Cơ giới hóa - động lực để tăng hiệu quả sản xuất nông nghiệp

Tỷ lệ cơ giới hóa trong nông nghiệp còn thấp

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT), cơ giới hóa đã mang lại hiệu quả kinh tế đáng kể cho sản xuất nông nghiệp, giúp tăng năng suất lao động, giảm chi phí sản xuất, nâng cao giá trị hàng nông sản, giải phóng sức lao động cho người nông dân và từng bước cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững.

Quan trọng hơn, cơ giới hóa đã khiến người nông dân đổi mới tư duy, cách làm trong sản xuất nông nghiệp. Điều này đã khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong đó có ngành nông nghiệp.

Tuy nhiên, mức độ cơ giới hóa hiện nay còn thấp và không đáp ứng được yêu cầu phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị, liên kết - mô hình phát triển mới đang được ngành nông nghiệp chú trọng thực hiện.

“Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp cũng chưa đồng bộ giữa các ngành, các khâu dẫn đến tổn thất sau thu hoạch cao, làm giảm sức cạnh tranh của nông nghiệp” - Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến cho biết.

Quy mô sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, ruộng đất manh mún, độ phân tán cao, nên khó triển khai cơ giới hóa. Cơ khí trong nước chưa đáp ứng được yêu cầu. Hiện các doanh nghiệp cơ khí mới đáp ứng được khoảng 32% nhu cầu… Đây là những rào cản khiến cho mức độ cơ giới hóa nông nghiệp còn thấp.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến

Phân tích thêm về vấn đề này, Viện trưởng Viện Cơ điện nông nghiệp và công nghệ sau thu hoạch Phạm Anh Tuấn cho biết, mức độ cơ giới hóa trong nông nghiệp của Việt Nam còn thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Đơn cử như lĩnh vực lâm nghiệp đang có mức độ cơ giới hóa đồng bộ đạt thấp nhất, chỉ khoảng 30%. Bởi, sản xuất lâm nghiệp phụ thuộc lớn vào địa hình, điều kiện canh tác.

“Giải pháp để nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững nông nghiệp là phải cơ giới hóa đồng bộ” - ông Tuấn cho biết.

Giải quyết các thách thức để hướng đến cơ giới hóa

Việc đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp sẽ giúp nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản Việt. Đây là xu thế tất yếu của các quốc gia nhằm xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả.

Xác định cơ giới hóa đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của ngành nông nghiệp, thời gian qua, Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương đã có nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ phát triển cơ giới hóa trong nông nghiệp (chính sách hỗ trợ nhằm giảm tổn thất trong nông nghiệp và hàng loạt các chính sách: tín dụng và hỗ trợ lãi xuất cho người mua máy, thiết bị nông nghiệp; miễn thuế VAT đối với việc nhập máy, thiết bị chuyên dụng cho nông nghiệp...). 

Tuy nhiên, đại diện Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NNPTNT) nhận định, chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ còn hạn chế, nhất là công nghiệp hỗ trợ cho máy động lực, máy canh tác phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Bên cạnh đó, kết cấu hạ tầng kỹ thuật chưa phù hợp để áp dụng cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất nông nghiệp. Chất lượng máy móc, thiết bị nông nghiệp chưa được kiểm soát chặt chẽ; người sử dụng máy, thiết bị nông nghiệp chưa được đào tạo và huấn luyện an toàn vệ sinh lao động…

Dẫn báo cáo nghiên cứu về cơ giới hóa nông nghiệp tại Việt Nam, tại Hội thảo “Ngành nông nghiệp và cơ giới hóa nông nghiệp tại Việt Nam”, các ý kiến cho rằng, thị trường máy móc nông nghiệp ở Việt Nam có tiềm năng lớn nhưng phải đối mặt với một số thách thức.

Hiện tại, thiết bị máy động lực ở Việt Nam còn tụt hậu so với mức thiết bị trung bình ở các nước ASEAN. Các nhà sản xuất trong nước có thị phần tương đối thấp, năng lực sản xuất máy móc trong nước chỉ đáp ứng được 32% nhu cầu thị trường. Thị phần đáng kể trong nhu cầu thị trường được cung ứng bởi các sản phẩm nhập khẩu, chiếm khoảng 60 - 70%.

Do vậy, để nâng cao tỷ lệ cơ giới hóa trong toàn ngành nông nghiệp, các nhà sản xuất cần tăng cường hợp tác với tập đoàn, doanh nghiệp hàng đầu thế giới nâng cao năng lực sản xuất trong nước.

Đến năm 2030, ngành nông nghiệp đặt mục tiêu cơ giới hóa lĩnh vực lâm nghiệp đạt 50%, trồng trọt đạt 70%, chăn nuôi đạt 60%, sản xuất thủy sản đạt 90%, đánh bắt bảo quản là 95% và diêm nghiệp đạt 90%.

Viện trưởng Phạm Anh Tuấn. Ảnh: N.Lộc

Theo Bộ NNPTNT, ngày 20/7/2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định số 858/QĐ-TTg về Chiến lược phát triển cơ giới hóa nông nghiệp và chế biến nông, lâm, thủy sản đến năm 2030.

Triển khai thực hiện Chiến lược, Bộ sẽ tập trung phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ và tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp với máy móc, thiết bị cơ giới hóa. Bên cạnh đó, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học công nghệ và chuyển giao máy móc sản xuất nông nghiệp. Trong đó, trọng tâm là tạo mối liên kết giữa các cơ quan nghiên cứu với các doanh nghiệp trong nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ lĩnh vực cơ điện nông nghiệp.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, cần nghiên cứu, xem xét để đưa ra các cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp hợp tác nhằm thúc đẩy việc tích tụ, tập trung đất đai, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Đây là yếu tố cốt lõi trước khi đẩy nhanh, đẩy mạnh cơ giới hóa, nâng cao chất lượng, hiệu quả và giảm tổn thất trong nông nghiệp.