Từ chuẩn hóa bộ máy đến quản trị phát triển
Thực tiễn triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững thời gian qua cho thấy, tỉnh Lạng Sơn đã có cách tiếp cận bài bản, thận trọng nhưng quyết liệt, tạo nên những chuyển biến rõ nét trong đời sống người dân vùng khó khăn.
Trong giai đoạn đầu triển khai Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, tỉnh Lạng Sơn phải đối mặt với nhiều thách thức. Chuẩn nghèo đa chiều được nâng cao, phạm vi hỗ trợ ngày càng rộng, trong khi hệ thống dữ liệu giữa các xã chưa đồng đều, gây khó khăn cho việc xác định đúng đối tượng và lập kế hoạch hỗ trợ. Nếu không có cơ chế vận hành thống nhất, mỗi địa phương áp dụng một cách tiếp cận riêng sẽ dẫn đến tình trạng chính sách bị “gãy khúc”, giảm hiệu quả và thiếu công bằng.
Nhận diện rõ yêu cầu này, tỉnh Lạng Sơn đã lựa chọn giải pháp đi từ gốc: kiện toàn bộ máy và làm rõ trách nhiệm điều phối. Ban Chỉ đạo các cấp được rà soát, sắp xếp theo hướng tinh gọn, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng sở, ngành, địa phương. Mỗi hạng mục, dự án, tiểu dự án đều xác định rõ đơn vị chịu trách nhiệm cuối, hạn chế tối đa tình trạng “việc chung nhưng không ai chịu trách nhiệm”.
Ở cấp xã - nơi trực tiếp tiếp xúc, rà soát và lập hồ sơ hộ nghèo, hộ cận nghèo, Lạng Sơn đặc biệt chú trọng chuẩn hóa nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo.
Chỉ trong hai năm đầu triển khai chương trình, toàn tỉnh đã tổ chức 24 lớp tập huấn cấp tỉnh, 242 cuộc tập huấn cấp huyện và 24 đoàn học tập kinh nghiệm thực tế. Hơn 236 tấn gạo hỗ trợ cho 4.750 hộ nghèo, cận nghèo (năm 2024); 15.760 nhân khẩu được bảo đảm an sinh khi gặp khó khăn đột xuất.
Việc chuẩn hóa này đã giúp hình thành một hệ thống vận hành liên thông, thống nhất từ tỉnh đến cơ sở, bảo đảm dữ liệu “đúng - đủ - kịp thời”, tạo nền tảng quan trọng để chính sách giảm nghèo được triển khai minh bạch và hiệu quả.
Song song với hoàn thiện bộ máy và nâng cao năng lực cán bộ, công tác kiểm tra, giám sát được tỉnh Lạng Sơn coi là “trụ cột” bảo đảm kỷ cương trong thực hiện Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững.
Từ kiểm soát nguồn lực đến nâng cao hiệu quả chính sách
Theo Ủy ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn, điểm cốt lõi của giảm nghèo giai đoạn 2021-2025 không chỉ nằm ở số lượng hoạt động hay nguồn lực hỗ trợ, mà ở việc tỉnh đã thiết lập được một cơ chế vận hành thống nhất. Khi các khâu rà soát, thẩm định, hỗ trợ và giám sát được gắn với quy trình rõ ràng, dữ liệu cập nhật thường xuyên, chính sách sẽ đến đúng đối tượng, đúng thời điểm.
Đặc biệt, Lạng Sơn đang từng bước dịch chuyển từ tư duy “quản lý hỗ trợ” sang “quản trị phát triển”, coi mức độ tự chủ và khả năng vươn lên của người dân là thước đo hiệu quả cuối cùng. Cách tiếp cận này giúp chương trình giảm nghèo không còn là những can thiệp đơn lẻ, mà trở thành một hệ sinh thái điều hành bài bản, linh hoạt, đủ sức chống chịu trước những biến động, hướng tới mục tiêu giảm nghèo thực chất và bền vững.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, năm 2025 là năm quyết định của chương trình. Do đó, các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với Kiểm toán nhà nước (KTNN) để nâng cao hiệu quả giám sát, đảm bảo mỗi đồng vốn đầu tư mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.
Trong bối cảnh Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững được triển khai với phạm vi rộng, nguồn lực lớn và nhiều dự án, tiểu dự án đan xen, vai trò của KTNN ngày càng quan trọng, góp phần bảo đảm kỷ cương tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách và tính bền vững của chính sách giảm nghèo.
Thông qua hoạt động kiểm toán ngân sách địa phương, kiểm toán Chương trình MTQG, KTNN đã tập trung đánh giá toàn diện từ khâu phân bổ, quản lý, sử dụng nguồn vốn, đến hiệu quả đầu ra của chính sách. Không chỉ dừng ở việc phát hiện sai sót tài chính, KTNN còn chỉ rõ những hạn chế mang tính hệ thống như: phân bổ vốn chưa sát thực tế, chồng chéo giữa các chính sách, tiến độ giải ngân chậm hoặc nguy cơ dàn trải, kém hiệu quả...
Đối với tỉnh Lạng Sơn, các kết luận, kiến nghị kiểm toán trong những năm gần đây đã trở thành kênh thông tin độc lập, giúp UBND tỉnh và các sở, ngành kịp thời điều chỉnh cơ chế điều hành Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững./.
