Đổi mới mạnh mẽ trong quản lý, sử dụng đội ngũ viên chức

Không thực hiện thi, xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức

Trình Quốc hội Tờ trình Dự án Luật Viên chức (sửa đổi) tại Phiên họp sáng 22/10, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Dự thảo Luật gồm 6 chương, 43 điều, giảm 19 điều so với Luật hiện hành.

Về các nội dung cơ bản, Dự thảo Luật đổi mới việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm. Theo đó, Dự thảo Luật quy định rõ việc tuyển dụng, quản lý, bố trí, sử dụng viên chức phải căn cứ vào yêu cầu của vị trí việc làm và năng lực, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của viên chức; không thực hiện việc thi, xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức.

Bên cạnh đó, đổi mới công tác tuyển dụng viên chức theo hướng quy định rõ hình thức thi tuyển cạnh tranh, xét tuyển công khai, bình đẳng và hình thức tiếp nhận đối với nguồn nhân lực chất lượng cao.

Các đơn vị sự nghiệp công lập được chủ động lựa chọn phương thức tuyển dụng phù hợp với ngành, lĩnh vực hoạt động, hướng tới mô hình quản trị chuyên nghiệp, hiện đại. Đối với các trường hợp là công chức, viên chức sang làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập mới thì thực hiện thủ tục chuyển công tác.

Dự thảo Luật cũng đổi mới cơ chế xác định vị trí việc làm theo hướng quy định rõ 3 nhóm vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập, gồm:

Vị trí việc làm quản lý (vị trí việc làm chức vụ lãnh đạo, quản lý được bổ nhiệm theo quy định của Đảng và pháp luật);

Vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ theo từng chuyên ngành tại đơn vị sự nghiệp công lập (đối với các vị trí việc làm này phải đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện của Bộ quản lý chuyên ngành);

Vị trí việc làm hỗ trợ (gồm các vị trí việc làm dùng chung để phục vụ việc vận hành đơn vị sự nghiệp công lập như tài chính, kế toán, tổ chức cán bộ, văn phòng...), không bao gồm các vị trí phục vụ như lái xe, bảo vệ, tạp vụ...

Quy định rõ để tránh xung đột lợi ích, lạm dụng chính sách

Dự thảo Luật cũng mở rộng quyền của viên chức theo hướng: Quy định điều kiện viên chức được ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp khác ngoài đơn vị sự nghiệp công lập hiện đang làm việc hoặc tại cơ quan, tổ chức, đơn vị khác ngoài công lập;

Viên chức làm việc trong các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập được tham gia góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, làm việc tại doanh nghiệp do tổ chức đó thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do tổ chức đó tạo ra khi được sự đồng ý của người đứng đầu tổ chức.

Trường hợp viên chức quản lý là người đứng đầu tổ chức khoa học và công nghệ công lập, cơ sở giáo dục đại học công lập thì phải được sự đồng ý của cấp trên quản lý

Tại Phiên thảo luận ở tổ về Dự án Luật ngay sau đó, quy định mở rộng quyền của viên chức được nhiều đại biểu quan tâm, cho ý kiến.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn TP. Hải Phòng) bày tỏ tán thành cao với việc bổ sung quy định về quyền của viên chức trong hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh được thể hiện tại Dự thảo Luật.

Theo đại biểu, đây là một điểm mới rất đáng chú ý, thể hiện tinh thần đổi mới mạnh mẽ trong quản lý, sử dụng đội ngũ viên chức, phù hợp với chủ trương của Đảng và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh mới.

Đại biểu chỉ rõ, đội ngũ viên chức hiện nay không chỉ là lực lượng thực thi chính sách công mà còn là nguồn lực trí tuệ quan trọng trong sáng tạo khoa học, chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo và giáo dục - đào tạo. Tuy nhiên, trong khuôn khổ pháp lý hiện hành, nhiều viên chức, đặc biệt là trong các trường đại học, viện nghiên cứu, đơn vị sự nghiệp khoa học công lập, chưa được tạo điều kiện tham gia vào hoạt động thương mại hóa kết quả nghiên cứu, hay chuyển giao tri thức vào đời sống thực tiễn.

“Quy định mới tại Điều 13, cho phép viên chức, nhất là ở đơn vị sự nghiệp công lập, được tham gia góp vốn, quản lý, điều hành doanh nghiệp hoặc làm việc tại doanh nghiệp do đơn vị mình thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, là một bước tiến rất đáng khích lệ; thể hiện tư duy quản trị hiện đại, chuyển từ “quản lý bằng cấm đoán” sang “quản lý bằng khung khổ pháp lý mở”, khuyến khích sáng tạo, tự chủ và trách nhiệm nghề nghiệp” - đại biểu nhận định.

Theo Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, quy định này sẽ khuyến khích thương mại hóa kết quả nghiên cứu trong khu vực công. Viên chức không chỉ dừng ở giảng dạy hay nghiên cứu, mà còn có cơ hội đưa kết quả lao động trí tuệ ra thị trường, tạo giá trị thực cho xã hội, góp phần tăng thu nhập, đồng thời giảm gánh nặng ngân sách.

Bên cạnh đó, quy định cho phép viên chức ký hợp đồng lao động, hợp đồng dịch vụ với các cơ quan, tổ chức khác, nếu không trái pháp luật, là bước mở cho cơ chế liên kết, hợp tác đa ngành, đa lĩnh vực, phù hợp với xu thế xã hội mở, kinh tế tri thức và chuyển đổi số.

Đồng thời, quy định yêu cầu phải có sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập (hoặc cấp có thẩm quyền với viên chức quản lý) giúp đảm bảo nguyên tắc quản lý nhà nước, tránh xung đột lợi ích, bảo đảm viên chức không buông lỏng nhiệm vụ chính.

Để hoàn thiện quy định này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga kiến nghị, cần phân định rõ phạm vi được phép và không được phép trong việc tham gia hoạt động kinh doanh của viên chức. Chẳng hạn, viên chức ở lĩnh vực giáo dục, y tế, khoa học công nghệ có thể tham gia doanh nghiệp khoa học, chuyển giao công nghệ; nhưng không nên mở rộng tùy tiện sang các lĩnh vực không liên quan đến chuyên môn.

Cùng với đó, cần xây dựng cơ chế kiểm soát xung đột lợi ích rõ ràng, tránh trường hợp viên chức lợi dụng vị trí công tác, thông tin nội bộ, hay nguồn lực nhà nước để trục lợi trong quá trình tham gia doanh nghiệp; hướng dẫn về trách nhiệm, nghĩa vụ và chế độ thu nhập khi viên chức tham gia doanh nghiệp hoặc ký hợp đồng ngoài đơn vị, đảm bảo viên chức vẫn hoàn thành đầy đủ nhiệm vụ tại cơ quan, không ảnh hưởng đến chất lượng công vụ.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Đoàn Quảng Ninh) đề nghị phải có quy định chặt chẽ để viên chức đảm bảo sức khỏe, thời gian làm việc cho công việc chính khi thực hiện các nhiệm vụ khác ngoài hợp đồng, tránh ảnh hưởng đến việc chính của viên chức.

Đồng thời, giới hạn thời gian và phạm vi công việc làm thêm của viên chức để giám sát, tránh xung đột.

Quan tâm đến quy định về nguyên tắc sử dụng, việc mở rộng các hình thức tiếp nhận viên chức là các chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, kinh nghiệm, đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn Phú Thọ) - đề nghị cần có cơ chế kiểm tra, đánh giá thực chất năng lực và đạo đức khi tiếp nhận, tránh việc lợi dụng chính sách.

Về thẩm quyền tuyển dụng, đại biểu cũng đề nghị, dự thảo luật và các nghị định hướng dẫn phải rà soát, đánh giá, tạo điều kiện cho các cơ quan, nhất là đối với cấp xã trong việc tuyển dụng giáo viên và một số vị trí liên quan đến viên chức, đáp ứng yêu cầu mới trong giai đoạn hiện nay.