Sáng 15/01, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).
Đảm bảo điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ
Thảo luận tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn Bình Dương) đánh giá cao công tác tiếp thu, chỉnh lý các nội dung quan trọng của Ban soạn thảo và báo cáo giải trình của Ủy ban Kinh tế.
Nhằm hoàn thiện Dự thảo Luật, tạo thuận lợi cho việc áp dụng và thực hiện khả thi trong thực tế, đại biểu nêu rõ, khoản 8 Điều 126 quy định: “Trong thời hạn 36 tháng kể từ ngày ban hành quyết định công nhận kết quả trúng đấu thầu hoặc thời hạn khác theo hợp đồng đã ký kết với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, UBND cấp có thẩm quyền phải thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giao đất, cho thuê đất đối với nhà đầu tư trúng đấu thầu…”
Đại biểu kiến nghị cần bổ sung quy định về xử lý trường hợp nếu quá 36 tháng kể từ ngày ban hành quyết định công nhận kết quả trúng đấu thầu, UBND cấp có thẩm quyền chưa thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giao đất, cho thuê đất đối với nhà đầu tư trúng đấu thầu.
Bởi theo đại biểu, trên thực tế có trường hợp nhà đầu tư trúng đấu thầu thực hiện đầy đủ nghĩa vụ ứng vốn để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Tuy nhiên, thời gian cơ quan chức năng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư rất lâu, ảnh hưởng đến tiến độ công trình, gây thiệt hại cho chủ đầu tư.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp kiến nghị cần quy định rõ trong Luật hoặc giao cho Chính phủ quy định chi tiết về việc ứng vốn theo tiến độ giải phóng mặt bằng để tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư và quá trình thực hiện rõ ràng, minh bạch về trách nhiệm và quyền lợi giữa các bên có liên quan.
Cùng quan tâm đến vấn đề này, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Đoàn Hưng Yên) đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu ghi rõ trong Luật nguyên tắc việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, bảo đảm thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ.
“Đây là nguyên tắc được quy định rõ trong Nghị quyết 18-NQ/TW của Trung ương và cần thể chế hóa trong Luật Đất đai (sửa đổi). Mặc dù các quy định trong Dự thảo Luật đã thể hiện cụ thể hóa nguyên tắc này, tuy nhiên tôi đề nghị cần quy định rõ trong luật để bảo đảm triển khai thực hiện được nghiêm túc, đầy đủ nguyên tắc này trong thực tiễn” - đại biểu Thắng nhấn mạnh.
Đồng thời, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu sửa đổi khoản 2 Điều 91 theo hướng chỉ bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng với loại đất thu hồi khi địa phương không có đất cùng mục đích sử dụng. Bởi quy định như trong Dự thảo Luật sẽ gây khó khăn trong quá trình bồi thường đất và ảnh hưởng tới việc thu hồi đất do nhu cầu của mỗi người là khác nhau và không có căn cứ để được xem xét bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng như quy định trong Dự thảo Luật.
Bài học từ dự án tái định cư đường Vành đai 4
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn TP. Hà Nội) đánh giá cao và đồng tình với quy định hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư phải đạt tiêu chuẩn là khu nông thôn mới đối với khu vực nông thôn, đạt tiêu chuẩn đô thị đối với khu vực đô thị. Tuy nhiên, dại biểu cho rằng, đây là tiêu chuẩn tối thiểu, có thể có địa phương xây dựng hạ tầng kỹ thuật của khu vực nông thôn cao hơn khu vực nông thôn mới, đạt như khu vực đô thị.
“Tôi đề nghị bổ sung thêm quy định hạ tầng kỹ thuật của khu vực tái định cư tối thiểu phải đạt được điều kiện là khu vực nông thôn mới đối với khu vực nông thôn và tối thiểu là khu đô thị đối với khu vực thành thị. Như vậy, chúng ta sẽ đảm bảo tạo điều kiện cho phát triển khu tái định cư tốt hơn” - đại biểu Cường nói.
Phương án hỗ trợ tốt nhất, bền vững nhất không phải là đưa tiền cho người dân mà phải tạo không gian, mặt bằng làm nơi sản xuất kinh doanh. Nếu thu hồi đất đang là nhà xưởng sản xuất kinh doanh thì trong phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư phải có phương án tạo lập mặt bằng mới cho các hoạt động sản xuất kinh doanh phải di dời đến các vị trí thuận lợi nhất có thể tái lập hoạt động sản xuất kinh doanh.
Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường
Đại biểu cũng đồng tình với quy định địa điểm khu tái định cư phải ưu tiên lựa chọn tại địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất bị thu hồi, sau đó mới mở rộng đến địa điểm tại quận, huyện, thị xã và các địa phương có điều kiện tương đồng…
Đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị bổ sung thêm quy định phải ưu tiên lựa chọn khu đất được quy hoạch là đất ở, có vị trí thuận lợi nhất trên địa bàn được lựa chọn để hình thành khu tái định cư. Cần thiết phải bổ sung quy định này để tránh tình trạng có địa phương dành quỹ đất được quy hoạch đất ở có vị trí thuận lợi nhất cho đấu giá để thu tiền, còn khu xa, khó khăn không ai muốn mua thì bố trí khu tái định cư.
“Một bài học thực tế là các dự án tái định cư đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô đang được Hà Nội thực hiện dành vị trí thuận lợi nhất cho tái định cư và xây dựng hạ tầng khu tái định cư ở nông thôn, ngoại thành nhưng như tiêu chuẩn khu đô thị mới nên người dân phải di dời chỗ ở rất đồng tình, ủng hộ”- đại biểu Hoàng Văn Cường dẫn chứng.
Bên cạnh đó, trong quy định về thu hồi đất, đại biểu cho rằng, cần có một quy định thu hồi đất nhưng sẽ tạo quỹ đất, tạo việc làm. Hiện nay, mới chỉ quy định có thu hồi đất, tạo khu tái định cư, chưa có khu đất tạo điều kiện xuất, kinh doanh cho người bị thu hồi đất. Do vậy, đại biểu đề nghị bổ sung vào khoản 21 của Điều 79 nội dung là "Thu hồi đất để tạo mặt bằng sản xuất, kinh doanh cho người có đất bị thu hồi".
Góp ý vào Dự thảo Luật, đại biểu Trần Chí Cường (Đoàn TP. Đà Nẵng) nêu thực tế hiện nay, việc xây dựng, thi công các dự án, nhất là các dự án giao thông như cầu vượt, hầm chui… gây ảnh hưởng rất lớn đến nhà ở, hoạt động kinh doanh và cuộc sống của người dân ở khu vực này. Tuy nhiên, việc xác định mức độ ảnh hưởng, giá trị thiệt hại về việc hỗ trợ đền bù chưa có quy định cụ thể của pháp lý để có chính sách hỗ trợ đền bù, vừa ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân, vừa dẫn đến các trường hợp khiếu nại, khiếu kiện kéo dài.
Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định bồi thường đối với trường hợp không thuộc diện thu hồi đất nhưng bị ảnh hưởng, giảm giá trị sử dụng đất khi đầu tư xây dựng công trình, dự án theo Điều 78, Điều 79. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này để làm cơ sở cho các địa phương thực hiện.
