Đảm bảo minh bạch, hiệu quả
Sáng 22/6, thảo luận tại hội trường về Dự án Luật Viễn thông (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến quy định về Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích, đặc biệt là hiệu quả hoạt động của Quỹ này.
Đại biểu Sùng A Lềnh (Đoàn Lào Cai) cho biết, mục tiêu của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích là hỗ trợ cho người nghèo vùng có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, hỗ trợ một số đề án xây dựng công trình hạ tầng viễn thông... nhằm giảm bớt sự chênh lệch khoảng cách về số giữa các vùng miền, đáp ứng cam kết của Việt Nam về quản lý nhà nước dịch vụ viễn thông công ích khi tham gia Tổ chức Thương mại thế giới WTO, phù hợp với xu hướng của các nước, vì vậy, cần thiết tiếp tục duy trì Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích.
Theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông, nguồn thu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1168/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình cung cấp dịch vụ viễn thông công ích đến năm 2020 là 11 nghìn tỷ đồng.
Tuy nhiên, báo cáo đánh giá hiệu quả sử dụng Quỹ giai đoạn 2016-2020 chưa cao do mục tiêu đề ra chương trình chưa phù hợp, việc tổ chức thực hiện còn gặp nhiều khó khăn.
Để đảm bảo hiệu quả của Quỹ, đại biểu đề nghị Chính phủ xem xét, chỉ đạo luật hóa các nội dung đã được quy định tại các quyết định của Thủ tướng Chính phủ đã triển khai thực hiện trong thời gian qua liên quan đến các nguyên tắc hoạt động, nhiệm vụ, quyền hạn của Quỹ, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, tăng tính hiệu quả của quỹ.
Đồng thời, phân định rõ ràng từng dịch vụ viễn thông công ích, bổ sung quyền và trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tại các địa phương trong việc sử dụng và quản lý Quỹ để phù hợp với mục tiêu của Quỹ và các quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.
Đại biểu cũng đề nghị xem xét mở rộng phạm vi sử dụng của Quỹ đối với hoạt động đầu tư phát triển sản xuất thiết bị viễn thông, mô hình, giải pháp nền tảng số, dịch vụ mới phục vụ các hoạt động viễn thông công ích thay vì chỉ sử dụng vào mục tiêu hỗ trợ như hiện nay.
Cùng quan tâm nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) đề nghị, để có ý kiến chính xác nhất về Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích, cần đánh giá rõ ràng về hoạt động của Quỹ thời gian qua, những ưu điểm và hạn chế, những khó khăn, vướng mắc, từ đó mới có thể điều chỉnh, sửa đổi cho hợp lý.
Tờ trình của Chính phủ nêu "khắc phục những bất cập của việc triển khai hoạt động của quỹ trong giai đoạn trước, các chương trình viễn thông công ích giai đoạn sau sẽ xác định rõ mục tiêu hỗ trợ của quỹ, các quy định về đóng góp và giải ngân thực hiện theo nguyên tắc thu và chi tương ứng, chưa có nhiệm vụ chi thì không thu để tránh tồn dư quỹ".
Đại biểu Nga cho rằng, đây chưa phải là giải pháp khả thi. “Nguồn thu chính của Quỹ là từ phần trăm doanh thu của các doanh nghiệp viễn thông, nghĩa là doanh nghiệp có doanh thu thì phải nộp Quỹ, nếu không thu để tránh tồn dư Quỹ thì sẽ tính toán ra sao, không thu của những doanh nghiệp nào, đến lúc có nhiệm vụ chi thì có truy thu hay không? Hoặc khi có các nguồn viện trợ, tài trợ tự nguyện của các tổ chức, cá nhân mà chưa có nhiệm vụ chi thì có tiếp nhận các nguồn kinh phí đó vào Quỹ hay không?” - đại biểu Nga nêu vấn đề và đề nghị làm rõ.
Làm rõ cơ chế thu, chi, vận hành Quỹ
Theo đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Đoàn Bình Phước), khoản đóng góp của doanh nghiệp vào Quỹ là khoản thu có tính chất bắt buộc và mang tính chất tương tự như thuế để bổ sung doanh thu đối với các doanh nghiệp viễn thông. Tuy nhiên, nhiệm vụ chi của Quỹ trùng lặp với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước như: chi hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo tiếp cận các dịch vụ viễn thông công ích, chi thực hiện một số dự án công nghệ thông tin, hạ tầng viễn thông.
Do đó, cơ quan soạn thảo phải làm rõ Quỹ này thuộc về ai quản lý, cơ chế thu, chi có rõ ràng, minh bạch và quy định rõ đối tượng chi cũng như vận hành Quỹ. Đồng thời, đánh giá kỹ việc duy trì Quỹ để thực hiện theo đúng Nghị quyết số 792 NQ-UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về một số nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách.
Đại biểu Bùi Sỹ Hoàn (Đoàn Hải Dương) cũng cho rằng, ngoài nghĩa vụ đóng thuế cho Nhà nước thì theo quy định của Dự thảo, doanh nghiệp sẽ phải đóng quỹ trên tỷ lệ doanh thu giống như một loại thuế doanh thu. Điều này sẽ làm tăng thêm gánh nặng cho các doanh nghiệp.
“Nghị quyết số 792 quy định giao Chính phủ thực hiện việc rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước, xây dựng lộ trình cơ cấu lại, sáp nhập, dừng hoạt động hoặc giải thể đối với các quỹ thuộc thẩm quyền của Chính phủ trùng lặp nguồn thu, nhiệm vụ chi với ngân sách nhà nước. Vì vậy, tôi đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu thật thấu đáo về nội dung này” - đại biểu phát biểu.
Giải trình vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ, Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích thực ra là Quỹ Dịch vụ phổ cập. Thực tế, quốc gia nào cũng phải đặt mục tiêu phổ cập viễn thông, phổ cập Internet, phủ sóng vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, nhất là để phát triển kinh tế số, xã hội số.
Ở Việt Nam, Quỹ này cơ bản lại giao cho chính các nhà mạng để thực hiện phổ cập dịch vụ, phổ cập 2G, 3G, rồi 4G, 5G… Quỹ đã góp phần tích cực để Việt Nam có vùng phủ sóng rộng, người dân được phổ cập dịch vụ và có điện thoại vào loại nhóm đầu trên thế giới.
Tuy nhiên, vừa qua, việc vận hành của Quỹ có một số bất cập như giải ngân chậm, tồn quỹ. Do đó, cần phải điều chỉnh các quy định trong Dự thảo luật theo hướng xác định rõ mục tiêu, cách thức thu, quản lý, sử dụng để Quỹ vận hành tốt hơn thay vì dừng hoạt động của Quỹ.
“Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ báo cáo Chính phủ xin Quốc hội cho đổi tên quỹ thành Quỹ Dịch vụ phổ cập và thay đổi một số cơ chế để khắc phục các tồn tại” - Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết.
