IRBA được thành lập để bảo vệ lợi ích tài chính công, bằng cách đảm bảo cho các kiểm toán viên và các hãng kiểm toán hoạt động theo đúng pháp luật, cung cấp các dịch vụ có chất lượng cao nhất, đồng thời phải tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức, thực hiện có hiệu quả hệ thống chuẩn mực quốc tế, từ đó thúc đẩy nghề nghiệp kế toán, kiểm toán phát triển. Là một cơ quan quản lý chuyên nghiệp mang tầm quốc tế về lĩnh vực kiểm toán và các dịch vụ đảm bảo khác tại Nam Phi, IRBA đã được Diễn đàn Kinh tế thế giới công nhận là tổ chức hàng đầu trong công tác quản lý lĩnh vực kiểm toán trong 7 năm liên tiếp.
Tập trung nguồn lựcđể thanh tra các hoạt động kiểm toán
Báo cáo thanh tra năm 2016 của IRBA đã đưa đánh giá tích cực khi cho rằng những phát hiện kiểm toán trọng yếu đang ngày càng tăng. Cụ thể là, 15% trên tổng số những cuộc kiểm toán được khảo sát (do các hãng kiểm toán lớn thực hiện) có ít nhất một phát hiện kiểm toán quan trọng. Đặc biệt, trong những cuộc kiểm toán do các hãng kiểm toán lớn tham gia với vai trò đối tác, có tới 14% cuộc sở hữu ít nhất một phát hiện kiểm toán trọng yếu. Năm 2015, con số này chỉ chiếm 6%.
Tuy nhiên, Báo cáo thanh tra cũng chỉ ra một số kết quả chưa được cải thiện so với năm 2015, điển hình là số lượng các cuộc kiểm toán không đạt yêu cầu của các hãng kiểm toán lớn tăng 27%; số cuộc kiểm toán không đạt yêu cầu có sự hợp tác của các hãng kiểm toán trên với tư cách là đối tác tăng tới 50%. Điều này phản ánh thực trạng một số hãng kiểm toán đang ngày càng coi nhẹ chất lượng hoạt động kiểm toán.
Giám đốc kiểm soát IRBA Imre Nagy cho biết: “IRBA đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm tăng cường năng lực và nâng cao trình độ chuyên môn, tập trung nguồn lực để thanh tra hoạt động kiểm toán đối với các tổ chức công nhằm đảm bảo lợi ích công và giảm thiểu rủi ro ở mức tối đa. Quy mô lớn và sự phức tạp của các cuộc kiểm toán đòi hỏi các hãng kiểm toán cũng như cơ quan quản lý cần đầu tư thời gian, nguồn lực nhiều hơn. Số lượng các cuộc kiểm tra có thể được tiến hành ít hơn, tuy nhiên chất lượng sẽ sâu và kỹ lưỡng. Thực tế cho thấy, mặc dù số cuộc kiểm tra năm 2016 được tiến hành ít hơn so với năm 2015, nhưng tỷ lệ các phát hiện kiểm toán trọng yếu đã tăng tới 41%”.
Theo ông Bernard Agulhas - Giám đốc điều hành của IRBA - kiểm toán là một trong số ít ngành nghề luôn phải song hành cùng công tác thanh tra thường xuyên. Công tác kiểm tra cũng như việc đảm bảo thực hiện đúng mọi quy định không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì các tiêu chuẩn cao nhất mà còn giúp công chúng và các nhà đầu tư có niềm tin vào hoạt động kiểm toán, từ đó kích thích hoạt động đầu tư, tạo việc làm cho người lao động, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Tiến hành thanh tra các hãng kiểm toán, mục đích của IRBA là nhằm đánh giá hoạt động và hiệu quả từ các chính sách kiểm soát chất lượng của các công ty này. Quá trình kiểm tra tập trung vào các lĩnh vực kiểm toán mang tính rủi ro cao hoặc những lĩnh vực mà khi sai sót thì có thể gây ra những nguy cơ nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích công. Các hãng kiểm toán chính là những người có khả năng ngăn chặn rủi ro một cách kịp thời bằng cách phát hiện những sai phạm và đưa ra khuyến nghị phù hợp nhất.
IRBA cũng tập trung xem xét, đánh giá trách nhiệm, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý, vấn đề đạo đức của bộ phận lãnh đạo các hãng kiểm toán. Trong báo cáo của mình, IRBA đã nhấn mạnh 2 vấn đề đáng quan ngại trong hoạt động của các hãng kiểm toán thời gian gần đây, gồm: sự thiếu liên kết chặt chẽ giữa các phương pháp hoạt động của từng hãng kiểm toán với các chuẩn mực quốc tế và sự thiếu hụt tính hoài nghi chuyên nghiệp trong nội bộ các hãng kiểm toán trên toàn cầu.
Tháng 3/2017, Diễn đàn quốc tế các nhà kiểm soát kiểm toán độc lập (IFIAR) với hơn 50 thành viên trong đó có Nam Phi cũng đã tiến hành một cuộc khảo sát thường niên trên phạm vi toàn cầu đối với các hãng kiểm toán và chất lượng các cuộc kiểm toán của họ. Cuộc khảo sát cho thấy sự thiếu thống nhất trong việc thực hiện các cuộc kiểm toán chất lượng cao, đồng thời chỉ ra việc cần phải tiếp tục củng cố, cải tiến hệ thống kiểm soát chất lượng của các hãng kiểm toán.
IRBA sẽ áp dụngQuy trình hành độngkhắc phục hậu quả
Năm 2013, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng công bố Báo cáo tình hình tuân thủ các chuẩn mực và nguyên tắc (ROSC), trong đó đưa ra nhiều khuyến nghị đáng quan tâm. Ông Nagy cho biết, để thực hiện các khuyến nghị của WB và giải quyết những vấn đề sau cuộc thanh tra vừa qua, IRBA đã thực hiện các biện pháp ngày càng mạnh mẽ nhằm thúc đẩy các kiểm toán viên nhận thức được rằng, nhiệm vụ của họ là thực hiện những cuộc kiểm toán đạt chất lượng cao nhất, đưa ra những báo cáo kiểm toán đáng tin cậy nhất, cập nhật những thông tin tài chính hữu ích nhất.
IRBA đang lên kế hoạch áp dụng Quy trình hành động khắc phục hậu quả nhằm tham gia thường xuyên hơn với các hãng kiểm toán, các cơ quan quản lý, giám sát lĩnh vực kiểm toán; cùng chỉ ra những thiếu sót trong chính sách và thủ tục kiểm soát chất lượng của các hãng kiểm toán. Kế hoạch này được coi là một bước tiến xa đối với hoạt động của IRBA, trong khi vẫn đảm bảo tính độc lập của tổ chức. Quy trình hành động khắc phục hậu quả là một phần trong cam kết của IRBA nhằm đảm bảo rằng, các kiểm toán viên hành nghề cũng như các hãng kiểm toán phải xác định và giải quyết nguyên nhân gốc rễ của những thiếu sót kiểm toán đã được quá trình thanh tra chỉ ra.
Để thúc đẩy việc không ngừng nâng cao chất lượng kiểm toán và củng cố niềm tin của các nhà đầu tư, IRBA đã khuyến khích đội ngũ kiểm toán viên chủ động tham gia vào quy trình giám sát thường xuyên một cách tích cực nhất, đồng thời có trách nhiệm hơn đối với chất lượng các cuộc kiểm toán. IRBA cũng đã làm việc, thảo luận với 72% số kiểm toán viên nhận được kết quả thanh tra không đạt yêu cầu trong năm qua, cùng tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ của vấn đề và lên kế hoạch khắc phục kịp thời.
Ngoài ra, các kiểm toán viên, các hãng kiểm toán phải đưa ra một kế hoạch hành động khắc phục hậu quả và cam kết giải quyết tất cả các sai sót kiểm toán bị phát hiện.
Mặc dù việc đảm bảo công tác kiểm toán đạt chất lượng cao nhất là trách nhiệm chính của kiểm toán viên, IRBA vẫn cam kết sẽ nỗ lực hết mình để thu hút sự quan tâm, hợp tác của các bên liên quan khác vào công cuộc cải thiện chất lượng kiểm toán, đó là các cơ quan quản lý, ủy ban kiểm toán, các kiểm toán viên nội bộ, chuyên gia, chuyên viên tư vấn, quản lý...
THANH XUYÊN
(Theo IRBA và tổng hợp)
