Kiểm toán nhà nước (KTNN) vừa hoàn thành cuộc kiểm toán Chuyên đề Việc quản lý, sử dụng Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng giai đoạn 2020-2022 tại tỉnh Yên Bái (Quỹ BV&PTR)
Chưa giám sát, chưa quy định xử phạt
KTNN cho biết, giai đoạn 2020-2022, việc sử dụng các nguồn lực tài chính đối với chi tiền trồng rừng thay thế do chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đã thực hiện theo quy định, đạt được những kết quả nhất định, góp phần vào công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, duy trì độ che phủ rừng, góp phần cải thiện chất lượng môi trường sinh thái; nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người nhận khoán bảo vệ rừng, nhất là các hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, góp phần nâng cao đời sống của người dân.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Quỹ BV&PTR còn một số hạn chế như:
Giai đoạn 2020-2022, Quỹ BV&PTR chưa có biện pháp quản lý, theo dõi đầy đủ số lượng các hợp đồng và thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) theo hình thức trực tiếp với bên cung ứng DVMTR theo quy định tại khoản 1 Điều 58, khoản 4, 5 Điều 59, khoản 1 Điều 64 và điểm d khoản 1 Điều 72 của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ.
Số thu tiền trồng rừng thay thế khi chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác còn phải thu đến thời điểm kiểm toán là 4,762 tỷ đồng đã quá hạn so với quy định tại điểm b khoản 3 Điều 4 của Thông tư số 13/2019/TT-BNNPTNT ngày 25/10/2019 của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT). Mặc dù, Sở NN&PTNT và Quỹ BV&PTR đã gửi các công văn đôn đốc nhưng các đối tượng vẫn chưa thực hiện theo quy định.
Cùng với đó, chưa tham gia giám sát việc trồng rừng thay thế đối với các đơn vị, tổ chức được giao kinh phí trồng rừng theo quy định tại khoản 3 Điều 7 của Thông tư số 13/2019/TT-BNN&PTNT.
Công tác kiểm tra, giám sát các đối tượng được hưởng nguồn tài chính do Quỹ BV&PTR hỗ trợ, chi trả mới chỉ thực hiện được trung bình 1/4 số đối tượng được chi trả DVMTR là tổ chức, tiềm ẩn rủi ro trong việc quản lý, chi trả tiền DVMTR và chưa đảm bảo theo quy định tại Điều 72 của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ.
Còn trường hợp việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất có rừng sản xuất là rừng trồng với cùng một trường hợp được giao đất cho Công ty TNHH Đá cẩm thạch Việt Nam, nhưng Sở NN&PTNT và Sở Tài nguyên và Môi trường tham mưu UBND tỉnh ban hành 02 quyết định (Quyết định số 69/QĐ-UBND ngày 19/01/2022 và Quyết định số 2795/QĐ-UBND ngày 30/12/2022 có diện tích khác nhau lần lượt là 2,473 ha và 1,7 ha; chênh lệch 0,773 ha).
Việc UBND tỉnh Yên Bái chưa quy định “mức điều tiết” cụ thể đối với diện tích rừng có mức chi trả DVMTR lớn hơn 2 lần mức hỗ trợ của ngân sách nhà nước cho khoán bảo vệ rừng tại khoản 2 Điều 1 của Quyết định số 2600/QĐ-UBND ngày 01/11/2019 là chưa cụ thể hóa theo hướng dẫn tại tiết a khoản 1 mục II Phụ lục VII ban hành kèm theo Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ.
Đáng chú ý, theo quy định tại khoản 6 Điều 57 của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ, đối tượng phải trả DVMTR là doanh nghiệp nuôi trồng thủy sản hoặc doanh nghiệp liên kết với các hộ gia đình, cá nhân nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, chưa quy định đối tượng phải trả DVMTR cơ sở nuôi trồng thủy sản là các Hợp tác xã theo quy định tại điểm e khoản 2 Điều 63 của Luật Lâm nghiệp năm 2017 nên Quỹ BV&PTR cấp tỉnh chưa có căn cứ để thu tiền DVMTR đối với đối tượng cơ sở nuôi trồng thủy sản là các Hợp tác xã.
Bên cạnh đó, đến thời điểm kiểm toán đã có Nghị định số 35/2019/NĐ-CP ngày 25/4/2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp, trong đó quy định xử phạt đối với hành vi chưa nộp, chậm nộp tiền DVMTR, xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định về trồng rừng thay thế, nhưng không có quy định xử phạt đối với hành vi chậm nộp tiền trồng rừng thay thế.
Sửa đổi, bổ sung các quy định, kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân
Từ kết quả kiểm toán, KTNN đề nghị UBND tỉnh Yên Bái thực hiện và chỉ đạo thực hiện:
Xem xét sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 1 của Quyết định số 2600/QĐ-UBND ngày 01/11/2019 về việc quy định một số nội dung chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh Yên Bái, cụ thể hóa “mức điều tiết” đối với diện tích rừng có mức chi trả DVMTR lớn hơn 2 lần mức hỗ trợ của ngân sách nhà nước cho khoán bảo vệ rừng, theo hướng dẫn tại tiết a khoản 1 mục II Phụ lục VII ban hành kèm theo Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ.
Chỉ đạo rà soát và xử lý theo quy định đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất có rừng sản xuất là rừng trồng tại Quyết định số 69/QĐ-UBND và việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác tại Quyết định số 2795/QĐ-UBND của UBND tỉnh Yên Bái của cùng dự án chưa thống nhất về diện tích được chuyển đổi.
Đối với Quỹ BV&PTR tỉnh Yên Bái:
Quản lý, theo dõi đầy đủ số lượng các hợp đồng đối với các đối tượng phải chi trả tiền DVMTR theo hình thức trực tiếp với bên cung ứng DVMTR; thực hiện tham gia giám sát việc trồng rừng thay thế đối với các đơn vị, tổ chức được giao kinh phí trồng rừng theo quy định.
Thực hiện công tác kiểm tra, giám sát theo kế hoạch đối với các đối tượng được hưởng nguồn tài chính do Quỹ hỗ trợ, chi trả.
KTNN đề nghị Sở NN&PTNT tỉnh Yên Bái:
Thực hiện kiểm tra việc trồng rừng thay thế theo quy định tại điểm e khoản 5 Điều 2 Chương I Quyết định số 27/2016/QĐ-UBND ngày 01/9/2016 của UBND tỉnh Yên Bái quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Sở NN&PTNT tỉnh Yên Bái.
Bên cạnh đó, KTNN đề nghị UBND tỉnh Yên Bái chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm của tập thể cá nhân có liên quan trong việc:
Tham mưu trình UBND tỉnh phê duyệt ban hành 02 Quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng chưa có sự chính xác và đồng nhất về diện tích chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng tại cùng một dự án.
KTNN kiến nghị Bộ NN&PTNT tham mưu cho Chính phủ:
Sửa đổi, bổ sung Nghị định số 156/2018/NĐ-CP, quy định cụ thể đối với đối tượng phải trả DVMTR cơ sở nuôi trồng thủy sản là các Hợp tác xã làm căn cứ để Quỹ BV&PTR cấp tỉnh thu tiền dịch vụ môi trường rừng.
Sửa đổi, bổ sung Nghị định số 35/2019/NĐ-CP ngày 25/4/2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp, trong đó quy định rõ việc xử phạt đối với hành vi chậm nộp tiền trồng rừng thay thế, nhằm giảm thiểu đối tượng chây ì trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp tiền trồng rừng thay thế về Quỹ BV&PTR tỉnh./.
