Đồng yen lao dốc, giá thực phẩm tại Nhật tăng mạnh

Đồng yen liên tục mất giá
                

Đồng yen Nhật giảm giá xuống mức thấp nhất kể từ tháng 10/1998

Đồng yen đã bắt đầu mất giá mạnh so với đồng USD kể từ đầu tháng 3. Tuy nhiên, đà mất giá của đồng yên đã nhanh hơn sau khi FED tăng lãi suất vào tháng 5/2022.Trong phiên giao dịch ngày 15/6 vừa rồi, đã có thời điểm đồng yen Nhật Bản đã giảm xuống135,60 yen/USD -mức thấp nhất trong 24 năm qua. Cũng theo tính toán, tỷ giá đồng yen đã giảm 14,5% so với đồng USD trong năm nay, mức giảm mạnh nhất trong số các loại tiền tệ thuộc Nhóm Các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7).

Theo các nhà phân tích, nguyên nhân chủ yếu khiến đồng yen tiếp tục mất giá là dokhoảng cách lãi suất giữa Nhật Bản và Mỹ sẽ tiếp tục nới rộng khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh lãi suất cơ bản, trong khi BoJ hiện vẫn duy trì chính sách tiền tệ siêu lỏng ngay cả khi các ngân hàng trung ương lớn khác đang thực hiện việc thắt chặt chính sách tiền tệ.

Theo số liệu của công ty phân tích True Data Inc của Nhật Bản công bố ngày 20/6, các công ty thực phẩm tại nước này đang bắt đầu tăng giá gây thêm khó khăn cho các hộ gia đình ở Nhật Bản vốn đã chịu tác động không nhỏ của đại dịch COVID-19. Chi phí nhập khẩu của Nhật Bản tăng do đồng yen giảm giá so với đồng USD và các đồng tiền chủ chốt khác.

Theo đó, trong khoảng một năm, công ty dầu ăn Nisshin Oillio Group Ltd đã 5 lần tăng giá sản phẩm, trong khi đối thủ của hãng, J-Oil Mills Inc cũng đã 5-6 lần tăng giá. Chính vì vậy, tại Nhật Bản, giá dầu ăn đã tăng từ 213 yen (1,5 USD)/lít lên 323 yen/lít trong khi một chai sốt mayonnaise trọng lượng 400-450 gram tăng từ 175 yen lên 226 yen.

Nhu cầu phục hồi sau đại dịch COVID-19 cũng là nguyên nhân khiến giá ngũ cốc tăng. Giá mỳ ống của Italy trọng lượng 600 gram đã tăng từ 256 yen lên 292 yen, trong khi 1kg bột mỳ tăng 0,9% từ 233 yen lên 254 yen. Các doanh nghiệp tư nhân tại Nhật Bản cho rằng giá thực phẩm sẽ tiếp tục tăng do cuộc xung đột ở Ukraine có nguy cơ tiếp tục bất ổn và đồng yen giảm sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu của nước này.

Việc sức mạnh của đồng yen suy giảm cũng khiến hoạt động của các doanh nghiệp Nhật Bản gặp khó. Việc BoJ duy trì lãi suất thấp có lợi cho các doanh nghiệp khi đi vay vốn, nhưng đồng thời cũng khiến những công ty phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu gặp nhiều khó khăn hơn. Theo thống kê, giá hàng hóa nhập khẩu tại nước này trong tháng 5 đã tăng 43,3% so với cùng kỳ năm ngoái, mức nhanh nhất kể từ năm 1981. Kết quả khảo sát hồi đầu tháng này cũng cho biết, hơn 70% chủ doanh nghiệp Nhật Bản đang lo ngại sự mất giá của đồng Yen sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới trong năm nay.

Ngày 20/6 vừa qua, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio đã có buổi làm việc với Thống đốc BoJ - Haruhiko Kuroda để thảo luận về những biến động gần đây trên thị trường tiền tệ. Tuy nhiên, phát biểu với báo giới sau cuộc gặp với Thủ tướng Kishida, Thống đốc Kuroda cho biết việc đồng yen lao dốc là điều “không mong muốn” vì tiềm ẩn nhiều bất trắc cho kế hoạch kinh doanh của các công ty. BOJ sẽ phối hợp với chính phủ để giám sát chặt chẽ các biến động tiền tệ và ứng phó một cách thích hợp. Tuy nhiên, Thống đốc Kuroda cho biết ông chưa nhận được bất cứ chỉ thị nào cụ thể từ Thủ tướng Kishida về việc này.

Chính sách tiền tệ siêu lỏng của Nhật vẫn đi đúng hướng
                

Vật giá leo thang đang bắt đầu gây áp lực lên chi tiêu hộ gia đình Nhật Bản- Nguồn: Reuters

Trước những tác động tiêu cực từ việc đồng yen suy yếu, đãcó một số kiến nghị BoJ cân nhắc lại chính sách tiền tệ siêu lỏng nhằm kiềm chế đà tăng của vật giá. Tuy nhiên, theo nhận định của giáo sư Honda Etsuro, nguyên Đại sứ Nhật Bản tại Thụy Sỹ, từng là cố vấn tài chính đặc biệt của chính phủ dưới thời chính quyền cựu Thủ tướng Abe Shinzo cho rằng chính sách tiền tệ siêu lỏng hiện nay của Nhật Bản vẫn đang đi đúng hướng

Theo giáo sư Honda Etsuro,đằng sau tình trạng vật giá leo thang chính là sự phục hồi nhu cầu toàn cầu và sự tăng giá nhiên liệu, thực phẩm dưới tác động của xung đột quân sự Nga-Ukraine. Do đó, Nhật Bản không thể ngăn chặn lạm phát chi phí đẩy (lạm phát do chi phí sản xuất tăng) chỉ bằng chính sách nội địa. Chính sách thắt chặt tiền tệ chỉ nên được áp dụng khi nền kinh tế phát triển quá nóng, nhu cầu tăng quá mạnh khiến vật giá leo thang vượt quá nhanh giới hạn của BoJ. Do đó, thực hiện chính sách tiền tệ siêu lỏng vẫn là lựa chọn đúng đắn và nên tiếp tục được duy trì.

Đồng yen giảm giá và vật giá leo thang đang bắt đầu gây áp lực lên chi tiêu hộ gia đình và ngày càng nhiều người tiêu dùng Nhật Bản bày tỏ sự không hài lòng. Tuy vậy, Giáo sư Honda cho rằng tư duy lạm phát theo kiểu “cố gắng để giá cả không tăng” đã được hình thành trong giới doanh nghiệp và người dân Nhật Bản từ hơn 20 năm nay, nhưng đã đến lúc phải thay đổi. BoJ đang hướng tới mục tiêu tăng giá trên cơ sở tăng lương, qua đó củng cố niềm tin của người tiêu dùng đối với sự phục hồi của nền kinh tế.

Biến động của tỷ giá đồng yen so với đồng USD quá nhanh là một vấn đề, nhưng không có nghĩa là việc đồng yen mạnh lên sẽ tác động tích cực đến kinh tế Nhật Bản cả trước mắt và dài hạn. Lịch sử đã cho thấy, sau thảm họa động đất sóng thần năm 2011, tỷ giá hối đoái của đồng yen Nhật Bản tăng cao nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai với 76 yen đổi 1 USD. Khi đó các doanh nghiệp xuất khẩu của Nhật Bản phải vật lộn với nhiều khó khăn để duy trì lợi nhuận, nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp đã chuyển cơ sở sản xuất ra nước ngoài, để lại khoảng trống đối với công nghiệp trong nước, nhất là công nghiệp địa phương. Hiện đồng yen mất giá đang là cơ hội để Nhật Bản thay đổi xu hướng này.

Trong giai đoạn này, theo Giáo sư Honda, BoJ không nên dao động trong việc duy trì chính sách tiền tệ siêu lỏng cho đến khi đạt được mục tiêu lạm phát ổn định ở mức 2%. Để làm được điều này, Chính phủ nên khuyến khích các doanh nghiệp tăng lương cho người lao động trong nước, chủ động mở rộng đầu tư cho các lĩnh vực giúp kích hoạt tăng trưởng kinh tế dài hạn. Nếu thay đổi được dòng tiền trong nước bằng các biện pháp kích thích kinh tế thì chắc chắn tư duy lạm phát cố hữu sẽ thay đổi theo chiều hướng tích cực.

Giảm phát khiến cho nợ chính phủ của Nhật Bản tăng cao. Tuy nhiên, vấn đề then chốt hiện nay không phải là cố gắng giảm nợ công bằng cách thắt chặt chính sách tiền tệ mà phải là nỗ lực giải quyết tình trạng nhu cầu tiêu dùng trong nước giảm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - Giáo sư nhấn mạnh.