Trong bối cảnh như vậy, các báo cáo kiểm toán về đất đai có thể là một sự trợ giúp rất có ý nghĩa cho nghị trường.
Các báo cáo này cung cấp nguồn thông tin toàn diện, khách quan về tình trạng quản lý và sử dụng đất đai trên thực tế, những vấn đề đang được đặt ra liên quan đến Luật Đất đai. Dưới đây là cách thức mà các báo cáo kiểm toán có thể giúp ích cho việc thảo luận về Luật Đất đai (sửa đổi) tại nghị trường.
Trước hết, các báo cáo kiểm toán cung cấp số liệu và thông tin. Hoạt động kiểm toán thu thập và phân tích các số liệu liên quan đến việc quy hoạch, việc sử dụng, chuyển nhượng, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, việc xác định giá đất và các tranh chấp về đất đai… Các số liệu này có thể cung cấp cho các vị đại biểu Quốc hội sự hiểu biết chính xác, có chứng cứ về tình trạng thực tế của đất đai. Chúng cũng giúp các vị đại biểu đánh giá tính hiệu quả, cũng như những thiếu sót của Luật Đất đai hiện hành, đồng thời xác định những lĩnh vực cần phải quan tâm sửa đổi, bổ sung.
Thứ hai, các báo cáo kiểm toán giúp nhận biết những thách thức và những lỗ hổng của pháp luật. Đó có thể là tình trạng đất đai bị bỏ hoang, bị lãng phí, tình trạng lấn chiếm đất công, tình trạng quản lý đất đai yếu kém, các giao dịch đất đai khó khăn, ách tắc, sự chồng chéo, xung đột giữa Luật Đất đai với các đạo luật khác. Bằng cách chỉ ra những thách thức này, các báo cáo kiểm toán có thể giúp định hướng cuộc thảo luận của Quốc hội vào những vấn đề hệ trọng mà việc sửa đổi Luật Đất đai hướng tới...
Thứ ba, các báo cáo kiểm toán giúp định hướng phản ứng chính sách. Các phát hiện và kiến nghị của Kiểm toán có thể được lấy làm cơ sở để hình thành chính sách. Các báo cáo kiểm toán cũng có thể chỉ ra các lỗ hổng pháp luật và kiến nghị việc bổ sung các điều khoản mới cho dự luật sửa đổi.
Thứ tư, các báo cáo kiểm toán tập hợp được ý kiến của nhiều bên liên quan. Hoạt động kiểm toán thường có sự trao đổi ý kiến với nhiều bên liên quan bao gồm: Các cơ quan quản lý, các cộng đồng dân cư, các chủ thể có quyền sử dụng đất, các chuyên gia… Quá trình này thúc đẩy đối thoại và thúc đẩy sự đồng thuận giữa các đối tác. Các vị đại biểu Quốc hội sẽ được lợi từ cách nhìn đa chiều được phản ánh trong các báo cáo kiểm toán, nhờ đó việc thảo luật về Luật Đất đai (sửa đổi) tại nghị trường cũng toàn diện và cân bằng hơn.
Thứ năm, các báo kiểm toán giúp thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong việc quản lý đất đai. Bằng việc xem xét, đánh giá thực tiễn của hoạt động quản lý đất đai, các giao dịch đất đai, các quy trình ban hành quyết định liên quan đến đất đai, Kiểm toán phát hiện những sự bất thường, những hành vi tham nhũng và tiêu cực. Những phát hiện của Kiểm toán có thể hỗ trợ và thúc đẩy việc ban hành các giải pháp để tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong Dự án Luật Đất đai (sửa đổi) mà các vị đại biểu Quốc hội đang thảo luận.
Hiện nay, Kiếm toán nhà nước đã tiến hành kiểm toán việc quản lý đất đai của một loạt các địa phương như: Lào Cai, Bắc Ninh, Cà Mau, Hà Nam… Những số liệu và chứng cứ, cũng như như kiến nghị của Kiểm toán liên quan đến Luật Đất đai là nguồn thông tin vô cùng hữu ích cho các vị đại biểu Quốc hội khi thảo luận, cho ý kiến về Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Vấn đề là cần phải cung cấp kịp thời các báo cáo kiểm toán có liên quan cho các vị đại biểu Quốc hội. Một báo cáo tổng hợp về tất cả các phát hiện, các chứng cứ, cũng như các kiến nghị của Kiểm toán cũng rất quan trọng ở đây./.