dữ liệu; sửa chữa máy vi tính và thiết bị ngoại vi; sửa chữa máy tính và thiết bị liên lạc), các chuyên gia thống kê chỉ ra rằng, giá trị tăng thêm của kinh tế số trung bình các năm 2020-2023 của một số ngành tăng cao.

Cụ thể như: Thương mại bán buôn, bán lẻ chiếm khoảng 13% tổng giá trị tăng thêm của kinh tế số; sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí trung bình các năm từ 2020-2023 ước chiếm khoảng 4%. Sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn chiếm khoảng 2%; hoạt động phát thanh, truyền hình chiếm khoảng 2%; hoạt động dịch vụ tài chính khoảng 2%. Tuy nhiên, một số ngành lại có hoạt động số hóa thấp và gần như không thực hiện số hóa như: Hoạt động thú y; hoạt động trợ giúp xã hội; hoạt động chăm sóc, điều dưỡng tập trung; sản xuất sản phẩm thuốc lá; xử lý ô nhiễm và hoạt động quản lý chất thải khác... (chỉ chiếm khoảng 0,002% tổng giá trị tăng thêm của kinh tế số).

Năm 2023, trong số 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có 5 tỉnh, thành phố có tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GRDP đạt trên 20%; 8 tỉnh, thành phố có tỷ trọng từ 10-20%; 48 tỉnh, thành phố có tỷ trọng từ 5-10% và chỉ có 2 tỉnh, thành phố có tỷ trọng này dưới 5%.

Nếu xét theo tỉnh, thành phố, bà Nguyễn Thị Hương nhận định, hoạt động của ngành kinh tế số lõi đã có những đóng góp quan trọng vào tăng trưởng nền kinh tế số cũng như kinh tế nói chung ở Việt Nam. Tiêu biểu có một số tỉnh, thành phố như: TP. Hải Phòng, Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc... có hoạt động kinh tế số lõi phát triển. Nhưng do đặc thù kinh tế của mỗi địa phương nên tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) mỗi tỉnh, thành phố là khác nhau.

Qua đó có thể thấy rõ kinh tế số ngày càng phát triển và đóng góp nhiều hơn trong tăng trưởng, đặc biệt là hoạt động số hóa của nhiều ngành, lĩnh vực có xu hướng tăng lên. Điều này thể hiện sự nỗ lực, quyết tâm của Chính phủ, các cấp, các ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và người dân trong việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như quản lý điều hành, góp phần quan trọng vào công cuộc chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số và xã hội số ở Việt Nam.

Để đo lường đầy đủ, toàn diện đóng góp của kinh tế số trong tăng trưởng GDP, trước hết, cần nâng cao nhận thức về xu hướng, vai trò và định hướng ứng dụng kinh tế số trong phát triển kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh nhận thức của xã hội còn chưa đầy đủ, muốn thúc đẩy phát triển kinh tế số, cần có sự tham gia tích cực, chủ động của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Thúc đẩy nhu cầu, định hướng ứng dụng kinh tế số

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, trong bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số ngày càng mạnh mẽ sẽ đóng góp nhiều hơn vào chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Việc kết hợp xu thế số hóa đã tạo cơ hội cho các quốc gia chuyển đổi toàn diện nền kinh tế, đồng thời đặt ra yêu cầu khẩn trương và quyết liệt tìm kiếm, khuyến khích các ngành, hoạt động kinh tế dựa trên nền tảng số. Đây vừa là thách thức nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam có thể tận dụng phát triển kinh tế đất nước.

Để đo lường đóng góp từ giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GDP, phục vụ kịp thời công tác chỉ đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Thị Hương lưu ý, ngoài các nguồn thông tin sẵn có từ các cuộc điều tra thống kê hiện nay, hằng năm cần phải tiến hành thu thập thông tin về ứng dụng công nghệ thông tin trong sản xuất kinh doanh, quản lý điều hành làm căn cứ cập nhật hệ số ứng dụng công nghệ thông tin của các ngành, lĩnh vực.

Cùng với đó, phải quan tâm xây dựng thể chế, bố trí nguồn lực phù hợp, thúc đẩy ứng dụng kinh tế số trong các hoạt động kinh tế và quản lý, điều hành. Muốn vậy, các Bộ, ban, ngành sớm ban hành các văn bản hướng dẫn để huy động và sử dụng các nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế số. Về phía các địa phương, phải quan tâm bố trí nguồn lực, hỗ trợ thu thập thông tin phục vụ biên soạn các chỉ tiêu liên quan đến kinh tế số trên địa bàn, nhất là về hoạt động thương mại điện tử. Đặc biệt, cần thực hiện điều tra chuyên sâu các hoạt động số hóa và xây dựng các hệ số kỹ thuật trong các chỉ tiêu kinh tế số nhằm phản ánh đầy đủ, sát thực đóng góp của kinh tế số trong phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Bà Nguyễn Thị Hương cho biết, Tổng cục Thống kê sẽ tăng cường hợp tác, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và các bên liên quan để tăng cường kết nối, chia sẻ thông tin phục vụ biên soạn chỉ tiêu đo lường kinh tế số; tiếp tục nghiên cứu cập nhật phương pháp đo lường của quốc tế để hoàn thiện đo lường kinh tế số của Việt Nam một cách đầy đủ và toàn diện./.