Tín dụng cho DNNVV chiếm khoảng 19% tổng dư nợ toàn nền kinh tế
Bà Hà Thu Giang - Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN - cho biết: DNNVV là 1 trong 5 lĩnh vực ưu tiên cấp tín dụng và được NHNN triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ.
Cụ thể, thời gian qua, NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) tích cực hợp tác với các tổ chức quốc tế triển khai các chương trình cho vay với lãi suất thấp cho DNNVV.
Để hỗ trợ DNNVV tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng, thực hiện Luật Hỗ trợ DNNVV, NHNN đã ban hành Thông tư số 45/2018/TT-NHNN ngày 28/12/2018 hướng dẫn các TCTD phối hợp với Quỹ bảo lãnh tín dụng trong cho vay DNNVV có bảo lãnh của Quỹ bảo lãnh tín dụng tại các địa phương; chỉ đạo các TCTD phối hợp Quỹ Phát triển DNNVV để cho vay DNNVV từ nguồn vốn của Quỹ.
Ngoài ra, Ngân hàng Chính sách xã hội cũng đã triển khai nhiều chính sách cho vay ưu đãi lãi suất đối với DNNVV như: Hỗ trợ người sử dụng lao động vay vốn 0% để trả lương ngừng việc cho người lao động do ảnh hưởng dịch Covid-19; cho vay đối với DN tại vùng khó khăn (lãi suất 9%); cho vay lãi suất ưu đãi DN sử dụng lao động là người khuyết tật, người dân tộc thiểu số, cho vay hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước…
Hiện nay, hầu hết các TCTD đã tham gia cho vay đối với khu vực DNNVV. Bình quân giai đoạn 2018-2022, dư nợ tín dụng đối với DNNVV tăng 14,17%, cao hơn bình quân chung toàn nền kinh tế. Đến cuối năm 2022, dư nợ tín dụng đối với DNNVV tăng 8,28% so với cuối năm 2021, chiếm khoảng gần 19% tổng dư nợ tín dụng chung toàn nền kinh tế. Dư nợ tín dụng DNNVV phần lớn tập trung vào khu vực thương mại và dịch vụ (56,29%), công nghiệp và xây dựng (40,85%).
“Những con số trên đã thể hiện nỗ lực rất lớn của NHNN cũng như hệ thống các ngân hàng địa phương và hệ thống ngân hàng thương mại.” - Phó Cục trưởng Cục phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Thu Thủy nhấn mạnh.
Vướng mắc từ cả ngân hàng và doanh nghiệp
Tuy nhiên, dẫn kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, bà Bùi Thu Thủy cho biết: Các DNNVV tiếp cận các nguồn tài chính qua hệ thống ngân hàng và các nguồn chính thống khác chỉ chiếm khoảng 25%, còn đến 75% vẫn phải đi huy động bạn bè, vay mượn phi chính thống.
Bà Hà Thu Giang cũng khẳng định, mặc dù tín dụng đối với DNNVV là 1 trong 5 lĩnh vực ưu tiên và ngành ngân hàng đã có nhiều giải pháp để hỗ trợ nhưng không ít DNNVV vẫn phản ánh khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng.
Theo đại diện NHNN, nguyên nhân trên bắt nguồn từ cả ngân hàng và DN. Về phía ngân hàng, trong bối cảnh cơ cấu lại hoạt động ngân hàng, hướng đến các chuẩn mực quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế, các TCTD không thể “hạ chuẩn” điều kiện cấp tín dụng.
Bên cạnh đó, việc tiếp cận chính sách hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước còn gặp khó khăn, hoạt động khai thác thông tin về DNNVV của ngân hàng còn hạn chế...
Đáng lưu ý, cơ chế hỗ trợ tiếp cận vốn cho DNNVV thông qua Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Quỹ phát triển DNNVV chưa hiệu quả.
Về phía DNNVV, hầu hết các DNNVV còn hạn chế về quy mô vốn, vốn chủ sở hữu, năng lực tài chính, trình độ quản trị. Những DN này thường thiếu phương án kinh doanh khả thi, thiếu minh bạch, chính xác về số liệu tài chính, thiếu tài sản bảo đảm, không có báo cáo tài chính được kiểm toán... Vì vậy, ngân hàng khó xem xét cấp tín dụng.
Đa số các DNNVV mới thành lập, mới gia nhập các ngành, lĩnh vực kinh tế. Vì vậy, TCTD không có dữ liệu lịch sử hoạt động, không thể xếp hạng tín nhiệm khi thẩm định, đánh giá khả năng trả nợ của DNNVV.
Hiện nay, nhiều DN vẫn chưa đủ khả năng trả nợ hết các khoản nợ đã được cơ cấu lại và khoản nợ đến hạn, thậm chí gặp nhiều khó khăn do bị chuyển nhóm nợ. Điều này cũng khiến các DNNVV khó tiếp cận vốn vay để phục vụ sản xuất kinh doanh.
Ngoài ra, vướng mắc pháp lý đối với tài sản thế chấp; tình trạng quy hoạch treo, công trình trên đất không có giấy phép xây dựng hoặc chưa hoàn công… dẫn đến DNNVV không đáp ứng được điều kiện vay vốn.
Hoàn thiện cơ chế, chính sách
Để tháo gỡ vướng mắc cho DNNVV trong tiếp cận tín dụng, Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Nguyễn Văn Thân cho rằng: Cần có sự đồng hành từ Chính phủ, NHNN đến các ngân hàng thương mại. Nếu các ngân hàng bị “gò bó” về mặt thể chế thì việc tháo gỡ các điều kiện cho vay đối với DNNVV cũng rất khó khăn. Việc đơn giản các điều kiện cho vay phải được Chính phủ cho phép.
Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết: Để đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho DNNVV trong thời gian tới, ngành ngân hàng tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách tín dụng, tháo gỡ khó khăn cho DNNVV tiếp cận vốn; phối hợp với các bộ, ngành trong việc triển khai các chính sách hỗ trợ DNNVV tại Luật Hỗ trợ DNNVV, đặc biệt là các chính sách hỗ trợ DNNVV tiếp cận vốn thông qua Quỹ phát triển DNNVV, Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV tại địa phương.
NHNN sẽ chỉ đạo các TCTD tiếp tục rà soát, cải tiến quy trình cho vay, thủ tục vay vốn, nâng cao khả năng thẩm định để rút ngắn thời gian giải quyết cho vay, tạo điều kiện cho DN tiếp cận vốn nhưng vẫn đảm bảo an toàn vốn vay.
“Chính sách hỗ trợ tiếp cận tín dụng phải đặt trong tổng thể các chính sách hỗ trợ DNNVV, do đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ từ các cơ quan, bộ, ngành, hiệp hội và các DN” - Phó Thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh.
Đồng thời, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho rằng: Các bộ, ngành liên quan cần rà soát, trình Chính phủ sửa đổi Nghị định số 34/2018/NĐ-CP theo hướng tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn trong hoạt động của các Quỹ bảo lãnh DNNVV hiện nay, xem xét xây dựng cơ chế tạo nguồn quỹ dự phòng rủi ro của Quỹ, đảm bảo khi rủi ro xảy ra, Quỹ có khả năng xử lý mà vẫn bảo toàn được vốn điều lệ; trình Chính phủ sửa đổi Nghị định số 39/2018/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ DNNVV, trong đó cho phép Quỹ phát triển DNNVV sớm triển khai hoạt động cho vay trực tiếp đối với DNNVV.
Ngoài ra, các bộ, ngành liên quan cần nâng cấp Cổng thông tin quốc gia về hỗ trợ DNNVV, tích hợp với cổng thông tin DNNVV của ASEAN và các bộ, ngành, tạo cơ sở hình thành kho dữ liệu về DNNVV, giúp các TCTD giảm thời gian thu thập thông tin và thẩm định cho vay đối với DNNVV.
UBND các tỉnh, thành phố đẩy nhanh việc kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của các Quỹ bảo lãnh cho DNNVV; tiếp tục phối hợp với ngành ngân hàng triển khai Chương trình kết nối ngân hàng - DN để nắm bắt và xử lý kịp thời các khó khăn của DNNVV.../.
