Sáng 15/3, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 31, UBTVQH cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
Hai loại ý kiến khác nhau
Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn của Dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới cho biết, vẫn còn hai loại ý kiến về cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ (GTĐB) mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn.
Loại ý kiến thứ nhất, nhất trí với Dự thảo Luật là cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn.
Theo ông Lê Tấn Tới, ý kiến này có ưu điểm là kế thừa từ Luật GTĐB năm 2008 và thống nhất với quy định tại khoản 6 Điều 5 của Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019. Quy định trên đã được thực tiễn kiểm nghiệm phát huy kết quả tốt, số vụ tai nạn liên quan đến rượu bia giảm. Việc cấm hành vi trên với mục đích phòng ngừa, làm giảm những rủi ro, thiệt hại tiềm tàng do việc sử dụng rượu, bia mà điều khiển phương tiện giao thông gây ra, được các nhà khoa học ủng hộ.
Đến nay, quy định cấm trên đã đi vào cuộc sống, được đông đảo người dân đồng tình thực hiện và đang từng bước hình thành văn hóa “đã uống rượu, bia không lái xe”. Về nồng độ cồn nội sinh phát hiện qua hơi thở, đến thời điểm hiện nay chưa có căn cứ rõ ràng; có thể kiểm tra lại qua xét nghiệm máu để không làm sai lệnh kết quả xử lý.
Về hạn chế, việc quy định cấm tuyệt đối nồng độ cồn như vậy là nghiêm khắc và tác động đến thói quen sử dụng rượu, bia của một bộ phận người dân Việt Nam; ảnh hưởng nhất định đến một số hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống của một số địa phương; giảm sức tiêu thụ đồ uống có cồn, từ đó làm ảnh hưởng nhất định các hoạt động sản xuất, nhập khẩu, phân phối, cung ứng, tiêu thụ rượu, bia của nước ta.
Loại ý kiến thứ hai, đề nghị cân nhắc quy định trên và cần có báo cáo đánh giá, tổng kết, cơ sở khoa học để đưa ra mức giới hạn thấp nhất.
Ông Lê Tấn Tới nêu rõ, ưu điểm của ý kiến này là đáp ứng được nhu cầu của một bộ phận người dân, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người đã sử dụng rượu, bia được điều khiển phương tiện tham gia giao thông; không làm giảm sức tiêu thụ đồ uống có cồn, không làm ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất, nhập khẩu, phân phối, cung ứng, tiêu thụ rượu, bia của nước ta và cả gián tiếp cho nhiều người lao động trong chuỗi sản xuất, kinh doanh. Quy định ngưỡng giới hạn nồng độ cồn cho phép đối với người điều khiển phương tiện tham gia GTĐB cũng tương đồng với quy định của nhiều nước trên thế giới.
Tuy nhiên, hạn chế của ý kiến này là làm tăng số vụ tai nạn giao thông, kéo theo làm tăng hậu quả, thiệt hại do tai nạn giao thông gây ra như các thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người điều khiển phương tiện, người tham gia giao thông khác; khó bảo đảm tính khả thi khi người uống rượu, bia không thể biết lúc nào đến ngưỡng để dừng lại.
Ông Lê Tấn Tới nhấn mạnh, đây là nội dung lớn, có tác động đến toàn bộ người điều khiển phương tiện tham gia giao thông, được cử tri và dư luận nhân dân đặc biệt quan tâm trong thời gian qua. Căn cứ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Thường trực Uỷ ban Quốc phòng và An ninh tổng hợp và đề xuất 02 phương án:
Phương án 1: Quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn (kế thừa theo quy định tại khoản 6 Điều 5 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019, áp dụng đối với tất cả các loại phương tiện giao thông đường bộ).
Phương án 2: Quy định như Luật GTĐB năm 2008 là cấm: “Điều khiển xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn. Điều khiển xe mô tô, xe gắn máy mà trong máu có nồng độ cồn vượt quá 50 miligam/100 mililít máu hoặc 0,25 miligam/1 lít khí thở”. Đồng thời, phải sửa đổi quy định liên quan tại khoản 6 Điều 5 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019.
“Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí với đề xuất của Chính phủ và tha thiết đề nghị UBTVQH lựa chọn Phương án 1 để báo cáo Quốc hội cho phép tiếp tục kế thừa quy định hiện hành, để bảo vệ được nhiều tính mạng, sức khỏe, tài sản cho người dân, bảo vệ nguồn lực cho xã hội, bảo vệ tuổi thọ của giống nòi” - Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh cho biết.
Không nên bỏ quy định đang phát huy hiệu quả tốt
Đồng tình với quan điểm của cơ quan thẩm tra, phát biểu thảo luận tại phiên họp, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, việc kiểm soát vi phạm nồng độ cồn đối với lái xe đang phát huy rất hiệu quả. Minh chứng là trong năm 2023, sau khi lực lượng chức năng tăng cường xử lý đối với người điều khiển phương tiện vi phạm nồng độ, số vụ tai nạn giao thông liên quan đến sử dụng rượu bia giảm 25% số vụ, 50% số người chết, 22% số người bị thương so với cùng kỳ năm 2022. Bên cạnh đó, việc cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia GTĐB mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn cũng từng bước giảm thiểu tác hại trực tiếp của rượu bia với khoảng 30 căn bệnh nguy hiểm và nguyên nhân gián tiếp hơn 100 căn bệnh khác.
Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh cũng tha thiết đề nghị giữ Phương án 1. Theo bà Thúy Anh, khi xây dựng Dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia cũng có đưa ra hai phương án nhưng đều không đạt được trên 50% đại biểu Quốc hội tán thành. Về sau với giải trình thuyết phục của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trước khi biểu quyết thông qua Dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia, các đại biểu Quốc hội đã biểu quyết bổ sung quy định về điều khiển phương tiện giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn, tức là đã uống rượu, bia thì không được điều khiển phương tiện giao thông.
“Thực tế, quy định này đã phát huy hiệu quả rất tốt. Chính vì vậy, không có cớ gì để bỏ quy định rất hữu hiệu như vậy ra khỏi luật về giao thông” - bà Nguyễn Thuý Anh nêu quan điểm.
Cũng thống nhất chọn Phương án 1, song Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị, báo cáo giải trình tiếp thu trình ra Quốc hội cần bổ sung thêm các lập luận, làm rõ thêm những cơ sở khoa học, kinh nghiệm quốc tế để lựa chọn phương án này./.
