Sáng 22/11, Chính phủ trình Quốc hội Dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Trình bày Tờ trình của Chính phủ về Dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long cho biết, đối với mặt hàng thuốc lá sẽ giữ nguyên mức thuế suất 75% và bổ sung mức thuế tuyệt đối theo lộ trình tăng từng năm.
Phương án 1: Đối với thuốc lá điếu là 2.000 đồng/bao (từ năm 2026), 4.000 đồng/bao (từ năm 2027), 6.000 đồng/bao (từ năm 2028), 8.000 đồng/bao (từ năm 2029), 10.000 đồng/bao (từ năm 2030). Đối với xì gà là 20.000 đồng/điếu (từ năm 2026), 40.000 đồng/điếu (từ năm 2027), 60.000 đồng/điếu (từ năm 2028), 80.000 đồng/điếu (từ năm 2029), 100.000 đồng/điếu (từ năm 2030).
Đối với thuốc thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác dùng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm: 20.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2026), 40.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2027), 60.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2028), 80.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2029), 100.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2030).
Phương án 2: Đối với thuốc lá điếu là 5.000 đồng/bao (từ năm 2026), 6.000 đồng/bao (từ năm 2027), 7.000 đồng/bao (từ năm 2028), 8.000 đồng/bao (từ năm 2029), 10.000 đồng/bao (từ năm 2030). Đối với xì gà là 50.000 đồng/điếu (từ năm 2026), 60.000 đồng/điếu (từ năm 2027), 70.000 đồng/điếu (từ năm 2028), 80.000 đồng/điếu (từ năm 2029), 100.000 đồng/điếu (từ năm 2030).
Đối với thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác dùng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm là 50.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2026), 60.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2027), 70.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2028), 80.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2029), 100.000 đồng/100g hoặc 100ml (từ năm 2030).
Chính phủ đề xuất theo phương án 2.
Với mặt hàng rượu từ 20 độ trở lên, phương án 1 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 65% lên 70%, 75%, 80%, 85%, 90% theo từng năm trong giai đoạn từ năm 2026-2030. Phương án 2 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 65% lên 80%, 85%, 90%, 95%, 100% theo từng năm trong giai đoạn từ năm 2026 - 2030.
Với mặt hàng rượu dưới 20 độ, phương án 1 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 35% lên 40%, 45%, 50%, 55%, 60% theo từng năm trong giai đoạn từ năm 2026-2030. Phương án 2 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 35% lên 50%, 55%, 60%, 65%, 70% theo từng năm trong giai đoạn từ năm 2026-2030.
Với mặt hàng bia, phương án 1 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 65% lên 70%, 75%, 80%, 85%, 90% theo từng năm trong giai đoạn từ năm 2026 - 2030. Phương án 2 là tăng thuế suất từ mức hiện hành 65% lên 80%, 85%, 90%, 95%, 100% theo từng năm trong giai đoạn từ năm 2026-2030.
Chính phủ nghiêng về phương án 2 với các mặt hàng rượu, bia.
Thẩm tra Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đánh giá lộ trình tăng thuế đối với các mặt hàng thuốc lá theo phương án 2 để góp phần tăng tính hiệu quả của chính sách trong định hướng tiêu dùng và phù hợp với xu hướng cải cách thuế của các nước.
Đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng đồng tình với việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng rượu, bia như phương án 2. Một số ý kiến đề nghị cân nhắc tính toán, đề xuất mức tăng hợp lý để có thể đạt được các mục tiêu đặt ra. Có ý kiến cho rằng, việc quy định thuế suất đối với bia bằng thuế suất đối với rượu hơn 20 độ là chưa thực sự phù hợp vì tác hại của rượu hay bia phụ thuộc chính vào nồng độ cồn.
Bộ Y tế đề nghị bỏ đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá mới
Thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) ngay sau khi Chính phủ trình, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nêu rõ, Bộ Y tế nhất trí với mục đích, quan điểm và sự cần thiết ban hành Dự án Luật này, đặc biệt đối với vấn đề định hướng để tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với những mặt hàng có hại cho sức khỏe như: thuốc lá, rượu bia, đồ uống có đường vào danh mục chịu thuế.
Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, quy định này nhằm thể chế hóa và thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, Chiến lược Dinh dưỡng Quốc gia 2021-2030 và Chiến lược Quốc gia về Phòng chống tác hại thuốc lá đến năm 2030.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, tăng thuế là một trong những biện pháp hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất để giảm tiêu thụ các sản phẩm có hại tới sức khỏe hoặc không lành mạnh, từ đó giúp giảm tỷ lệ mắc các bệnh không lây nhiễm như: ung thư, bệnh tim mạch, hô hấp và đái tháo đường ở Việt Nam, cũng như góp phần giảm đáng kể gánh nặng bệnh tật và tử vong sớm, giảm chi phí cho hệ thống y tế và nền kinh tế do bệnh không lây nhiễm gây ra trong tương lai.
Đối với đánh thuế rượu bia, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho rằng, WHO đánh giá và có bằng chứng khoa học rằng, sử dụng rượu bia là nguyên nhân gây ra 30 nhóm bệnh tật và rối loạn sức khỏe, bao gồm: sơ gan, ung thư và các rối loạn tâm thần do rượu. Đặc biệt, rượu bia cũng gây nên vấn đề thương tích và tử vong do tai nạn giao thông và là yếu tố nguy cơ gây nên bạo lực gia đình.
Uống rượu bia cũng gây nên 46 nghìn ca tử vong trong năm 2021 (chiếm 6% tỷ lệ tử vong hằng năm). Về phía Bộ Y tế, theo tính toán thì tỷ lệ sử dụng rượu bia cũng tăng rất cao: Năm 2020 là 9,3l cồn/người trưởng thành. Vì vậy, Bộ Y tế cũng thống nhất đối với phương án 2 như dự thảo Luật.
Đối với quy định về thuế tiêu thụ đặc biệt cho thuốc lá mới, Bộ Y tế đề nghị bỏ quy định tại Điều 12 Dự thảo Luật: "Giao Chính phủ quy định việc áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cụ thể đối với từng loại sản phẩm thuốc lá mới trong trường hợp được phép nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam".
Theo Bộ Y tế, hiện nay, Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá chưa quy định về các sản phẩm thuốc lá mới, bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Do đó, việc đưa các sản phẩm này vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt trong khi chưa có cơ sở pháp lý là không phù hợp.
Bên cạnh đó tại khoản 3 Điều 2 Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt còn quy định: "3. Trường hợp cần thiết phải sửa đổi, bổ sung đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt tại Điều này để phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, giao Chính phủ xem xét, quy định".
Do vậy, kể cả trong trường hợp mang tính dự phòng thì cũng là quy định thừa, gây ra hiểu lầm về định hướng cho phép sản xuất, kinh doanh, lưu hành các loại sản phẩm này.
Bộ Y tế cho biết, Bộ đã có báo cáo Chính phủ đề xuất giao Bộ Y tế xây dựng Nghị quyết của Quốc hội quy định cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác để bảo đảm đáp ứng nhu cầu cấp bách trong việc ngăn chặn tác hại của các sản phẩm này, tránh cho có thêm nhiều người trong tương lai nghiện nicotine và nguy hại đến sức khoẻ, tính mạng.
Đây đang là vấn đề nóng, cử tri cả nước và nhân dân rất quan tâm, bởi các sản phẩm thuốc lá mới độc hại, gây bệnh, gây nghiện nhanh, là cửa ngõ để ma túy núp bóng vào Việt Nam, đặc biệt đối tượng học sinh, sinh viên.
Về lâu dài, Bộ Y tế sẽ sửa đổi, bổ sung Luật Phòng chống tác hại thuốc lá để bổ sung quy định này vào Luật bảo đảm tính ổn định trong triển khai thực hiện.
