Sáng 31/7, tại Nhà Quốc hội, Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” đã có cuộc làm việc với Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN). Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan - Trưởng Đoàn giám sát, chủ trì cuộc làm việc.
Đã công bố 151 TCVN trong lĩnh vực môi trường
Báo cáo Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ KHCN Lê Xuân Định cho biết, tính đến năm 2025, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về môi trường có 638 TCVN. Thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, trong giai đoạn 2020-2025, Bộ đã tổ chức thẩm định, công bố 151 TCVN.
Bộ cũng đã thẩm định 30 QCVN và tiếp nhận đăng ký 20 QCVN. Hệ thống TCVN, QCVN đã góp phần quan trọng nâng cao hiệu lực quản lý môi trường, hỗ trợ kiểm tra, thanh tra, cấp phép môi trường và thúc đẩy công nghệ xử lý môi trường hiện đại…
Tuy nhiên, Thứ trưởng Lê Xuân Định cho biết, tỷ lệ TCVN được hài hòa hoàn toàn với tiêu chuẩn quốc tế vẫn còn thấp, mới đạt khoảng 30%. Hệ thống QCVN cũng chưa đầy đủ, chưa bao phủ các lĩnh vực mới và cấp thiết như: kiểm soát khí nhà kính, tín chỉ carbon, sản phẩm thân thiện môi trường, tái chế và tái sử dụng chất thải, kinh tế tuần hoàn...
Phần lớn TCVN hiện được xây dựng thông qua phương pháp tự nghiên cứu, trên cơ sở tham khảo tài liệu quốc tế, chứ chưa chuyển mạnh sang phương thức chấp nhận hoàn toàn tiêu chuẩn quốc tế hay tiêu chuẩn nước ngoài. Trong khi đó, nguồn lực xây dựng tiêu chuẩn còn phân tán, thiếu chuyên gia, hạn chế về kinh phí và chưa có cơ chế hiệu quả để huy động nguồn lực xã hội - Thứ trưởng Lê Xuân Định nêu.
Bên cạnh đó, một số văn bản quy phạm pháp luật và QCVN của Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) hiện viện dẫn số lượng lớn tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế như ISO, ASTM, SMEWW…
Đây đều là những tài liệu kỹ thuật chuyên sâu, mang tính hệ thống cao, gây khó khăn trong việc áp dụng trực tiếp. Đơn cử, Thông tư 10/2021/TT-BTNMT (quy định kỹ thuật quan trắc môi trường và quản lý thông tin, dữ liệu quan trắc chất lượng môi trường) viện dẫn gần 700 tiêu chuẩn, trong đó TCVN chỉ chiếm khoảng 20%.
Ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực môi trường
Tại cuộc làm việc, các thành viên Đoàn giám sát đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ làm rõ những vấn đề còn vướng mắc trong thực thi chính sách môi trường.
Theo Đoàn giám sát, qua làm việc với các Bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp cho thấy, công tác xây dựng và ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật còn nhiều bất cập. Một số quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) chưa bảo đảm tính khả thi, đồng thời vẫn còn thiếu QCVN ở một số lĩnh vực quan trọng.
Bộ KHCN cần đánh giá thực trạng và những khó khăn, vướng mắc trong xây dựng và áp dụng TCVN, QCVN đối với lĩnh vực môi trường; nêu rõ định hướng thực thi các quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật vừa được Quốc hội thông qua, cũng như các giải pháp đã và đang triển khai nhằm tháo gỡ khó khăn trong việc xây dựng, rà soát và sửa đổi hệ thống TCVN về bảo vệ môi trường.
Đồng thời, Bộ cần đánh giá kỹ hơn những vướng mắc doanh nghiệp đang gặp phải khi áp dụng QCVN và các quy định kỹ thuật liên quan đến môi trường, trong đó có việc dẫn chiếu quá nhiều tiêu chuẩn quốc tế và nước ngoài…
Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, đề nghị, Bộ KHCN phải khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách KHCN liên quan đến bảo vệ môi trường, triển khai hiệu quả các nghị quyết lớn, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW; tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn; khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung ban hành các QCVN, TCVN về bảo vệ môi trường cho phù hợp, tạo thuận lợi cho quá trình triển khai, thực hiện.
Cùng với đó, Bộ cần tập trung nguồn lực và thúc đẩy xã hội hóa đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường; phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương để đề xuất chính sách đột phá, huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội, ưu tiên thực hiện Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến 2030, tầm nhìn 2050.
Trong đó, chú trọng đầu tư hạ tầng kỹ thuật, mạng lưới quan trắc, cơ sở dữ liệu môi trường; áp dụng công nghệ cao, công nghệ thông tin, viễn thám, công nghệ tốt nhất hiện có (BAT) trong giám sát, xử lý chất thải, ứng phó biến đổi khí hậu; quan tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và đãi ngộ nhân tài trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và môi trường…
