Các DNNN trong lĩnh vực giao thông vận tải đã thoái vốn 2.906 tỷ đồng, thu về 3.853 tỷ đồng. Ảnh: TS
Cơ chế, chính sách tạo động lực cổ phần hóa, tái cơ cấu DNNN
Theo đánh giá của KTNN, nhìn chung, cơ chế, chính sách về đổi mới tổ chức quản lý hoạt động của DNNN, sắp xếp, tái cơ cấu, cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại DN… đã được ban hành tương đối đầy đủ, đồng bộ. Giai đoạn 2011-2015, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 69 Nghị định, Nghị quyết, Chỉ thị, trong đó có 21 văn bản về đổi mới tổ chức quản lý hoạt động của DNNN; 34 văn bản về sắp xếp, tái cơ cấu, cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại DN; 14 Điều lệ tổ chức hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Đồng thời, các Bộ đã ban hành 15 Thông tư hướng dẫn thực hiện các cơ chế, chính sách nêu trên.
Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách về cổ phần hóa đã được bổ sung, hoàn thiện nhằm tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, ngăn ngừa thất thoát, tạo điều kiện cho việc bán cổ phần và thu hút nhà đầu tư. Trong giai đoạn 2011-2015, cả nước đã cổ phần hóa 499/518 DN, đạt 96% kế hoạch. Nhiều DN quy mô lớn, thuộc lĩnh vực ngành nghề quan trọng đã được cổ phần hóa, trong đó có 01 tập đoàn và 47 tổng công ty Nhà nước.
KTNN ghi nhận, phần lớn các DNNN sau cổ phần hóa đều sản xuất kinh doanh có lãi. Số nộp NSNN và thu nhập của người lao động được nâng lên. Tổng hợp kết quả của 1.000 DN sau cổ phần hóa năm 2013 cho thấy, lợi nhuận bình quân tăng 5,83 lần; nộp NSNN tăng 1,55 lần; vốn điều lệ tăng 1,7 lần; thu nhập bình quân người lao động tăng 2 lần… Thông qua cổ phần hóa, Nhà nước có thêm nguồn thu cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, DN có điều kiện để huy động các nguồn lực, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, người lao động được quan tâm, bảo đảm quyền lợi, việc làm, nhà đầu tư có thêm cơ hội đầu tư vào DNNN.
Để tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ thoái vốn và nâng cao hiệu quả thoái vốn Nhà nước tại DN, một số cơ chế chính sách về thoái vốn Nhà nước đã được ban hành như: thoái vốn Nhà nước dưới mệnh giá, dưới giá trị sổ sách kế toán; việc chuyển nhượng vốn theo hình thức thỏa thuận; việc thoái vốn theo lô; cơ chế đặc thù về thoái vốn đối với Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC)…
Thoái vốn Nhà nước đạt 1,4 lần giá trị sổ sách
Trong giai đoạn 2011-2015, cả nước đã thoái vốn Nhà nước 26.222 tỷ đồng, thu về 36.537 tỷ đồng (bằng 1,4 lần so với giá trị sổ sách). Trong đó, thoái vốn đầu tư ngoài ngành vào các lĩnh vực chứng khoán, ngân hàng, bảo hiểm, bất động sản, quỹ đầu tư là 9.835 tỷ đồng, thu về 11.086 tỷ đồng (bằng 1,1 lần giá trị sổ sách), đạt 42% kế hoạch. Chuyển nhượng 16.387 tỷ đồng vốn Nhà nước tại các DN mà Nhà nước không cần nắm giữ 100% vốn hoặc không cần nắm giữ cổ phần chi phối, thu về 25.451 tỷ đồng (bằng 1,6 lần giá trị sổ sách).
Đáng chú ý phải kể đến như Bộ Xây dựng thoái vốn 1.608 tỷ đồng, thu về 1.798 tỷ đồng; Bộ Giao thông vận tải thoái vốn 2.906 tỷ đồng, thu về 3.853 tỷ đồng; Bộ Công Thương thoái vốn 1.872 tỷ đồng, thu về 2.918 tỷ đồng... Tại các địa phương được kiểm toán, TP.Hà Nội thoái vốn 602 tỷ đồng, thu về 1.497 tỷ đồng; TP.HCM thoái vốn 2.129 tỷ đồng, thu về 2.565 tỷ đồng; tỉnh Bình Dương thoái vốn 412 tỷ đồng, thu về 528 tỷ đồng... Đối với các tập đoàn, tổng công ty, Tập đoàn Than - Khoáng sản thoái vốn 1.736 tỷ đồng, thu về 1.981 tỷ đồng; Tập đoàn Dệt may thoái vốn 1.107 tỷ đồng, thu về 1.242 tỷ đồng; SCIC thoái vốn 2.940 tỷ đồng, thu về 6.998 tỷ đồng…
Đánh giá cụ thể hơn về kết quả của SCIC, KTNN nêu rõ, kể từ ngày 02/12/2013 đến ngày 31/12/2015, SCIC đã bán vốn Nhà nước đem lại thặng dư đạt 4.404 tỷ đồng, tỷ lệ đạt 2,6 lần so với giá trị sổ sách, cao hơn so với tỷ lệ bình quân chung của cả nước là 1,4 lần so với giá trị sổ sách.
Trong giai đoạn 2011-2015, SCIC đã tiếp nhận quyền đại diện quyền sở hữu tại 57 DN (06 tổng công ty đã cổ phần hóa và 51 DN độc lập) với tổng giá trị vốn Nhà nước là 1.327 tỷ đồng. Hoạt động của SCIC đã góp phần vào đổi mới phương thức quản lý vốn Nhà nước tại DN, chuyển từ quản lý hành chính sang kinh doanh vốn, bước đầu góp phần thực hiện chủ trương tách bạch chức năng quản lý Nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu vốn của Nhà nước, để Nhà nước tập trung vào ban hành cơ chế, chính sách, quy hoạch phát triển ngành, vùng…, cũng như kiểm tra, giám sát việc thực hiện.
Những kết quả trên đã phần nào phản ánh tình hình thực hiện Đề án Tái cơ cấu DNNN, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước giai đoạn 2011-2015 đúng mục tiêu mà Thủ tướng Chính phủ đã ký phê duyệt tại Quyết định số 929/QĐ-TTg, ngày 17/7/2012. Theo đó, DNNN đã có cơ cấu hợp lý hơn, tập trung vào ngành, lĩnh vực then chốt, nâng cao sức cạnh tranh, nâng tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu đối với DN kinh doanh. Đồng thời, DNNN làm nòng cốt để kinh tế nhà nước thực hiện được vai trò chủ đạo, là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước định hướng, điều tiết nền kinh tế và ổn định kinh tế vĩ mô.
(Kỳ sau đăng tiếp)
PHÚC KHANG.
