Thực hiện Dự án quan trọng với nhiều kết quả tích cực
Dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 là Dự án quan trọng quốc gia được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi trên cơ sở ý kiến thẩm tra, thẩm định của tư vấn thẩm tra và Hội đồng thẩm định nhà nước.
Quy mô đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 với một đường cất hạ cánh; một nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu hành khách/năm; 1,2 triệu tấn hàng hóa/năm.
Cảng hàng HKQT Long Thành được xây dựng nhằm mục tiêu đạt cấp 4F theo phân cấp của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), là cảng HKQT quan trọng của quốc gia, hướng tới trở thành một trong những trung tâm trung chuyển hàng không quốc tế của khu vực.
Trong đó, Dự án thành phần 3 - Các công trình thiết yếu trong Cảng hàng không thuộc Dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 được Thủ tướng Chính phủ giao cho Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP (ACV) làm chủ đầu tư và thực hiện thẩm quyền người quyết định đầu tư.
Triển khai kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án thành phần 3 này từ ngày 22/8-20/10/2023, KTNN đánh giá, ACV và các đơn vị đã thực hiện quản lý Dự án theo quy định của Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Trong đó, ACV đã tổ chức hoàn thiện, thẩm định, phê duyệt đầu tư Dự án thành phần 3 theo trình tự, thủ tục quy định, phù hợp với quy hoạch ngành, quy hoạch chi tiết được cấp thẩm quyền phê duyệt. Quy mô đầu tư Dự án thành phần 3 được ACV phê duyệt theo quy mô đầu tư Dự án Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 đã được Quốc hội chấp thuận, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tổng mức đầu tư Dự án cũng đã được tư vấn thẩm tra, chủ đầu tư thẩm định, phê duyệt.
Công tác khảo sát, thiết kế được thực hiện theo các tiêu chuẩn chủ đầu tư phê duyệt áp dụng cho Dự án. Dự toán các gói thầu được lập theo chế độ, chính sách của Nhà nước về định mức, đơn giá; khối lượng đưa vào dự toán cơ bản phù hợp với khối lượng thiết kế được duyệt. Hồ sơ thiết kế, dự toán cũng được thẩm định, phê duyệt theo quy định của Nhà nước.
Công tác lựa chọn nhà thầu, đàm phán, ký hợp đồng cơ bản thực hiện theo Luật Đấu thầu và các văn bản có liên quan; công tác quản lý chất lượng công trình, công tác nghiệm thu, thanh toán được chủ đầu tư và các đơn vị liên quan thực hiện theo quy định. Tiến độ thực hiện các gói thầu cơ bản đáp ứng tiến độ hợp đồng đã ký.
KTNN cũng đánh giá, công tác hạch toán, kế toán; việc áp dụng tỷ giá trong hạch toán chi phí đầu tư, hạch toán chênh lệch tỷ giá và đánh giá lại tỷ giá đồng ngoại tệ khi kết thúc kỳ kế toán; việc xác định nghĩa vụ kê khai và nộp thuế thay nhà thầu nước ngoài, việc hạch toán thuế giá trị gia tăng đầu vào được ACV thực hiện theo quy định của Nhà nước.
Dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 được Hội đồng thẩm định nhà nước thẩm định về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, trong đó bao gồm Dự án thành phần 3.
Về cơ bản, đơn vị đã huy động, quản lý và sử dụng các nguồn vốn đầu tư phù hợp với cơ cấu nguồn vốn được xác định trong quyết định phê duyệt đầu tư Dự án. Công tác giải ngân vốn cơ bản thực hiện theo quy định, phù hợp với nội dung, mục tiêu đầu tư của Dự án. Công tác nghiệm thu, thanh toán và thu hồi vốn ứng trước được thực hiện theo quy định của hợp đồng.
Kiến nghị xử lý những hạn chế, tồn tại
Qua kiểm toán, KTNN thấy rằng, Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thành phần 3 chưa thuyết minh rõ về việc cần sớm đầu tư đường cất hạ cánh số 2 để đảm bảo năng lực khai thác liên tục của cảng hàng không trong trường hợp đường cất hạ cánh số 1 gặp sự cố, phải đóng cửa. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, triển khai thực hiện Dự án, đơn vị tư vấn và Cục Hàng không Việt Nam đã có kiến nghị về việc sớm đầu tư đường cất hạ cánh số 2.
Bên cạnh đó, KTNN nêu rõ, Báo cáo thẩm định Dự án thành phần 3 của ACV chưa có ý kiến thẩm định về tổng mức đầu tư các hạng mục còn lại theo quy định. Tổng mức đầu tư các hạng mục còn lại Dự án thành phần 3 chưa được ACV rà soát, cập nhật mặt bằng giá và tỷ giá hối đoái theo thời điểm thẩm định, phê duyệt Dự án.
Theo tiến độ được phê duyệt, Dự án hoàn thành và đưa vào khai thác năm 2025. Tuy nhiên, theo tiến độ thực tế, dự kiến nghiệm thu hoàn thành, bàn giao công trình đưa vào sử dụng sau năm 2026, chậm so với tiến độ được phê duyệt. Nguyên nhân chính là do công tác chuẩn bị đầu tư kéo dài; dịch Covid-19 diễn biến phức tạp trong năm 2020 và 2021; công tác bàn giao mặt bằng, việc lựa chọn nhà thầu chậm.
Hồ sơ thiết kế, tính toán móng cọc nhà ga hành khách được đơn vị tư vấn lập, chủ đầu tư phê duyệt khi thiết kế kỹ thuật hạng mục Nhà ga hành khách (phần trên) chưa được thẩm định, phê duyệt là chưa tuân thủ đầy đủ theo trình tự quy định. Hồ sơ thiết kế kỹ thuật Gói thầu số 3.4 San nền thiếu một số hồ sơ quy định; dự toán một số gói thầu tính chưa chính xác khối lượng, áp chưa đúng định mức một số công tác xây dựng làm tăng giá trị dự toán.
Chủ đầu tư phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và tổ chức đấu thầu, thi công xây dựng Gói thầu Thi công cọc nhà ga hành khách khi Dự án chưa được phê duyệt; tổ chức lựa chọn nhà thầu cho Gói thầu số 1.3 Thi công rà phá bom mìn, vật nổ chậm so với kế hoạch được duyệt.
KTNN cũng phát hiện, việc phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và ký hợp đồng tư vấn theo hình thức giá hợp đồng trọn gói đối với Gói thầu Tư vấn khảo sát và lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 chưa phù hợp quy định.
Liên quan đến công tác nghiệm thu, thanh toán khối lượng hoàn thành, chủ đầu tư chưa tổ chức chuẩn xác lại các nội dung định mức làm cơ sở nghiệm thu, thanh toán công tác san đầm nền đất theo quy định của Hợp đồng; chưa thẩm định, phê duyệt phương pháp xác định khối lượng đá mồ côi để chuẩn xác khối lượng đào đất, đá theo thực tế làm cơ sở thanh quyết toán; thanh toán chi phí tiêu hủy bom mìn khi chưa có các chúng từ chứng minh theo quy định hợp đồng.
Chủ đầu tư không mua bảo hiểm công trình trong thời gian xây dựng theo quy định (Gói thầu số 5.6: Thi công cọc móng nhà ga hành khách); quá trình thi công xây dựng thực hiện chưa đúng, chưa đầy đủ nội dung quyết định phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường (Gói thầu số 3.4 San nền); nhật ký thi công thiếu sơ họa phạm vi rà phá bom mìn theo quy định (Gói thầu số 1.3 Thi công rà phá bom mìn, vật nổ).
Việc quản lý chi phí đầu tư Dự án còn sai sót về khối lượng, chưa tính toán điều chỉnh giá nhiên liệu theo quy định... dẫn đến sai sót trong xác định chi phí đầu tư Dự án.
Theo báo cáo của ACV, nhu cầu vốn đầu tư của Dự án giai đoạn 2021-2025 dự kiến là 71.311 tỷ đồng, thấp hơn nhu cầu vốn đầu tư đến năm 2025 của Dự án theo quyết định phê duyệt đầu tư Dự án thành phần 3 là 92.922 tỷ đồng.
Tuy nhiên, đến thời điểm kiểm toán chưa có văn bản chính thức về việc tăng mức cấp tín dụng cho ACV và ACV cũng chưa ký kết được hợp đồng vay vốn chính thức với các ngân hàng, giá trị các ngân hàng xem xét cấp tín dụng cho ACV là 1.325 triệu USD, chưa đáp ứng đủ nhu cầu vốn cần huy động đối với cả hai phương án. Mặt khác, kế hoạch vốn năm 2023 của ACV là 22.763 tỷ đồng, chưa phù hợp với phương án cân đối vốn hiện tại của ACV.
KTNN xác định, ACV chưa kê khai nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đối với khối lượng đất đào điều phối sang đắp trong phạm vi Dự án theo yêu cầu của UBND tỉnh Đồng Nai; chưa thực hiện các thủ tục để được hưởng miễn thuế tài nguyên theo quy định; cũng như chưa thực hiện kê khai, nộp phí bảo vệ môi trường 30,221 tỷ đồng tương ứng với khối lượng tài nguyên đã khai thác theo kết quả nghiệm thu đến 30/6/2023.
Qua kiểm toán, KTNN kiến nghị tăng thu ngân sách 33,036 tỷ đồng, gồm: thực hiện kê khai, điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ tương ứng giá trị giảm trừ chi phí đầu tư số tiền 2,815 tỷ đồng; thực hiện kê khai, nộp phí bảo vệ môi trường 30,221 tỷ đồng.
Đồng thời, KTNN kiến nghị giảm chi cho doanh nghiệp 32 tỷ đồng do sai khối lượng, tính toán điều chỉnh giá nhiên liệu chưa thực hiện theo quy định hợp đồng...
Cùng với các kiến nghị liên quan đến xử lý tài chính, KTNN yêu cầu chủ đầu tư khắc phục những hạn chế, tồn tại đã được chỉ ra qua kết quả kiểm toán.
Trong đó, ACV cần căn cứ tình hình thực tế, tổ chức lập tiến độ tổng thể điều chỉnh của Dự án, báo cáo cấp thẩm quyền để điều chỉnh tiến độ Dự án; Báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường để được hướng dẫn về việc xác định nghĩa vụ kê khai tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đối với khối lượng đất đào điều phối sang đắp; khẩn trương tiến hành các thủ tục để được hưởng miễn thuế tài nguyên đối với phần đất đào được điều chuyển sang đắp trong phạm vi công trường trên diện tích đất được giao theo quy định.
Trên cơ sở hồ sơ thiết kế kỹ thuật Nhà ga hành khách đã được thẩm tra, thẩm định và phê duyệt, ACV cần chỉ đạo đơn vị tư vấn tính toán, thẩm tra lại sức chịu tải cùa hệ móng cọc trước khi cho phép thi công hạng mục Nhà ga hành khách nhằm đảm bảo chất lượng, an toàn trong quá trình khai thác, sử dụng công trình.
ACV cần rút kinh nghiệm đối với tập thể, cá nhân để xảy ra một số tồn tại, hạn chế trong công tác lập, thẩm định, phê duyệt tổng mức đầu tư; thiết kế, dự toán; lựa chọn nhà thầu, thương thảo ký hợp đồng, quản lý hợp đồng; quản lý chất lượng, tiến độ công trình...
KTNN khuyến nghị, ACV phải có giải pháp đảm bảo huy động đủ nguồn vốn đáp ứng tiến độ thực hiện Dự án, cũng như cần nghiên cứu sớm báo cáo cấp thẩm quyền về việc triển khai đầu tư đường cất hạ cánh số 2.
.jpg "Đẩy nhanh tiến độ triển khai nhiệm vụ của Tiểu ban Tuyên truyền")
.jpg "Thái Lan: Đánh giá cao vai trò, tác động của kiểm toán đối với nền kinh tế xanh")