Hoàn thiện pháp luật về thương mại điện tử

Ngày 28/7, tại TP. Hồ Chí Minh, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo lấy ý kiến về Dự án Luật Thương mại điện tử.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu, thương mại điện tử (TMĐT) trở thành phương thức kinh doanh không thể thiếu để các doanh nghiệp, hộ kinh doanh nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và tối ưu hóa hoạt động. Đặc biệt, với tính chất đặc thù về hình thức giao dịch, mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trên nền tảng số là không giới hạn về không gian địa lý, TMĐT giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh tiếp cận khách hàng toàn quốc, thậm chí toàn cầu với chi phí thấp hơn nhiều so với kênh truyền thống.

Nhu cầu này càng trở nên cấp bách khi người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng mua sắm trực tuyến, đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng kênh phân phối số, tối ưu trải nghiệm khách hàng và đa dạng hóa phương thức thanh toán.

Bên cạnh đó, TMĐT còn giúp kinh tế tư nhân tăng hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng, giảm chi phí vận hành và nhanh chóng thích ứng với biến động thị trường.

Vì vậy, việc hoàn thiện pháp luật về TMĐT đang là yêu cầu cấp thiết được đặt ra nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn đặt ra về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, kiến tạo không gian mở, linh hoạt để các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế tham gia vào hoạt động TMĐT tại Việt Nam phát triển, sáng tạo, cạnh tranh lành mạnh theo quy định của pháp luật; bảo đảm quyền lợi chính đáng và hợp pháp của người tiêu dùng và doanh nghiệp, bảo đảm quyền và lợi ích của các bên có liên quan, phù hợp với tính chất đặc thù của TMĐT và xu thế phát triển chung của thế giới.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhấn mạnh, xây dựng và ban hành Luật TMĐT là yêu cầu tất yếu, cấp bách và mang ý nghĩa chiến lược trong giai đoạn hiện nay. Điều này không chỉ nhằm hoàn thiện khung pháp lý và tạo hành lang để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà còn thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh, ngăn chặn và xử lý triệt để tình trạng hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ, chống thất thu thuế.

Bởi, với tốc độ tăng trưởng trung bình từ 20-25% mỗi năm, TMĐT không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả phân phối hàng hóa, dịch vụ mà còn mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp và người dân trên toàn quốc. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu nổi bật, TMĐT cũng đang đối mặt với nhiều thách thức lớn - Bà Phan Thị Thắng lý giải.

Dự thảo TMĐT bao gồm 8 Chương, 50 Điều, tập trung vào các nội dung lớn: quy định các loại hình nền tảng TMĐT và trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động TMĐT trên các nền tảng TMĐT: nền tảng TMĐT kinh doanh trực tiếp, nền tảng TMĐT trung gian, mạng xã hội hoạt động TMĐT, nền tảng tích hợp đa dịch vụ;

Quy định về hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết và trách nhiệm của các chủ thể có liên quan;

Quy định về hoạt động TMĐT có yếu tố nước ngoài và trách nhiệm của các chủ thể có liên quan;

Quy định về dịch vụ hỗ trợ cho TMĐT và trách nhiệm của các tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ TMĐT;

Quy định về chính sách hỗ trợ phát triển TMĐT theo hướng xanh, bền vững.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận và cho ý kiến về các điều, khoản cụ thể của Dự thảo Luật. Nhiều ý kiến cho rằng, cần xác định rõ phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của luật, bởi các hành vi vi phạm như kinh doanh hàng giả, hàng nhái, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, lợi dụng tính ẩn danh trong môi trường số để trốn thuế, lừa đảo người tiêu dùng vẫn diễn ra phổ biến và ngày càng khó kiểm soát.

Đáng lưu ý, một số nền tảng mạng xã hội và hoạt động livestream bán hàng đã bị lợi dụng làm kênh tiêu thụ hàng hóa vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến người tiêu dùng và môi trường kinh doanh lành mạnh. Chưa kể, hoạt động TMĐT xuyên biên giới, đặc biệt từ các nền tảng không có hiện diện tại Việt Nam, cũng đặt ra nhiều thách thức trong việc kiểm soát chất lượng hàng hóa và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng do thiếu cơ chế quản lý hiệu quả và quy định hữu hiệu để kịp thời xử lý vi phạm.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng đề nghị làm rõ mối quan hệ của Luật này với các luật khác có liên quan, từ đó, xác định và tách bạch rõ những nội dung thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan, những nội dung chung về nguyên tắc, yêu cầu, chính sách chung về quản lý và phát triển hoạt động TMĐT và những nội dung đặc thù cần được điều tiết nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Các ý kiến cũng đề nghị cần đổi mới cách thức quản lý nhà nước bảo đảm hiệu quả, không tạo cơ chế “xin - cho” trong công tác quản lý phát triển TMĐT, không làm phát sinh thủ tục hành chính không cần thiết và gánh nặng chi phí tuân thủ trong công tác quản lý phát triển TMĐT…

Ý kiến đóng góp của các đại biểu đến từ các cơ quan, hiệp hội, chuyên gia, cộng đồng doanh nghiệp sẽ được tiếp thu nhằm hoàn thiện Dự án Luật trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp tháng 9 sắp tới.