kiểm soát lạm phát. Ảnh: NHNN
Phát biểu tại Diễn đàn kinh tế Việt Nam năm 2023, Vụ trưởng Vụ chính sách tiền tệ (CSTT), NHNN - ông Phạm Chí Quang - khẳng định: Năm 2022, điều hành vĩ mô nói chung và điều hành CSTT nói riêng đối mặt với khó khăn, thách thức chưa từng có từ biến động phức tạp, khó lường của kinh tế thế giới và trong nước. CSTT của các nước, đặc biệt của Việt Nam - một nước có độ mở kinh tế lớn - đã phải chống chọi với các cú sốc.
Trong bối cảnh nhiều thách thức, làm sao để tìm điểm cân bằng hài hòa giữa điều hành lãi suất và điều hành tỷ giá? Nếu hy sinh tỷ giá để tỷ giá tăng cao, đồng nội tệ mất giá nhiều thì chúng ta sẽ giữ được lãi suất và dự trữ ngoại hối.
Nhưng ngược lại, nền kinh tế Việt Nam độ mở rất lớn, nếu để tỷ giá mất giá nhanh và mất giá quá lớn thì chúng ta sẽ nhập khẩu lạm phát, từ đó không kiểm soát được lạm phát, các cân đối vĩ mô sẽ không kiểm soát được và có thể rơi vào mất ổn định kinh tế vĩ mô.
“Nhúng” hệ điều hành CSTT vào bối cảnh kinh tế vĩ mô nói chung sẽ cho thấy những thách thức mà ngành ngân hàng phải đối mặt thời gian qua cũng như trong năm 2023.
Xét tỷ lệ tín dụng/GDP, hiện nay, Việt Nam đã đạt 124%, mức cao nhất đối với các nước có mức thu nhập trung bình thấp theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (WB), còn Moody’s thì cảnh báo tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam là mức cao nhất của các quốc gia xếp hạng tín nhiệm Ba và Baa. Tổng dư nợ tín dụng của ngành ngân hàng tiến tới xấp xỉ 12 triệu tỷ đồng, đó là một con số rất lớn. Vì vậy, dư địa điều hành tín dụng trong bối cảnh nêu trên là rất hạn hẹp.
Về cơ bản, trong các nguồn lực để tạo ra nguồn vốn phục vụ cho quá trình đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, tín dụng ngân hàng chỉ là một trong các nguồn vốn bên cạnh nguồn vốn tự có của doanh nghiệp, nguồn vốn từ thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, nguồn vốn đầu tư công, nguồn vốn FDI, nguồn vốn kiều hối...
Do đó, để phát triển kinh tế - xã hội, phải khơi thông và tạo được sự kết nối, phát triển đồng bộ của tất cả các nguồn vốn này, trong đó, tín dụng ngân hàng được xem là hạt nhân, mạch máu kết nối các nguồn vốn này.
Tuy nhiên, đặc thù của nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc lớn vào tín dụng ngân hàng nên bối cảnh thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản biến động phức tạp, khó lường, có dấu hiệu thu hẹp càng gây áp lực lớn lên cân đối vốn tín dụng ngân hàng và công tác điều hành CSTT không chỉ trong năm 2022 mà cả năm 2023. Ngoài ra, tình trạng giải ngân đầu tư công chậm cũng gia tăng sức ép cung ứng vốn cho nền kinh tế lên tín dụng ngân hàng.
Với đặc thù đó, năm 2023, bên cạnh việc hỗ trợ quá trình phục hồi tăng trưởng kinh tế, mục tiêu quan trọng nhất, xuyên suốt của NHNN là điều hành CSTT đảm bảo giữ được sự ổn định của đồng tiền, kiểm soát được lạm phát. Từ đó, mục tiêu quan trọng với nội bộ ngành ngân hàng là duy trì được sự hoạt động lành mạnh, ổn định, bền vững của hệ thống tổ chức tín dụng.
Thời điểm 2008, khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu nổ ra, năng lực quản trị, chất lượng tài sản của bảng cân đối của hệ thống ngân hàng không tốt như giai đoạn hiện nay. Khi đó, hệ thống ngân hàng phát sinh nhiều vấn đề, nợ xấu tăng cao vượt khả năng xử lý của các ngân hàng, một số ngân hàng rơi vào bờ vực phá sản và phải trải qua cuộc vật lộn tái cơ cấu hơn 10 năm cho đến nay.
Giai đoạn hiện nay, hệ thống ngân hàng đối mặt với 2 cuộc khủng hoảng liên tiếp, Covid vừa xong thì lại đến khủng hoảng lạm phát toàn cầu. Theo đó, hệ thống ngân hàng đã vững vàng hơn nhiều, chất lượng bảng cân đối, chuẩn mực quản trị được nâng cao, nợ xấu trong tầm kiểm soát.
Với diễn biến kinh tế vĩ mô và thị trường trong và ngoài nước và thực trạng hoạt động của hệ thống ngân hàng như đề cập nêu trên, CSTT của NHNN trong năm 2023 sẽ được điều hành theo hướng: Một mặt tiếp tục hỗ trợ phục hồi, tăng trưởng kinh tế, nhưng mặt khác không chủ quan với lạm phát trong bối cảnh áp lực lạm phát toàn cầu, mức lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) còn tiếp tục neo cao và kéo dài đến hết năm 2023. Độ trễ của tác động lạm phát nhập khẩu đối với nước ta còn lớn nên điều hành CSTT không thể chủ quan với các rủi ro này.
Để đảm bảo sự ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế, tín dụng, lãi suất, tỷ giá, các giải pháp, công cụ CSTT khác sẽ được NHNN điều hành rất đồng bộ, linh hoạt nhưng không xa rời mục tiêu kiểm soát lạm phát, trên tinh thần thấm nhuần quan điểm “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”.
Điều đó có nghĩa, mục tiêu quan trọng nhất của điều hành CSTT năm 2023 là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, còn cách thức, công cụ điều hành thì rất linh hoạt, tùy từng thời điểm thị trường, tùy cơ ứng biến, đưa ra các giải pháp, chính sách, lộ trình phù hợp để vừa hỗ trợ tăng trưởng kinh tế nhưng không lơ là với rủi ro lạm phát.
