Ngăn chặn tiêu cực trong thẩm định giá
Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn về Dự án Luật Giá (sửa đổi), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà cho biết, liên quan đến quy định về thẩm định giá, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã bổ sung quy định về chuẩn mực thẩm định giá; chỉnh lý quy định chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức liên quan trong đào tạo, thi, cấp, quản lý, thu hồi chứng chỉ và thẻ thẩm định viên về giá, đăng ký hành nghề thẩm định giá, bảo đảm cơ sở pháp lý, tính bao quát.
Về thẩm định giá của Nhà nước, Dự thảo Luật đã quy định rõ nguyên tắc và cơ chế thực hiện thẩm định giá nhà nước. Đối với các trường hợp cụ thể phải thẩm định giá của Nhà nước, để bảo đảm tính hợp lý, đầy đủ, các đạo luật chuyên ngành sẽ xác định cụ thể; đồng thời quy định tăng cường phân cấp, phân quyền cho các Bộ, ngành, địa phương.
Về việc xác định trách nhiệm, Dự thảo Luật xây dựng theo nguyên tắc từng cá nhân, tổ chức, cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm tương ứng với công việc mà mình thực hiện.
Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng đã rà soát, chỉnh lý, quy định cụ thể nhiều nội dung về hoạt động thẩm định giá của Nhà nước. Theo đó đã bổ sung 02 điều bao gồm quy định về quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân thành lập Hội đồng thẩm định giá và quy định về quyền, nghĩa vụ của thành viên Hội đồng thẩm định giá; chỉnh lý làm rõ quy định về phạm vi thẩm định giá của Nhà nước; bổ sung quy định về nguyên tắc hoạt động của Hội đồng thẩm định giá; bổ sung quy định về quyền và nghĩa vụ của Hội đồng thẩm định giá...
Góp ý về quy định này, đại biểu Nguyễn Minh Đức (Đoàn TP.HCM) cho biết, qua nghiên cứu một số vụ án liên quan đến vi phạm về đấu thầu cho thấy có liên quan đến vấn đề thẩm định giá, trong đó một trong những vấn đề nổi lên là việc thổi giá lên rất cao, đặc biệt với thiết bị y tế.
Đại biểu cho rằng, tình trạng trên xảy ra do có lỗ hổng trong quy định pháp luật ở Luật Giá hiện hành. Theo đó, Luật trao quyền cho thẩm định viên với rất nhiều quyền, không có chế tài ràng buộc trách nhiệm của người độc lập thẩm định giá.
Nhận thức được điều này, Cơ quan soạn thảo đã có các điều khoản quy định và đã phần nào khắc phục được bất cập này. Tuy nhiên, Dự thảo Luật quy định quyền và nghĩa vụ của thẩm định viên về giá là độc lập về chuyên môn nghiệp vụ. Thẩm định viên về giá không chịu trách nhiệm về báo cáo kết quả thẩm định giá khi khách hàng thẩm định giá cung cấp thông tin không chính xác về tài sản thẩm định giá.
Theo đại biểu, qua các vụ án cho thấy, có tình trạng giữa người cung cấp thông tin về hàng hóa với thẩm định viên về giá có sự thông đồng, dẫn đến tình trạng thổi giá, giá không chính xác. Vì vậy, cần có cơ chế kiểm soát, đảm bảo chặt chẽ trong việc cung cấp thông tin giữa các bên liên quan trong vấn đề thẩm định giá vì quy định như Dự thảo Luật thì tính chế tài về trách nhiệm đối với thẩm định viên chưa cao.
Bên cạnh đó, điểm c khoản 2 Điều 47 quy định: thẩm định viên về giá có nghĩa vụ giải trình, báo cáo kết quả thẩm định giá do mình thực hiện với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi có yêu cầu theo quy định của pháp luật. Đại biểu cho rằng, quy định này chỉ đúng trong trường hợp hàng hóa trong các gói thầu bắt buộc hoặc chỉ định thầu.
Để khắc phục lỗ hổng này, đại biểu đề nghị bổ sung thêm quy định bắt buộc phải báo cáo kết quả thẩm định giá, chứ không phải chỉ báo cáo khi có yêu cầu. Có như vậy mới đảm bảo hậu kiểm đầy đủ, chặt chẽ trong thẩm định giá, phòng ngừa trường hợp thông đồng thao túng giá gây hậu quả nghiêm trọng, để bảo vệ cán bộ, tránh trường hợp xảy ra các vụ việc vi phạm.
Bảo đảm năng lực chuyên môn của Hội đồng thẩm định giá
Quan tâm đến quy định về hoạt động thẩm định giá của Nhà nước, đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh (Đoàn TP. Hà Nội) Điều 59 Dự thảo Luật quy định phương thức thẩm định giá của Nhà nước là một trong những cơ sở để xem xét, quyết định giá.
Điều 60 quy định, Hội đồng thẩm định giá có tối thiểu 3 thành viên là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc thẩm quyền quản lý của người thành lập Hội đồng thẩm định giá. Hội đồng thẩm định giá có ít nhất 50% thành viên, bao gồm cả Chủ tịch Hội đồng phải có chứng nhận về chuyên môn.
Tuy nhiên, quy định về trách nhiệm của Hội đồng thẩm định giá lại rất nặng. Theo đó, Hội đồng có nghĩa vụ tuân thủ trình tự, thủ tục thẩm định giá theo quy định, bảo đảm và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính đầy đủ, chính xác đối với kết quả thẩm định giá và chịu trách nhiệm trước pháp luật về ý kiến nhận định, đánh giá của mình, phải cập nhật kiến thức chuyên môn về thẩm định giá.
Theo đại biểu, quy định như vậy đối với những công chức, viên chức được phân công thẩm định giá mà không có chuyên môn sẽ rất khó khăn để thực hiện nhiệm vụ.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Dự thảo Luật cần sửa quy định là tất cả các thành viên của Hội đồng thẩm định giá đều phải có chuyên môn; trong trường hợp cần thiết có thể thuê thẩm định giá bên ngoài. Điều này nhằm tránh trường hợp trong Hội đồng thẩm định giá có các thành viên không có chuyên môn nhưng phải chịu trách nhiệm về ý kiến thẩm định giá, qua đó nhằm nâng cao chất lượng thẩm định giá.
Đồng quan điểm, đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn Quảng Nam) cũng đề nghị phải quy định thật rõ về thành phần, tiêu chuẩn của Hội đồng thẩm định giá để có thể an tâm về chất lượng của Hội đồng này.
